Magazine 01 maart 2013

'Jaarcijfers? Niet langer interessant'

Vanaf begin dit jaar verlangt de fiscus de aanlevering van de aangifte IB en VpB in SBR. Maar sommige accountantskantoren waren al veel eerder met deze nieuwe manier van werken bezig. Drie voorbeelden.

Dit artikel is verschenen in Accountant nr. 3, 2013

Bekijk alle artikelen uit dit nummer

» Download dit artikel in pdf

Drie kantoren als SBR-pionier

“Drie jaar geleden kwamen we op het idee dat XBRL, zoals het toen nog werd genoemd, misschien wel iets voor ons kantoor zou zijn. Een boekhoudproject met onze softwarepro-ducent was de aanleiding. We begonnen met de aangif- te van de omzetbelasting. In januari 2011 waren wij als eerste kantoor in Nederland XBRL-ready.” Dennis Klasen is één van de directeuren van Van Oers Accountancy & Advies, met vijf kantoren in Zuidwest-Brabant. We praten met hem in de vestiging in Roosendaal.

In Emmen is Judith Ike een ware SBR-ambassadeur. Zij werkt bij Verhoef & Wouters, Accountants, Advi- seurs en Administrateurs in Emmen. Opmerkelijk: hun eerste ‘SBR-daad’ waren deponeringen bij de Kamer van Koophandel. “Daar zijn we als proef hal- verwege 2010 mee begonnen.”

Na de Kamer van Koophandel deed Verhoef & Wouters de ketentest bij de banken. Bekroond met in juni 2012 de uitreiking van het Bronzen Predicaat voor het indie- nen van dertig kredietaanvragen via de BIV (Bancaire Infrastructurele Voorzieningen), het onlineportaal van ING, Rabo en ABN Amro. Ook de andere twee kantoren hebben het Bronzen Predicaat.

In Limburg is de Scheers Groep Accountants gevestigd, met kantoren in Herten, Maasbracht en Hoensbroek. Erik van der Vorst is binnen het bedrijf de aanjager op het gebied van IT. “We zijn in september met SBR 2011 begonnen. Een van de directeuren van ons kantoor, Peter Scheers, is zeer geïnteresseerd in nieuwe ontwik- kelingen. Omdat ik me al jaren bezighoud met auto- matisering heb ik het project naar me toe getrokken.”

Big Bang

In Roosendaal, Emmen en Herten wordt verslag ge- daan van de eerste stappen op het gebied van SBR.

Volgens Dennis Klasen, en het wordt elders beaamd, is het met name zo goed gegaan omdat men alles zelf in de hand hield. “Het werkproces standaardiseren is een enorme operatie. Bijvoorbeeld bij de standaardreke- ningschema's van alle klanten. Ook bij ons als middel- groot kantoor was dat al zo. Alleen al hier in het kan- toor Roosendaal bleken we duizenden verschillende regels te hanteren. Dat moesten we dus eerst oplossen. Maar het is gelukt omdat we het zelf ter hand hebben genomen.”

Hetzelfde verhaal horen we in Emmen en Herten. Succesvol omschakelen naar SBR is van vele factoren afhankelijk, maar vooral van de persoonlijke inzet van in eerste instantie een enkele enthousiasteling, die bij het bereiken van de eerste resultaten uiteinde- lijk alle medewerkers meekrijgt.

Van de drie kantoren is Van Oers het verst. Dat heeft een reden. Dennis Klasen: “Wij hebben bewust voor een big bang op 1 januari 2011 gekozen. Vanaf die dag werkten we alleen nog maar in SBR. Dat heeft uit- eindelijk nog heel wat gedoe gegeven, maar vanaf 1 januari was het voor iedereen duidelijk: vanaf nu doen we het zo en er is geen weg meer terug.”

Softwareleveranciers

Een soepele omschakeling naar SBR valt of staat ook met een goede samenwerking met de softwareleveranciers. Klasen beseft dat het voor hen lang niet gemakkelijk was: “De overheid, de banken, iedereen heeft een ande- re taxonomie. En daarvan komen dan regelmatig nieu- we versies uit. Ik snap dat softwareproducenten op een bepaald moment de kat uit de boom keken.”

Erik van der Vorst: “Nederland had net als België vanaf het begin moeten kiezen voor één taxonomie voor alle partijen. Dat kon bij onze zuiderburen zo gemakkelijk omdat ze de Balanscentrale hebben waar alle onderne- mingen verplicht hun jaarverslag deponeren. Dat ge- beurt digitaal en volledig gestandaardiseerd. Dat was een uitstekende basis om één taxonomie voor iedereen in te voeren.”

Rol banken

Er is kritiek op de rol van de banken. Niet zozeer op de landelijke top van de drie grootste banken die, ver- enigd in het Financiële Rapportages Coöperatief, hard aan de weg timmeren. Met de regiomanagers van de banken is het echter anders gesteld. Het noemen van namen stellen alle drie gesprekspartners niet op prijs. Het is ook niet van belang, want hun verhaal geldt voor alle banken. Zo stapte Dennis Klasen eens binnen bij de plaatselijke vestiging van zijn bank om te informe- ren hoe de SBR-voorbereidingen daar verliepen. “De medewerker wist eigenlijk niet waarover ik het had. Ik constateer dat de kennis over SBR op lokaal niveau bij de banken nog zwaar te wensen overlaat.”

Ook Judith Ike constateert “dat het hier bij de lokale vestiging van de bank nog niet leeft”. Erik van der Vorst heeft nog een geheel andere ervaring met de bank. “Dien ik keurig via de BIV een kredietaanvraag in, stuurt het hoofdkantoor van de bank in een pdf een antwoord terug aan de plaatselijke vestiging die het ver- volgens per mail naar mij doorstuurt. Op die manier doe je de beveiliging van de communicatie natuurlijk teniet. Heb ik daarvoor een duur beveiligingscertificaat aangeschaft?

Laten we maar aannemen dat dit kinderziektes en onwennigheid zijn aan de kant van de banken.”

Voordeel doorgeven

Er is ook nog andere kritiek op de banken. Klasen: “Ondanks dat wordt beweerd dat iedereen voordeel heeft van SBR, heb ik nog steeds het idee dat de banken er het meest van profiteren. Toegegeven, als we de financiële informatie van een klant eenmaal in een SBR-bestand hebben vervat, hoeven we deze cijfers niet meer handmatig in te voeren in een kredietaanvraag. Dat is makkelijker.

Vervolgens willen de banken meer informa- tie hebben dan vroeger gebruikelijk was. Het voordeel van accoun- tants is dus beperkt, maar de banken heb- ben echt het grootste voordeel. Steeds actue- le informatie over een bedrijf, als het moet zelfs in real time en ook steeds meer gegevens. Hierdoor kunnen ze kredietaanvragen be- ter, maar vooral ook goedkoper afhandelen. Het zou mooi zijn als wij en onze klanten ook iets van dat voordeel zouden terugzien.”

Gevolgen toekomst

Over de gevolgen van SBR voor de toekomst van het vak van accountant, is al voldoende gespeculeerd. Door het voortdurend beschikbaar zijn van actuele informatie, verliest de jaarrekening aan waarde. Judith Ike: “Door- dat je nu maandelijks of wekelijks en in de toekomst zelfs dagelijks kunt rapporteren aan je klant, is het hele jaar door al bekend hoe de zaken lopen. Indien nodig kun je dus al gedurende het jaar bijsturen. De jaarrekening is dan uiteindelijk niet meer dan een druk op de knop op 31 december en je hebt de informa- tie actueel tot op de laatste dag van het jaar.”

Dit toekomstbeeld vraagt overigens wel wat van de klanten van accountants. Ike: “Om actuele informatie te kunnen verstrekken aan je opdrachtgever, moet hij op zijn beurt je ook voortdurend van input voorzien. Ik zal met name de wat oudere klanten nog een beetje moeten opvoeden in die richting.”

Voor Erik van der Vorst is dat reden om op te merken: “Ik denk dat de jaarrekening niet binnen de kortste keren is verdwenen, wat sommigen beweren. Voor kleine ondernemers, zeker als ze ouder dan vijftig zijn, blijft de jaarrekening nog een groot aantal jaren een belangrijk document waaraan ze behoefte hebben.”

Veel vaker aan tafel

Tot slot vragen we bij Van Oers naar de gevolgen van de omschakeling op SBR. Per slot van rekening is dit kan- toor het verst gevorderd. Voor een geluid uit de dage- lijkse praktijk is Richard Daalmans aangeschoven. Hij werkt als AA al elf jaar bij Van Oers, voornamelijk voor het mkb. “Vroeger bestond zeventig procent van ons werk uit de invoer van gegevens en dertig procent uit het analyseren van deze informatie. Dat is nu omgekeerd. Onze klanten willen ook steeds meer de informatie achter de cijfers. Jaarcijfers? Niet langer interessant. Klanten willen tegen- woordig weten hoe ze vorige week hebben gedraaid.”

Het gevolg: Richard Daalmans zit veel vaker dan vroeger bij klanten aan tafel. Was dat vroeger één, hooguit twee keer per jaar, tegen- woordig zijn er diverse momenten waarop accountant en opdrachtge- ver elkaar in de ogen kijken.

Regisseur

Overigens mag Van Oers een mid- delgroot kantoor zijn, men heeft wel een multinational als klant, namelijk de Nederlandse restau- rants van McDonald's. Dat concern wil zelfs dagelijks actuele bedrijfs-informatie. Daalmans: “We krijgen 's nachts al auto- matisch de informatie over de dagomzet van alle vesti- gingen binnen. We weten niet alleen hoeveel hamburgers er zijn verkocht, maar ook hoeveel er zijn weggegooid. Een opdrachtgever die zo gedetailleerd dagelijks data verstrekt, die verlangt van zijn accoun-tant dat hij iets met deze gegevens doet. Dus we maken met grote regelmaat financiële analyses.”Richard Daalmans vindt zijn vak door de komst van SBR veel interessanter geworden. Hij vervat zijn gevoel tot slot in een mooie volzin die de lading perfect dekt. “De accountant wordt steeds meer de regisseur van de datastromen.”

‘Door SBR meer te gebruiken zal de kennis hierover bij de banken toenemen’

ING, ABN Amro en Rabo, verenigd in het Financiële Rapportages Coöperatief (FRC), zetten zich tot het ui- terste in om het bedrijfsleven en accountants warm te krijgen voor SBR. Echter, uit dit verhaal blijkt dat in de lokale vestigingen van deze banken het besef over het belang van SBR nog niet is neergedaald.

Namens de banken reageert Bart van den Bos, voorzit- ter van het dagelijks bestuur van het FRC: “Hoe een en ander intern bij de individuele banken wordt gecom- municeerd, valt niet onder de verantwoordelijkheid van de FRC. Wel kan ik aangeven dat hiervoor veel aandacht bestaat. Maar het klopt dat op dit moment niet iedere bankmedewerker direct weet waar SBR voor staat. Wel zien we het aantal SBR-aanleveringen aan banken toenemen. Dit betekent dat onze collega's die dagelijks werken met financiële verslagleggings- informatie hiermee steeds vaker worden geconfron- teerd. Door SBR praktisch te gebruiken in allerlei ban- caire processen zal hierdoor de bekendheid binnen onze organisaties steeds meer toenemen.”