Magazine 01 maart 2013

Gespot - maart 2013

Wat gebeurt er aan het front van wetenschap en onderzoek? Een maandelijkse selectie van lezenswaardige publicaties uit binnen en buitenland.

Dit artikel is verschenen in Accountant nr. 3, 2013

Bekijk alle artikelen uit dit nummer

Tekst: Joost van Buuren en Chris Knoops

Hollands kapitalisme in zeventiende eeuw

Opmerkelijk onderzoek over Hollandse boekhoudsystemen in begin 1600. Terwijl in dezelfde tijd in Engeland dubbel boekhouden was ingevoerd om rendementen goed te kunnen berekenen, blijkt dat dit in de Lage Landen niet het geval was. Dubbel boekhouden bestond wel in de Lage Landen, maar het was niet bedoeld om investeerders inzage te geven in het investeringsrendement. Dergelijke informatie werd niet verwacht noch gevraagd van de Verenigde Oostindische Compagnie. Dit zou het gevolg zijn geweest van de bijzondere monetaire economie met een lange traditie van gezamenlijk eigendom en een vrije kapitaalmarkt in de Lage Landen. Het onderzoek laat zien dat boekhouden en de manier van verantwoording afleggen niet op zichzelf staan, maar een uitvloeisel zijn van een maatschappij. 

• J. Robertson en W. Funnell, The Dutch East-India Company and accounting for social capital at the dawn of modern capitalism 1602-1623. Accounting, Organizations & Society, 37(5), 2012, pages 342-360 

Bonussen niet nodig!

De auteur belicht prestatiebeloningen vanuit verschillende hoeken, om zo de praktijk opnieuw fundamenteel en kritisch na te laten denken over de gekozen beloningsstructuren in organisaties. Hij introduceert de stewardship theory als een alternatief voor de vaak gebruikte economische modellen. Geconcludeerd wordt dat in stewardship omgevingen bonussen of andere prestatiebeloningen eerder kwaad dan goed zullen doen, en bonussen verstrekken aan medewerkers met complexe taken kan averechtse effecten hebben. Het gemak waarmee over de bonus als universeel toepasbaar ‘beheersingsinstrument’ wordt gesproken om mensen te motiveren verdient aanpassing. De auteur concludeert dat het van groot belang is goed te bezinnen op mogelijke (bij)effecten, vóór een prestatiebeloningssysteem daadwerkelijk wordt geïmplementeerd in een organisatie. 

• Berend van der Kolk, Bonussen: kunnen we zonder? Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, 87(3), maart 2013

Communicatieboodschap controle lastig

In dit artikel worden de uiteenlopende interpretaties van standaardcontroleverklaringen door bankiers, niet-professionele investeerders en accountants uiteengezet. Er blijken belangrijke verschillen te zijn in interpretatie van de rol van de accountant, zijn verantwoordelijkheden en de conclusies in de controleverklaring. Er blijken ook interpretatieverschilllen te zijn tussen bankiers en investeerders. Deze verschillen zijn niet te verklaren door onenigheid over de vaktechnische termen. Eigenlijk zou een nieuwe controleverklaring op eenduidige interpretatie getoetst moeten worden, vóórdat die wordt ingevoerd. 

• S. Asare en A. Wright, Investors', auditors', and lenders' understanding of the message conveyed by the standard audit report on the financial statements. Accounting Horizons, 26(2), 2012, pages 193-217

Inhoud controleverklaring

Er is veel gedebatteerd over wat de inhoud en vorm van de controleverklaring zou moeten zijn. In dit artikel worden de veel geopperde oplossingen op een rijtje gezet en door interviews besproken met jaarrekeninggebruikers en accountants. De auteurs concluderen dat de gebruikers niet zitten te wachten op veranderingen van het standaardsjabloon van de controleverklaring, maar uitzien naar meer entiteit-specifieke informatie. Voorbeelden daarvan zijn een toelichting op de bevindingen van de accountants ten aanzien van interne beheersingssystemen, kritische schattingen in de jaarrekening, de kwaliteit van de uitgangspunten van verslaggeving, etc. Ook zou het transparantierapport van de accountantsfirma's beter benut kunnen worden voor informatie over (kwaliteitsborging van de) controleprocessen. 

• A. Vanstraelen, C. Schelleman, R. Meuwissen en I. Hofmann, The audit reporting debate: Seemingly intractable problems and feasible solutions. European Accounting Review, 21(2), 2012, pages 193-215

Fouten geen optie

Downer geeft zijn inzichten over de veiligheidsvoorzieningen ter borging van een goede kwaliteit van de controle van complexe systemen in de luchtvaart. Hij benadrukt de belangrijke rol van redunantie voor de borging van veiligheid. Redunantie zoals bijvoorbeeld het dubbel uitvoeren van systemen of het inzetten van twee piloten. 

J. Downer, On audits and airplanes: Redundancy and reliability-assessment in high technologies. Accounting, Organizations and Society, 36, 2011, pages 269-283 

Opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordeling

Wet- en regelgeving vereisen een opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordeling voordat een accountant zijn verklaring afgeeft bij de jaarrekening van een organisatie van openbaar belang. Dit houdt in dat een professional die geen lid is van het controleteam toetst of de accountant redelijkerwijs tot zijn oordeel bij de jaarrekening heeft kunnen komen. De opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordeling is voor accountantsorganisaties een van de belangrijkste interne beheersingsmaatregelen om de kwaliteit van de jaarrekeningcontrole te kunnen monitoren. De auteur behandelt de actuele inspectieresultaten van toezichthouders op het accountantsberoep, voor zover deze samenhangen met de opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordeling. Het artikel beoogt een bijdrage te leveren aan het versterken van de opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordeling en daarmee aan het wegnemen van de tekortkomingen die gebleken zijn bij diverse inspecties van controleopdrachten. 

• Rik Roos, De opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordeling beoordeeld. Suggesties voor versterking van het kwaliteitsbeleid bij accountantsorganisaties. Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, 87(3), maart 2013