Magazine 01 juli 2013

Eenvoudiger SBR-variant voor kleine ondernemers

De banken presenteerden onlangs een apart portaal waar ondernemers zelf hun cijfers voor een kredietrevisie of -aanvraag via SBR kunnen verzorgen, zonder tussenkomst van een accountant. Ook de Kamers van Koophandel starten volgend jaar zo'n doe-het-zelf-portaal.

Dit artikel is verschenen in Accountant nr. 7/8, 2013

Bekijk alle artikelen uit dit nummer

» Download dit artikel in pdf

SBR-watchers zijn verdeeld over het waarom van deze stap van met name de banken. Hebben zij zich vergist in het aantal ondernemers dat voor hun kredietaanvraag wil overstappen op SBR?

Eerst de feiten, waar geen verschil van interpretatie over bestaat.

Feit 1. ABN AMRO, Rabobank en ING, verenigd in het Financieel Rapportage Collectief (FRC), presenteerden op 17 juni 2013 SBR Direct. Dit nieuwe portaal wordt zo eenvoudig dat ondernemers de gegevens al dan niet samen met hun intermediair kunnen invoeren.

Binnen het nieuwe portaal komt ook een nog eenvoudigere aanlevermogelijkheid voor zzp'ers. De banken willen SBR Direct als eerste bij zzp'ers en eenmanszaken introduceren.

Feit 2. De Kamers van Koophandel starten met ingang van volgend jaar een portaal waar kleine rechtspersonen (activawaarde van minder dan 4,4 miljoen euro, netto-omzet van minder dan 8,8 miljoen euro en een gemiddeld aantal werknemers van minder dan vijftig) handmatig de jaarrekening kunnen deponeren. Van de 700.000 jaarrekeningen die er jaarlijks worden gedeponeerd, valt maar liefst 98 procent onder deze criteria. Deze ondernemers hebben dus geen geavanceerd en duur softwarepakket nodig om te deponeren. Hulp van een intermediair is er niet bij nodig. Bij invoering op 1 januari 2014 doen de kamers de communicatie per e-mail bij de deponering in de ban.

Betere dienstverlening

Tot zover de feiten. Rolf Franke, lid van het dagelijks bestuur van het FRC: “We doen dit om onze klanten beter van dienst te zijn. Naast de oorspronkelijke variant van SBR, van machine naar machine, is er ook behoefte aan een eenvoudiger optie. Hiermee kunnen ondernemers zelf gegevens invoeren en met hun intermediair in een common workspace aan een rapportage werken.”

Heeft de lancering iets te maken met de kritiek van accountants dat zij door SBR op kosten worden gejaagd vanwege de verplichte aanschaf van een beveiligingscertificaat, terwijl de banken er een kostenvoordeel aan hebben?

Franke: “Nee, dat heeft er niets mee te maken.”

Is SBR Direct dan ontwikkeld omdat de markt onvoldoende geïnteresseerd was in de oorspronkelijke, volgens velen te dure, variant van SBR?

Franke: “Nee. Wij vergroten slechts onze dienstverlening. Overigens verwachten we dat maar zo'n vijftien procent van onze klanten gebruik zal maken van SBR Direct. De rest zal de zwaardere SBR-variant gebruiken en dus via een gemachtigde intermediair aanleveren. We baseren ons op ervaringen van de Belastingdienst, waar een even grote groep gebruikmaakt van het handmatige portal voor de aangifte inkomsten- en vennootschapsbelasting.”

Volgens Franke stelt SBR Direct intermediairs wel voor een uitdaging. “Tot nu toe gaf men veelal aan dat ze nog niet aan SBR begonnen omdat hun klanten er niets van wisten. Dat argument zal naar alle waarschijnlijkheid vervallen met SBR Direct.”

Extra snelweg

Blijft over de vraag waarom de banken zoveel kosten maken om een variant te ontwikkelen waar maar een beperkt deel van de klanten gebruik zal maken? Franke: “Zie het als de aanleg van een extra snelweg naast een bestaande. Daarop kunnen meer auto's rijden. Wij willen zoveel mogelijk klanten en intermediairs de mogelijkheid geven om over te stappen op SBR. Daarom dit extra kanaal.”

Alfons Remery, accountant bij Meeuwsen Ten Hoopen en lid van de mkb-werkgroep van de NBA, heeft een testversie van SBR Direct kunnen proberen. “Het is heel eenvoudig, de klant blijft volledig in control.”

Remery noemt overigens wel een ander argument waarom volgens hem de banken met SBR Direct komen. “De banken zijn chagrijnig, en met recht, dat accountants te traag op SBR reageren. Daarom benaderen ze nu hun klanten buiten hun intermediairs om. Ondernemers krijgen in de toekomst een sms van hun bank met het verzoek om gegevens aan te leveren en hiervoor al dan niet hun intermediair te raadplegen.”

Grote show

ICT-consultant Gerard Bottemanne vindt ook dat accountants te traag op de ontwikkelingen reageren. Maar hij heeft ook kritiek op de banken. “Het loopt absoluut nog niet. Die uitreiking van predicaten aan intermediairs omdat ze een bepaald aantal rapportages in SBR hadden ingeleverd bij de banken, was één grote show. Het ging bijna niet om nieuwe kredieten, maar slechts om revisies. En veel accountantskantoren deden hun uiterste best om het predicaat binnen te halen. Was dat eenmaal gelukt dan gingen ze vervolgens op de oude manier, dus niet in SBR, door.”

Volgens Bottemanne hebben de banken zich vergist in het animo van de markt om voluit voor SBR te gaan. Hij begrijpt wel waarom er nog weinig geestdrift bestaat. “Intermediairs was een lastenverlichting voorgespiegeld. Het enige wat ze tot nu hebben gekregen, is een lastenverzwaring, namelijk de aanschaf van een duur PKI-certificaat.”

Bij navraag door Accountant plaatst de Belastingdienst een kanttekening bij deze laatste opmerking. Volgens de fiscus hebben zo'n tienduizend intermediairs deze kosten voor het certificaat - vrij vertaald een ‘digitaal paspoort’ - al gemaakt vanwege de verplichte SBR-aangifte van de inkomstenbelasting en vennootschapsbelasting. Zij hoeven dus nu niets extra uit te geven om gegevens aan de banken in SBR te kunnen aanleveren.

Kostenverhogend

Peter Eimers, partner bij PwC en hoogleraar auditing aan de Vrije Universiteit, overlegt namens de NBA in het SBR-platformmet andere belanghebbenden. Hij vindt het prima dat de banken zich via SBR Direct rechtstreeks tot ondernemers richten. Maar ook hij heeft een kanttekening: “Hierdoor moeten ondernemers of intermediairs nu zelf gegevens invoeren. Dat kan kostenverhogend werken. Ik heb de banken gevraagd of ze in ruil hiervoor bijvoorbeeld een half procent minder rente in rekening willen brengen. Er werd beleefd geglimlacht, maar een echte reactie heb ik nog niet gehad.”

Eimers wijst de kritiek van de hand dat accountants tot nu toe te laks reageren op de komst van SBR. “De NBA komt binnenkort met een handreiking voor de leden over de gevolgen van SBR en assurance. SBR komt nu op gang, dus volgens mij zijn we precies op tijd. Tegen alle critici zeg ik: vergeet niet dat het tijd kost om bepaalde zaken in deze ingewikkelde digitale keten te ontwikkelen. En tegen degene die denkt dat het wel overwaait, zeg ik: digitalisering is niet tegen te houden. Het leidt onherroepelijk tot rationalisatie en schaalvergroting. Accountants die vooruitkijken, omarmen deze ontwikkelingen en wachten niet af.”

Buiten bestaande dogma's

Te traag reageren, denken dat het wel overwaait? Volgens Marc van Hilvoorde van Logius, de overheidsinstelling die de samenleving helpt digitaliseren, zijn deze aarzelingen onvermijdelijk bij nieuwe ontwikkelingen. Hij haalt de Canadese filosoof Marshall McLuhan aan, die ooit het horseless carriage syndrom definieerde. Van Hilvoorde: “Elke revolutionaire nieuwe ontwikkeling gaat oorspronkelijk uit van wat er eerst was. Zo zag de eerste auto eruit als een koets, waarbij het paard was vervangen door een motor. Maar daarmee was het nog geen goede auto. Men was eenvoudigweg nog niet in staat om buiten het bekende te denken. Hetzelfde zie je bij SBR, dat uiteindelijk administratieve processen rigoureus zal veranderen. Om dat volledig te begrijpen moet je buiten bestaande dogma's treden. Dat kan niet iedereen.”