Top 50 Accountants in business 2013
Wie zijn de ‘hoogste’ accountants in business? Voor de zevende maal inventariseerde Accountant de accountants in de besturen van grote ondernemingen. De Top 50 van accountants in business 2013 telt vijftien nieuwe namen, onder wie een AA en een derde vrouw.
Dit artikel is verschenen in Accountant nr. 6, 2013
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
Erwin Breij, Tom Nierop en Peter van Rietschoten
Welke accountants in business werken in de hoogste bestuursfuncties bij de grootste ondernemingen? De top tien binnen die lijst vertoonde de afgelopen jaren soms nauwelijks verschuivingen, maar dit jaar is dat anders. Er staan vijf nieuwe namen in, van wie twee ‘echte’ nieuwkomers: Huub Arendse en Rob Ruijter. Arendse was tot 1 april 2013 partner bij KPMG en werd per die datum benoemd tot chief financial officer (cfo) van verzekeringsgroep Achmea. Daarmee belandt hij meteen op een tweede positie. Rob Ruijter trad per 1 april 2013 toe tot de raad van bestuur van VION Holding en komt binnen op negen.
Ook Kees Gielen staat voor het eerst in de lijst, maar hij had in vorige jaren al moeten worden vermeld. Gielen is sinds 2009 cfo van Royal Friesland Campina en hij bekleedde die positie bij rechtsvoorganger Campina al vanaf 2007.
Hoogste nieuwe naam in de top tien is die van Marcel Smits. Als ceo van het Amerikaanse Sara Lee stond hij vorig jaar nog op een twaalfde positie maar door zijn benoeming in april 2013 tot cfo van het eveneens Amerikaanse maar niet-beursgenoteerde agri- en foodconcern Cargill belandt hij dit jaar met grote afstand bovenaan de lijst. Voordat Smits in 2009 vertrok naar Sara Lee was hij in Nederland onder meer cfo van KPN. Frank Dorjee, de vijfde uit het rijtje nieuwe top-tien-noteringen, is net als Smits een oudgediende in de lijst. Na de overname door de Italiaanse beursgenoteerde Prysmian Group van kabelproducent Draka, waar Dorjee ceo was, steeg hij dit jaar met elf plaatsen naar een tiende plaats. Bij Prysmian is Dorjee nu chief strategy officer.
Uit de Top Tien
Belangrijkste vertrekker uit de top tien is Jan Nooitgedagt. De ex-topman van Ernst & Young voerde als cfo van Aegon de afgelopen jaren de ranglijst aan. Eind 2012 maakte de verzekeraar echter bekend dat Nooitgedagt (59) aan het eind van zijn termijn zou terugtreden. Als reden werd slechts aangegeven dat Nooitgedagts terugtreden “in lijn (is) met de pensioenafspraken voor leden van de raad van bestuur”. Ook Ton Vernaus, als cfo van de eerdergenoemde VION Food Group in 2012 nog op nummer zeven, verdween zowel uit de top tien als uit de lijst in het algemeen, door zijn vertrek per 1 april 2013. Jacques Koenen, vorig jaar nog op acht, vertrok per 1 mei 2012 als financieel directeur bij zorgverzekeraar CZ en werkt sindsdien als zelfstandig adviseur. Eén accountant in business verdween uit de bovenste tien door verandering van baan: Gerard van Olphen. Hij verruilde per 1 februari 2013 zijn positie als cfo van Achmea voor die van ceo bij het door financiële problemen geplaagde SNS Reaal. Daarmee zakte Van Olphen niet alleen in salaris (zoals in de pers breed is uitgemeten) maar ook in deze ranglijst, van nummer twee naar zeventien.
Nieuw in de Top 50
In totaal telt de Top 50 zestien nieuwkomers. Naast de al genoemde Huub Arendse en Kees Gielen springen in de hogere regionen (posities tussen de tien en twintig) drie nieuwe namen in het oog.
Daarvan zijn er twee in eerdere jaren ten onrechte aan de aandacht ontsnapt. Johan van Hall (13) werd op 28 februari 2009 benoemd tot chief operating officer in de raad van bestuur van ABN AMRO en trad later dat jaar toe tot het transitieteam van ABN AMRO en Fortis Bank Nederland dat tot 1 april 2010 verantwoordelijk was voor de integratie van beide banken. Arnout Traas is al sinds augustus 2011 financieel directeur bij ForFarmers.
Een van de opvallendste nieuwe namen is die van John Eijgendaal, op nummer 33. Eijgendaal is sinds 1999 financieel directeur van Aalberts Industries en sinds 2009 cfo, en hij is de eerste en enige accountant-administratieconsulent in deze Top 50. De enige andere AA die aan het criterium van een half miljard euro omzet voldoet is, net als in 2012, cfo John van de Rijdt van Ewals Holdings. Maar de omzet van dat bedrijf brengt hem niet op een plek bij de bovenste vijftig (65, in 2012 54).
Exits en transfers
Naast de al genoemde Jan Nooitgedagt, Ton Vernaus en Jacques Koenen, behoort oudgediende Floris Waller tot de opvallende namen die uit de lijst verdwenen. De vorig jaar nog op dertien genoteerde cfo van Pon Holdings vertrok daar per 1 april 2013.
Bij de opvallende transfers binnen de lijst kan zeker Hans Turkesteen worden gerekend. In 2012 stond hij nog op 29 als cfo van Stork, maar sinds 11 februari 2013 bekleedt hij die functie bij het door buitenlandse afwaarderingen in problemen geraakte Imtech, waardoor hij steeg naar een twintigste plek. Met Gerard van Olphen (SNS Reaal) is hij de tweede accountant in deze lijst die is aangetrokken door een door financiële problemen geplaagde en sterk in de publiciteit staande onderneming.
Commissarissen: twee nieuwelingen
Oud-Aegon-topman Kees Storm is al vele jaren de belangrijkste accountant-commissaris. Met zes commissariaten (‘kleine’ posten bij bedrijven met minder dan vijftig miljoen omzet zijn niet vermeld) bekleedt hij de meeste toezichtposten van allemaal en daarbij zit ook het ‘zwaarste’ individuele commissariaat uit de ranglijst: die van non-executive director bij Unilever. Op de entree van enkele nieuwkomers na zijn in de lijst sinds vorig jaar geen grote verschuivingen opgetreden. Carin Gorter is met haar commissariaat bij ING de hoogste binnenkomer op plaats twee.
Iets meer vrouwen
Het aantal vrouwen in de Top 50 van bestuurders is al jaren marginaal, maar dit jaar duiken er twee nieuwe namen op. Carmen Veldhuis is sinds 24 november 2010 cfo van V&D en had dus ook vorig jaar al in de lijst moeten staan. De omzet van haar bedrijf brengt haar echter niet in de top 50 maar tot plaats 61. Dat ligt anders voor Petri Hofsté, die per 1 februari 2013 in dienst trad als chief financial & risk officer bij uitvoeringsorganisatie APG (Algemene Pensioen Groep). Hofsté is afkomstig van De Nederlandsche Bank, werkte daarvoor vijf jaar bij ABN AMRO en later als cfo van RBS NV. Voordien was zij als partner bij KPMG werkzaam in de financial services auditpraktijk en op het gebied van IFRS.
Naast deze twee ‘nieuwe’ vrouwen figureren al een aantal jaren dezelfde twee namen. Tine van de Werken, financieel directeur van voedingsmiddelencoöperatie Cosun, zakte van een 25ste naar een 35ste plaats. Sietske Laan, general manager van Nikon Europe staat dit jaar op 42 (vorig jaar 33).
Ook bij de commissarissen is enige beweging te zien. Waren vrouwen in voorgaande jaren in het geheel niet vertegenwoordigd in de lijst, dit jaar zijn het er twee. Petri Hofsté is commissaris bij de BNG Bank en verschijnt daarmee op nummer twintig.
De hoogst genoteerde vrouwelijke accountant-commissaris is Carin Gorter, die met haar benoeming bij ING in mei 2013 kwalificeert voor de tweede positie. Gorter (1963) werkt als onafhankelijk adviseur en consultant voor een aantal bedrijven en andere organisaties en was ook lid van de Monitoring Commissie Code Banken. Voordien bekleedde ze diverse functies bij ABN Amro. Gorter is tevens lid van de raden van commissarissen (of toezicht) van verzekeraar VGZ, het OLVG-ziekenhuis in Amsterdam en het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR).
Research voor dit artikel is verricht door Erwin Breij. De Top 50 is zo zorgvuldig mogelijk samengesteld maar pretendeert geen volledigheid. Over niet-beursgenoteerde bedrijven is volledige informatie niet altijd eenvoudig en systematisch beschikbaar. Ook is niet altijd te zien of iemand een accountantsachtergrond heeft. Aanvullingen zijn zeer welkom en kunnen worden gemaild naar accountant@nba.nl.
De complete resultaten zijn beschikbaar op Accountant.nl (Feiten & Cijfers).
Onderzoek 2013
Voor dit onderzoek zijn de besturen en raden van commissarissen van alle beursgenoteerde bedrijven gescand op aanwezigheid van RA's en AA's. Daarnaast is via Accountant.nl een oproep gedaan aan leden die bestuurder zijn bij een onderneming met meer dan een half miljard omzet om zich aan te melden.
Voor de Top 50 zijn alleen leden van raden van bestuur geselecteerd. In de praktijk zijn dat chief financial officers (financieel directeur) en in een enkel geval chief executive officers of algemeen directeuren. In enkele gevallen waarin de functie strikt genomen niet voldeed aan de criteria maar evident wel van vergelijkbaar gewicht is, zijn namen toch in de Top 50 opgenomen. Dat betreft bijvoorbeeld de chief risk officer van Reed Elsevier maar ook enkele bestuurders van regionale divisies van zeer grote bedrijven zoals Microsoft. Om vergelijkbare reden zijn ook enkele bestuurders van zeer omvangrijke niet-ondernemingen opgenomen in de lijst (op nummer 26 en 49).
De functies zijn gewogen op basis van omzet (meestal boekjaar 2012), ontleend aan jaarverslagen in de databank van Company.Info en in enkele gevallen aan informatie van het bedrijf zelf.
Buiten de Top 50 voldeden nog achttien andere accountants in business aan de gestelde criteria. Zie voor die volledige lijst Accountant.nl (Feiten & Cijfers > Andere onderzoeken).
1 Marcel Smits: ‘Succes is goed voor het ego maar slecht voor het karakter’
Oud-cfo van KPN Marcel Smits verruilde in april 2013 zijn functie als ceo van het Amerikaanse Sara Lee voor die van cfo van het eveneens Amerikaanse Cargill. Smits relativeert de betekenis van een ranglijst als deze, en dus ook zijn nummer één positie daarop, en benadrukt dat deze “niets zegt over de bijdrage die individuele accountants leveren aan de samenleving”.
Wat is de reden dat u de RA-titel houdt, met alle verplichtingen die er bij horen?
“Ik vind mijn accountantstitel een nuttige beschrijving van mijn professionele opleiding en hij blijkt ook behulpzaam om mijn achtergrond uit te leggen aan mensen in de internationale zakenwereld. Het opgeven van mijn accountantstitel heb ik nog nooit overwogen en ik blijf een sterk voorstander van verplichte permanente educatie. De eisen daarvoor komen op mij over als erg bescheiden en zeker voor accountants in business zijn de trainingsverplichtingen beperkt.”
“Ik ben gefascineerd door het onderwerp corporate en institutionele debacles. Mede door het lezen van case studies over Ahold, Enron, DSB, Amarantis, Fortis en vele andere organisaties ben ik tot de conclusie gekomen dat de basisoorzaak bijna altijd een combinatie is van gedragsproblemen, het onvermogen van toezichthouders en bestuurders om onafhankelijke informatie te verkrijgen over wat er op lagere niveaus in de organisatie gebeurt, en last but not least het bijeenkomen van op het eerste gezicht niet-gerelateerde risico's. Voor wat betreft het onderwerp gedrag heb ik al lang geleden het credo omarmd ‘succes is goed voor het ego maar slecht voor het karakter’. Het boeit mij dat de gedragswetenschappen in toenemende een stevige onderbouwing geven voor deze stelling. Het onvermogen om onafhankelijke informatie te vergaren werd bijvoorbeeld geïllustreerd in het geval Amarantis.”
Hoe kijkt u aan tegen de opgelegde scheiding van controle en advies (per 2013) en de verplichte roulatie (per 2016) van controlerend accountantskantoor?
“Gezien mijn opvattingen over de basisoorzaken van corporate failures zal het u niet verbazen dat ik het streven naar een verplichte scheiding tussen audit en advies van weinig belang acht voor het aanpakken van het afnemend vertrouwen in het accountantsberoep.”
2 Huub Arendse
Werkte vanaf 1982 bij KPMG en gaf tot 2007 leiding aan de Financial Services-activiteiten. Tevens was Arendse lid van het Global Insurance Leadership Team van KPMG International. Sinds 1 april 2013 is hij cfo bij Achmea.
Wat is de reden dat u de RA-titel houdt, met alle verplichtingen die er bij horen?
“De meeste van de verplichtingen zie ik niet als een belemmering in mijn werk. Integendeel zelfs. De PE-consequenties zijn veelal leerzaam en nuttig. Alhoewel een enkele PE-verplichting wellicht minder relevant is, nu ik niet meer in de externe praktijk werk. Maar dit is te overzien. Voor mij vormt het aanhouden van de titel vooral iets om trots op te zijn. Ik handel inmiddels van nature naar de gevraagde verplichtingen. Na meer dan 25 jaar als accountant actief te zijn geweest, zijn deze een deel van mijn leven geworden.”
Op welke manier beïnvloedt de financiële crisis uw eigen werk en functie?
“Bij verzekeraars zit financiën in het hart van de bedrijfsvoering. De cfo is niet alleen de penningmeester die controleert of alles klopt, maar neemt actief deel aan de discussie over strategie en bedrijfsvoering. De huidige financieel uitdagende omstandigheden maken de rol en inbreng van de cfo alleen maar waardevoller. De coöperatieve achtergrond van het bedrijf zie ik ook terug in de samenstelling en werking binnen de raad van bestuur. Verantwoordelijkheden zijn helder belegd, maar we werken als team en komen gezamenlijk tot een eindbeslissing.”
Hoe kijkt u aan tegen de opgelegde scheiding van controle en advies (per 2013) en de verplichte roulatie (per 2016) van controlerend accountantskantoor?
“Ondernemingen en accountancyinstellingen zijn na het aannemen van de wet gedwongen om in zeer korte tijd te bepalen welke activiteiten onder het verbod vallen, en welke niet. De beroepsgroep, beroepsorganisatie NBA en de AFM zijn het op punten oneens over de concrete toepassing van de nieuwe wetgeving. Dat is niet in het belang van de beroepsgroep, maar ook niet voor het Nederlandse bedrijfsleven en het maatschappelijk verkeer.
Een verplichte wettelijke roulatie lijkt weinig toegevoegde waarde te hebben ten opzichte van de nu al geldende regelgeving en adviezen rond deugdelijke ondernemingsbestuur. De raad van commissarissen, aandeelhouders en investeerder zijn goed in staat om een juiste afweging te maken over het beëindigen of voortzetten van de relatie met een accountant. De Code Tabaksblat biedt bovendien duidelijke richtlijnen. Op bepaalde momenten in de tijd vormt de verplicht roulatie zelfs een aanvullend risico. Bijvoorbeeld tijdens een recessie, grootschalige reorganisatie of overname kan de continuïteit en ervaring van een zittende accountant van grote waarde zijn.”
Bestaat de euro nog over vijf jaar? Zo niet, wat zouden de gevolgen zijn voor uw bedrijf?
“Dat verwacht en hoop ik wel. Er zitten volgens sommigen nogal wat nadelen aan de huidige opzet van de euro. Ik kan me iets voorstellen bij dergelijke kritiek, maar laten we ook de voordelen niet weggooien als ‘het kind met het badwater’. De euro heeft een einde gemaakt aan schommelende wisselkoersen, op de wereldmarkt was er behoefte aan een gemeenschappelijke Europese munt en de euro maakt het makkelijker om prijzen te vergelijken. Laten we niet vergeten dat we in Nederland als groot export- en handelsland veel te danken aan de euro.”
11 Guus Stoelinga
Is vanaf 1991 actief in de lease-wereld. Werkte daarvoor bij KPMG en Banque Paribas Nederland. Hij is sinds 2007 cfo bij LeasePlan Corporation.
Wat is de reden dat u de RA-titel houdt, met alle verplichtingen die er bij horen?
“Wel of niet houden is voor mij nooit een thema geweest. Het is een keurmerk, het zegt niet alleen iets over mijn professionele niveau, maar ook over het ethische. De titel is voor anderen een signaal over de kennis en de toegevoegde waarde die men mag verwachten en over de normen en waarden die ik hanteer.”
Op welke manier beïnvloedt de financiële crisis uw eigen werk en functie?
“Die invloed is heel groot (geweest). We waren genoodzaakt voor bestaande vraagstukken en problemen nieuwe wegen en oplossingen te vinden, met een nieuwe creativiteit en innovativiteit. Daarnaast hebben we ons risicomanagement op een volledig nieuwe leest moeten schoeien. De crisis heeft ons geholpen te begrijpen wat de grootste risico's écht zijn. Het gevolg is dat de managers die de crisis hebben doorleefd er beter door zijn geworden. Ze zijn meer open, hebben een betere kijk op de realiteit en zijn alerter waar het gaat om bijvoorbeeld de kosten, klantentevredenheid en de total performance. Ze zijn zich ervan bewust geworden - en dat geldt ook voor mijzelf - dat het allemaal echt niet vanzelf gaat.”
Hoe kijkt u aan tegen de opgelegde scheiding van controle en advies (per 2013) en de verplichte roulatie (per 2016) van controlerend accountantskantoor?
“De scheiding tussen controle en advies heeft LeasePlan al heel lang geleden doorgevoerd. Ze raakt ons dus niet. Ik ben altijd tegen de combinatie geweest en vind de opgelegde scheiding prima. Van de verplichte kantoorroulatie krijg ik echter grijze haren. Het inwerken van een accountantskantoor duurt al gauw drie jaar. En in die periode is het nieuwe kantoor eerder wat terughoudend en zich oriënterend dan scherp en slagvaardig. Na zes jaar rouleren vind ik een veel te korte periode. Waar nog bijkomt dat Nederland in deze een veel strakker beleid wil gaan voeren dan de rest van Europa. Ik denk dat we hier te maken hebben met politici die graag willen scoren. Beter zou zijn om te wachten op een integraal Europees beleid in deze en niet de weg op te gaan van het zinloos openbreken van goede controlesystemen.”
Bestaat de euro nog over vijf jaar? Zo niet, wat zouden de gevolgen zijn voor uw bedrijf?
“Ik denk dat de overlevingskans van de euro negentig procent is. Het is een groot goed, wel zijn er nog wat weeffouten op te lossen. Denk aan de fiscale harmonisering, denk aan de noodzaak om nu snel tot een bankenunie te komen. Het opblazen van de euro zal voor alle landen dramatische gevolgen hebben. Alom zal er valutaverlies optreden, er zal veel en veel meer moeten worden gehedged, het derivatengebruik zal enorm toenemen, de overzichtelijkheid van de financiële markten zal verdwijnen. Daarnaast moet men ernstig rekening houden met sociaal-maatschappelijke onrust en politieke destabiliteit. Ik denk dat we alleen al aan Griekenland hebben kunnen zien welke kant het op kan gaan als we stoppen met de euro. Voor een onderneming als LeasePlan, die in sterke mate is gerelateerd aan de financiële markten wereldwijd, zal een onverhoopt einde van de euro dan ook grote uitdagingen opleveren.”
23 Engelhardt Robbe
Studeerde in 1979 af in de bedrijfseconomie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Bekleedde tussen dat jaar en 2010 diverse functies bij Shell, waaronder die van vice-president Finance and Strategic Planning. Is nu cfo bij de Nederlandse Spoorwegen.
Wat is de reden dat u de RA-titel houdt, met alle verplichtingen die er bij horen?
“Het houdt me scherp. Door bij te blijven en je te verdiepen in de stof doe je weer nieuwe inzichten op en houd je niet alleen jezelf maar ook je omgeving scherp. Ik doe het dan ook met alle plezier en heb dat al die jaren sinds 1979 gedaan.”
Op welke manier beïnvloedt de financiële crisis uw eigen werk en functie?
“De crisis raakt steeds meer mensen en bedrijven - ook NS. Wij sloten 2012 financieel nog goed af door onder meer diverse eenmalige posten. Onze omzet nam toe, maar het tweede halfjaar werd de economische tegenwind steeds voelbaarder. Traditioneel merken wij de effecten van een crisis met enige vertraging. Dat is ook nu weer het geval. Zo pasten reizigers hun abonnement in 2012 vaker aan en ook werd het effect van minder werkgelegenheid bij bedrijven en overheden merkbaar. Vanwege het tegenvallende economische klimaat en de beperkte reizigersgroei moet NS de kosten verder omlaag brengen door innovaties en kostenbesparingen. Wij gaan efficiënter werken en slimmer samenwerken met onze supply chain. Mede daardoor kunnen wij blijven investeren in de kwaliteit van de dienstverlening aan onze klanten.”
Hoe kijkt u aan tegen de opgelegde scheiding van controle en advies (per 2013) en de verplichte roulatie (per 2016) van controlerend accountantskantoor?
“Ik denk dat de nieuwe wet- en regelgeving goed kan werken. Door periodiek te wisselen van accountant blijven de checks and balances in evenwicht en houd je elkaar scherp. De scheiding tussen advies en controle is in principe een goede zaak. De verwevenheid mag nooit te groot worden. Dat is ook de les van enkele schandalen die we in recente jaren gezien hebben. Wel is het van belang invulling te blijven geven aan de natuurlijke adviesrol gekoppeld aan de jaarrekeningcontrole. Deze rol ervaar ik als bijzonder waardevol.”
Bestaat de euro nog over vijf jaar? Zo niet, wat zouden de gevolgen zijn voor uw bedrijf?
“De euro en de eurozone hebben het erg zwaar. Tegelijk denk ik dat we niet te pessimistisch moeten zijn als je ziet wat voor weeffouten uit het verdrag van Maastricht we nu aan het herstellen zijn in Europa en met welk tempo. De markten houden daar ook druk op. Ik denk dat iedereen zijn verantwoordelijkheid zal nemen in het systeem en dat de euro er over vijf jaar zeker nog is. De voordelen zijn simpelweg te groot en er is geen weg terug. Wij merken de voordelen ook met onze grote buitenlandse poot Abellio en bij de aanschaf van bijvoorbeeld materieel. Je hebt niet langer te maken met koersschommelingen op buitenlandse activiteiten en dus minder onzekerheid. Daarnaast is de prijstransparantie enorm toegenomen dat weer allerlei gunstig effecten heeft. Kortom, ja het systeem heeft het zwaar, maar tegelijk ben ik gematigd optimistisch vanwege de vele voordelen en de vele acties die in gang zijn en worden gezet.”
44 René Oudjans
Haalde in 1991 bij het NIVRA zijn accountantstitel. Werkte tot 1995 in het accountantsberoep en tot 2003 in diverse functies in de Europese telecomsector. Tussen dat jaar en 2012 was hij onder meer director Corporate Finance & Control bij Essent en cfo bij Enexis. Sinds 1 oktober 2012 is Oudejans cfo bij Gasunie.
Wat is de reden dat u de RA-titel houdt, met alle verplichtingen die er bij horen?
“Het is een blijk van professionaliteit, integriteit - het is een soort visitekaartje waar ik trots op ben en waar ik hard voor heb gestudeerd. Het is ook een goede stok achter de deur om bij te blijven op de gebieden die ik van belang vind. De PE en andere verplichtingen vormen voor mij dan ook bepaald geen belasting.”
Op welke manier beïnvloedt de financiële crisis uw eigen werk en functie?
“De behoefte aan gasinfrastructuur en -opslag staat onder druk en de verdringing van gas door goedkopere kolen in de energiemix laat zich ook merken. Waardoor het lastiger wordt om huub te vinden en duurzaamheidsinitiatieven van de grond te krijgen. Wat wel weer positief is, is dat onze onderhandelingspositie ten opzichte van leveranciers zich versterkt. De crisis beïnvloedt vooral mijn functie door een extra focus op cash-sturing, operational excellence en innovatie.”
Hoe kijkt u aan tegen de opgelegde scheiding van controle en advies (per 2013) en de verplichte roulatie (per 2016) van controlerend accountantskantoor?
“De scheiding tussen controle en advies heeft Gasunie al eerder ingeregeld. Ik ben voorstander van de zuivere scheiding tussen deze vakgebieden. Er was met name op het gebied van de fiscale adviezen een schemergebied, maar ook het voorkomen van de schijn van belangenverstrengeling heeft mijn voorkeur. Er blijft voor de afzonderlijke accountants en adviseurs nog een goede boterham over. Partnerroulatie binnen het accountantskantoor vind ik positief: dat schept ruimte voor innovatie, verse knowhow, scherpte. Kantoorroulatie vind ik risicovoller: de kans bestaat dat er kennis verloren gaat en dat de kwaliteit van de audits in het geding komt. Dat de AFM zijn tanden heeft laten zien en de big four-kantoren begin 2013 heeft aangesproken op hun maatschappelijke verantwoordelijkheden is nuttig.”
Bestaat de euro nog over vijf jaar? Zo niet, wat zouden de gevolgen zijn voor uw bedrijf?
“Ja, de euro zal wel overleven. Maar een crisisimpuls lijkt me onvermijdelijk. Ik denk dat er eerst nog een fase van instabiliteit nodig is, inclusief het faillissement van enkele banken en de herkapitalisatie van anderen, voordat de weg omhoog kan worden ingegaan. Ik denk ook dat het zinvol is om de stresstests die in Europa worden uitgevoerd op het niveau worden gebracht van die in de Verenigde Staten. Dat zal beter dan nu het kaf van het koren scheiden.”