Out of print: Encyklopaedieder Weiblichen Handarbeiten
Of vrouwen inmiddels absoluut in de meerderheid zijn onder dominees, rechters, huisartsen en begrafenisondernemers, weet ik niet, maar op eigen waarneming afgaand, lijkt het hard die kant op te gaan.
Dit artikel is verschenen in Accountant nr. 3, 2012
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
In de financiële wereld en wat daar tegenaan hangt, zoals de accountancy, gaat het minder snel. In 2008 was het aandeel vrouwen onder accountants - RA's én AA's - ongeveer veertien procent. Maar het stijgt wel geleidelijk en waarschijnlijk duurt het niet lang meer of een op de vijf accountants is een vrouw. En waarom ook niet? Het accountantsvak doet, net als dat van rechters, een beroep op typisch vrouwelijk kwaliteiten: nauwkeurig, consciëntieus, regels respecterend.
Oei! Mag ik dat wel zeggen? Mag je nog spreken van ‘typisch vrouwelijk’ dit of dat? Of intussen weer wel? Political correctness (PC) verandert soms sneller dan damesmode. Wat ik wel weet is dat het boek ‘Encyklopaedie der Weiblichen Handarbeiten’, voor het eerst verscheen in 1886, vandaag niet meer zou kunnen verschijnen; althans niet onder die titel. Niet dat het geen encyclopedie is: we hebben het hier over een pil van ruim 750 pagina's tjokvol voorbeelden van brei-, haak- en borduurtechnieken. En dat het onderwerp ook nu nog bijna uitsluitend vrouwen aanspreekt, lijkt me ook amper betwistbaar. Als het gaat over haken en borduren zie ik niet dat dat ooit een fascinatie van mannen zal worden. Het gepriegel, het geduld, het kleinschalige - ik geloof het niet. (Laatst kwam ik een splinternieuw boek tegen dat - omgekeerd - het betonnen bewijs leek van het idee dat vrouwen in sommige mannendomeinen wellicht ook nooit zullen doordringen: in 1001 uitvindingen die onze wereld veranderd hebben staat achterin een namenindex: ik kon slechts twee namen van vrouwen vinden.)
Maar terug naar ‘Weiblichen Handarbeiten’: kleinschalig was zeker niet van toepassing als het over de verspreiding van dat boek ging. Dit naslagwerk, de geestesvrucht van de Oostenrijkse Thérèse de Dilllmont (1846-1890), uitgegeven door ‘Bibliothek DMC’, bleek onmiddellijk een ‘knaller’. DMC was geen boekenuitgever maar een fabrikant van katoenen, zijden en linnen garens, gevestigd in Dornach in de Elzas. De ‘Encyklopaedie’ was een formidabel marketinginstrument. Wereldwijd zelfs; het boek werd in zeventien talen verspreid. In het voorwoord van mijn niet gedateerde maar al wel van kleurenillustraties voorziene exemplaar - waarschijnlijk een uitgave van 1919 - schrijft DMC dat er dan al ‘honderdduizenden’ van gedrukt zijn. Heruitgaven bleven meer dan een eeuw op de markt komen.
Op het internet vond ik een tekst waarin wordt verteld dat de De Dillmont zó belangrijk was geworden voor garenfabrikant DMC dat in haar arbeidscontract was bepaald dat zij niet mocht trouwen, op straffe van ontslag. In 1889 deed ze dat toch. Een jaar later stierf ze. In een paar regels ligt een compleet scenario voor een neo-feministische film klaar. Wat een tragiek!