NBA Nieuws - mei 2013
Regelgeving accountants niet specifiek genoeg - Over Tenerife, Enron en de apenrots - Blokkering uitstelverzoeken 2012 van de baan - WOPT-toelichting in jaarrekening 2012 niet verplicht - COPRO maakt voorbehoud bij controleprotocollen.
Dit artikel is verschenen in Accountant nr. 5, 2013
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
Regelgeving accountants niet specifiek genoeg
Vooral kleinere accountantsorganisaties hebben moeite met regelgeving. Dit blijkt uit onderzoek van NEMACC naar de druk van regelgeving voor openbaar accountants. NEMACC-voorzitter Dirk ter Harmsel bood NBA-voorzitter Huub Wieleman voorafgaand aan de bestuursvergadering van 9 april 2013 de enquêteresultaten aan. Huub Wieleman: “We zullen het Adviescollege Beroepsreglementering vragen aan te geven hoe de NBA aan de conclusies van het onderzoek tegemoet kan komen.” Uit het onderzoek blijkt dat in algemene zin de regels voor het kantoor (voor het kwaliteitssysteem) belastender worden gevonden dan die voor het uitvoeren van de opdracht. Accountants bij grotere organisaties voelen dat minder dan accountants bij kleinere organisaties.
Open norm soms belastender
Voor de ervaren druk is niet alleen de hoeveelheid regels van belang. Een open norm (principle based) wordt soms belastender gevonden dan een gesloten norm (rule based). Er blijkt in de praktijk behoefte te zijn aan specifiekere aanwijzingen voor bepaalde aspecten van de beroepsuitoefening. Voor de regels op kantoorniveau (voor het kwaliteitssysteem) gaat het dan om zaken als dossiervorming, cliëntacceptatie, onafhankelijkheid en integriteit.
Behoefte aan nadere duiding
Het zijn niet alleen kleine kantoren die behoefte hebben aan nadere duiding. Ook ruim éénderde van de accountants werkzaam bij de grote kantoren is van mening dat de regelgeving op productniveau (voor het uitvoeren van opdrachten) niet genoeg is toegespitst. Met name is onvoldoende duidelijk hoe zij moeten omgaan met kleine (familie)bedrijven, dga-situaties en situaties met beperkte functiescheiding.
Extra regelgeving gewenst
Daarnaast zijn er aspecten waarvoor mogelijk wél extra regelgeving gewenst. Voor het kwaliteitssysteem betreft dit bijvoorbeeld geheimhouding, het voeren van een kwaliteitskeurmerk, vakbekwaamheid assurance-opdrachten en collegiaal overleg bij overname van een opdracht. Op opdrachtniveau is er behoefte om het verschil in kwaliteit (vergeleken met administratiekantoren) meer zichtbaar te maken en te zorgen dat de samenstellingsverklaring meer toegevoegde waarde krijgt.
Leidraden en praktijkhandreikingen
Leidraden en praktijkhandreikingen vervullen een belangrijke rol in het vertalen van de regelgeving naar de specifieke situatie van (de cliënt van) de accountant. Maar het minst voor accountants die voornamelijk actief zijn in de non-assurance en werkzaam zijn bij een kleinere kantoorpraktijk.
Zie voor de resultaten van dit NEMACC-onderzoek: www.nba.nl.
Brief aan RJ inzake verhuurderheffing jaarrekening 2012 woningcorporaties
Het wetsvoorstel Verhuurderheffing roept de vraag op of en in welke mate deze (voorgenomen) verhuurderheffing door woningcorporaties dient te worden ingerekend in de bedrijfswaarde van het onroerend goed per 31 december 2012.
Met deze brief verzoekt de NBA aan de Raad voor de Jaarverslaggeving om duidelijkheid hierover te verschaffen ten behoeve van de jaarrekening 2012 van woningcorporaties. In de bijlage bij de brief worden enige mogelijke verwerkingswijzen beschreven.
Zie voor de brief: ww.nba.nl.
Over Tenerife, Enron en de apenrots
Wat kunnen accountants leren van piloten en chirurgen als het gaat om het voorkomen van incidenten? Tijdens de aftrap van het bestuursproject ‘Verbeter het lerend vermogen’ gingen accountants in gesprek met vertegenwoordigers uit de luchtvaart en de medische zorg. Zijn de mechanismen die in deze sectoren ingezet worden om te leren van fouten ook bruikbaar in andere sectoren?
Frans Hiddema van het Oogziekenhuis Rotterdam leert in elk geval ook graag van de luchtvaart als het gaat om het voorkomen van fouten. Kernboodschap? Hiërarchie mag geen rol spelen: een verpleegkundige moet de chirurg kunnen aanspreken op risico's als dat nodig is. Medische teams leren dat in een flightsimulator waarin elk teamlid gelijk is: niet luisteren of samenwerken betekent neerstorten. En een ander ding uit de luchtvaart, de zwarte doos in een vliegtuig, leverde ook inspiratie: inmiddels neemt men operaties op om ze achteraf terug te kunnen kijken.
Omslagpunt
Accountants hebben ‘Enron’ als omslagpunt, de luchtvaart ‘Tenerife’, wat was voor de gezondheidzorg het moment om maatregelen te nemen? Het onderzoek naar ‘vermijdbare doden’, stelt chirurg Pieter Vierhout. Oplossingen (‘was je handen!’) werden bevorderd door een Regieraad Kwaliteit, met toegankelijke brochures. In de luchtvaart is sprake van een ‘pre- en een post-Tenerife tijdperk’, aldus Bob Mulder, oud-gezagvoerder en hoogleraar aan TU Delft. Oorzaak van het vliegtuigongeluk op Tenerife: menselijk falen en de dominantie van een gezagvoerder. De lessen daaruit resulteerden in training en procedures om maximaal gebruik te maken van de opmerkingszin van alle teamleden: de gezagvoerder vraagt bijvoorbeeld actief of alle teamleden veilig zijn om de vlucht uit te voeren (time out). Er wordt gewerkt met kortere, maar onmisbare checklists. En een piloot moet nu twee keer per jaar examen doen om te mogen blijven vliegen. Bovendien wordt hij regelmatig door een collega beoordeeld tijdens een vlucht, net als luchtverkeersleiders trouwens.
Fris
Binnen de accountantssector is sinds het drama Enron veel veranderd, maar minder drastisch dan in de luchtvaart. Tegelijk is de angst voor claims sterk toegenomen. In alle drie de sectoren wordt de ‘apenrotscultuur’ herkend: na jarenlange zware studie en hard werken wordt tegenspraak niet makkelijk geaccepteerd.
Concrete aanbevelingen
- De accountancy moet gedegen onderzoek doen naar de meest gemaakte fouten en hun oorzaken. Denk aan een onderzoeksrapport ‘Vermijdbare missers in de controle’.
- Discipline bij het doorvoeren van verbeterpunten. Ook voor accountants kan een raad voor kwaliteit effectief zijn. De Onderzoeksraad voor Veiligheid uit de luchtvaart geldt als voorbeeld: hier deelt men kennis zonder angst voor juridische procedures, omdat de rapporten van de raad zijn afgeschermd van het strafrecht. Dat zou ook in de accountancy moeten kunnen. ‘Want iedereen accepteert het risico, maar niemand accepteert het ongeval’, aldus Gijsbert Vogelaar, onderzoeker luchtvaart bij die Onderzoeksraad.
- Daarnaast onderkennen alle professies het belang om aangesloten te blijven bij behoeften vanuit de samenleving en dus mee te veranderen. Paul Riemens van Luchtverkeersleiding Nederland verwoordt dat als volgt: ‘Als je de ramen niet open zet, wordt het ook niet fris’.
Inmiddels zijn de aanbevelingen van de bijeenkomst besproken binnen het NBA-bestuur en worden deze opgepakt. Uitgangspunt is om dat te doen zonder instelling van extra raden of commissies, zodat onnodige bureaucratie wordt vermeden.
Blokkering uitstelverzoeken 2012 van de baan
De blokkering van uitstelverzoeken voor 2012 is van de baan, heeft de Belastingdienst laten weten. En de Belastingdienst Toeslagen gaat elektronische communicatie mogelijk maken met de fiscaal dienstverleners, waaronder accountants. Dit werd duidelijk tijdens het BECON-overleg (het overleg tussen de organisaties van belastingadviseurs en de Belastingdienst) van 22 maart 2013. Aanvankelijk was het de bedoeling dat er met ingang van het aangiftejaar 2012 geen uitstel wordt verleend voor aangifte IB en/of Vpb die in de afgelopen drie jaar minimaal twee jaar te laat zijn geweest met indienen. Dit op grond van de Regeling Uitstelblokkering. Tijdens het overleg liet de Belastingdienst dus weten dat voor 2012 deze blokkering niet wordt toegepast. Oorzaak is het ontstaan van mogelijke problemen bij mensen die geen gebruikmaken van een fiscaal dienstverlener maar wel uitstel aanvragen. Het is de bedoeling de Regeling Uitstelblokkering vanaf het aangiftejaar 2013 van kracht te laten zijn. Vanaf medio 2014 is het mogelijk om Service Bericht Aanslag (SBA, opvolger van de EKA) te ontvangen van uw cliënten. Techniek achter dit elektronische berichtenverkeer zal gelijk zijn aan die van het verzenden via SBR naar de Belastingdienst. Zo kunt u uw klanten nog beter van dienst zijn. Omdat deze aanpassingen in de systemen van de Belastingdienst Toeslagen tijd kosten, wordt de kennis en informatie met betrekking tot Toeslagen vergroot. Als accountant kunt u door die kennisvergroting binnenkort beter terecht bij de Helpdesk Intermediair en bestaande accountteams van de Belastingdienst voor vragen over Toeslagen. De NBA houdt u op de hoogte van de ontwikkelingen. Voor vragen en/of opmerkingen over het BECON-overleg kunt u terecht bij Hugo van Campen van de NBA (h.vancampen@nba.nl).
Expert meeting toezicht mbo
Op donderdag 14 maart 2013 heeft de NBA deelgenomen aan een besloten expert meeting over bestuur en toezicht in het middelbaar beroepsonderwijs. De bijeenkomst werd georganiseerd door de Vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van de Tweede Kamer, ter voorbereiding van het Algemeen Overleg op 20 maart 2013 over de vorig jaar uiteengevallen onderwijsgroep Amarantis. Namens de NBA nam Robert Mul, director Public trust, deel aan de expert meeting.
De NBA publiceert in april 2013 een nieuwe uitgave in de reeks publieke managementletters, die speciaal gewijd is aan het mbo.
WOPT-toelichting in jaarrekening 2012 niet verplicht
De minister van Binnenlandse Zaken heeft de NBA per brief bericht dat er geen wettelijke grondslag is om in de jaarrekening 2012 een toelichting op basis van de Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens (WOPT) op te nemen. Er komt met terugwerkende kracht een zogenaamde ‘kan-bepaling’ in de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen in publieke en semipublieke sector (WNT). Op grond daarvan hebben (semi)publieke instellingen de keuze om al dan niet een WOPT-toelichting in de jaarrekening 2012 op te nemen. Ook heeft BZK verduidelijkt dat de WNT niet van toepassing is op de jaarrekening 2012 en dat de WNT-toelichting voor het eerst in de jaarrekening 2013 moet worden opgenomen. Zie hiervoor de brief van de minister van BZK en de website www.topinkomens.nl van BZK. Op deze website vindt u ook het voorstel voor de aanpassingswet (zie onder M).
Indien van toepassing moet wel een overzicht van bezoldigingen van bestuurders en toezichthouders op basis van artikel 2:383 BW worden opgenomen of aan sector regelgeving worden voldaan.
Zie voor de brief van de minister: www.nba.nl.
COPRO maakt voorbehoud bij controleprotocollen
De NBA-werkgroep Controleprotocollen heeft een aantal controleprotocollen beoordeeld van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en het ministerie van Veiligheid & Justitie (V&J).
Bij diverse protocollen werd vastgesteld dat zij niet onverkort als uitvoerbaar aangemerkt kunnen worden. Het commentaar van COPRO varieert van het wijzen op foutieve modelverklaringen, het zetten van vraagtekens bij de uitvoerbaarheid van de gevraagde werkzaamheden of het adviseren om een deel van het protocol op een andere wijze uit te voeren.
Zie www.nba.nl.
Reactie op de consultatie VGBA
De NBA heeft de Verordening Gedrags- en Beroepscode Accountants (VGBA) geconsulteerd als opvolger van de huidige VGC. De consultatieperiode van deze gedragscode eindigde op 10 maart 2013.
Inmiddels zijn de commentaren verzameld en is de NBA druk doende de commentaren te beoordelen en op grond daarvan te verwerken. De wijze waarop wij omgaan met de gezamenlijke commentaren zullen wij publiceren op het moment dat wij het aangepaste voorstel van de tekst publiceren. De reacties vindt u als pdf op www.nba.nl.
Overleg Tweede Kamer Amarantis
Op 20 maart 2013 heeft de Tweede Kamer commissie voor onderwijs, cultuur en wetenschap een algemeen overleg met minister Bussemaker gehouden over onderwijsinstelling Amarantis. Op enkele kleine partijen na waren alle fracties in de Tweede Kamer vertegenwoordigd.
De VVD, CDA en GroenLinks besteedden in hun inbreng aandacht aan de rol van de accountant. De woordvoerders van deze partijen drongen aan op een bredere, meer signalerende rol voor de accountant met speciale aandacht voor de toon aan de top van onderwijsorganisaties. Minister Bussemaker gaf in haar reactie aan hier positief tegenover te staan.
In april 2103 stuurt de minister een brief naar de Tweede Kamer met haar visie op governance voor het middelbaar beroepsonderwijs. In deze brief zal zij ook de rol van de accountant bespreken. De NBA publiceert medio april 2013 een publieke managementletter over het mbo.
SEPA: informeer uw klanten
Veel mkb-bedrijven zijn nog niet begonnen met de voorbereiding op de invoering van SEPA. Wanneer deze bedrijven niet op korte termijn maatregelen nemen, dreigen problemen met het innen en betalen van rekeningen vanaf 1 februari 2014. Informeer uw cliënt dus tijdig over de risico's bij te late implementatie en adviseert hem over de migratie. Hoewel er sprake is van een gestegen bewustzijn geeft het merendeel van de ondernemers in het mkb (61 procent) aan nog niet begonnen te zijn met de voorbereidingen op SEPA. Met name bij ondernemingen met minder dan twintig medewerkers ontbreekt het aan een goed beeld van de noodzakelijke aanpassingen.
Binnen sectoren zijn opvallende verschillen waar te nemen. Ondernemers in sectoren als industrie, groothandel en informatie en communicatie zijn relatief goed op de hoogte. De bouw, detailhandel en zorg lijken achter te blijven in kennis over SEPA.
Ledenvergadering en themabijeenkomst 2013
De eerste ledenvergadering van de NBA vindt plaats op 24 juni 2013 van 14.00 tot 16.00 uur in het Beatrix Theater te Urecht.
Voorafgaand aan de ledenvergadering is van 11.00 tot 13.00 uur een themabijeenkomst over fraude. Tijdens de lunch van 13.00 tot 14.00 uur kunt u zich ook registreren voor de ledenvergadering. Voor de themabijeenkomst kunt u zich vanaf 10.15 uur registreren. Na afloop van de ledenvergadering is er een borrel.