Magazine 01 juli 2012

NBA Nieuws - juli/augustus 2012

Themabijeenkomst 2012: Van administreren naar signaleren - NIVRA-leden akkoord met elf ontwerpverordeningen - Algemene Ledenvergadering NOvAA 2012: mkb-accountant als speerpunt - GRC in de bouw - IAAER 2012 Amsterdam.

Dit artikel is verschenen in Accountant nr. 7/8, 2012

Bekijk alle artikelen uit dit nummer

Themabijeenkomst 2012: Van administreren naar signaleren

Door ICT-ontwikkelingen zullen de administratieve werkzaamheden van de mkb-accountant afnemen. Het gevolg is een andere rol voor de vertrouwenspersoon van de ondernemer. De NBA wijdde om die reden de themabijeenkomst 2012 aan de ontwikkeling ‘Van administreren naar signaleren’.

De NBA-themabijeenkomst vond plaats op 28 juni 2012 in Spant! in Bussum, zoals gebruikelijk voorafgaand aan de algemene ledenvergadering. Onder leiding van dagvoorzitter Henri Spanjers, bestuurslid van de NOvAA, gingen de sprekers in op de invloed van ICT-ontwikkelingen op hun bedrijfsvoering.

Durven innoveren

Peter de Mönnink, ceo van Reed Business Nederland, vertelde over de digitale ontwikkelingen waar zijn organisatie mee werd geconfronteerd. Na een mindere periode en een grondige analyse besloot Reed Business om het roer om te gooien en zich te richten op zaken die winstgevend waren en om andere zaken af te stoten. Het bestaande businessmodel, waar al jaren succesvol mee werd gewerkt, werd ingeruild voor nieuwe modellen. Waar voorheen de nadruk lag op backoffice-werkzaamheden ligt deze nu meer op frontoffice-zaken, waaronder accountmanagement. De centrale boodschap van het betoog van De Mönnink was dat je als onderneming - dus ook als accountantskantoor - moet durven innoveren. Onderneem je geen actie als gevolg van digitalisering, dan is de kans groot dat je wordt ingehaald door concurrenten die wel bereid zijn hun koers te wijzigen.

Toekomst

Accountant-administratieconsulent Dennis Klasen, directielid van Oers Accountancy & Advies, ging in op de implementatie van nieuwe ICT-middelen binnen zijn kantoor. Door te kiezen voor oplossingen in the cloud zijn cliënten in staat 24 uur per dag onafhankelijk van locatie inzage te krijgen in actuele (verkoop)cijfers. Als voorbeeld noemde Klasen zijn cliënt McDonald's. De kassa's van de verschillende vestigingen van deze fastfoodketen zijn gekoppeld aan één centraal systeem. Het is mogelijk om dagelijks de verkoopcijfers te monitoren, per vestiging en zelfs per product. Door dergelijke ontwikkelingen zal de nadruk van het gesprek tussen de accountant en zijn cliënt niet meer liggen op een analyse van historische cijfers maar op het anticiperen op ontwikkelingen.

Stellingen

Een paneldiscussie werd gevoerd naar aanleiding van vier stellingen: ‘Stoppen met tijdschrijven verdient beter!’, ‘Het accountantskantoor van de toekomst dient te weten wat er gisteren is gebeurd bij zijn of haar klant’, ‘Zonder inzicht in klantdata gaat de accountant zijn adviesrol niet waarmaken en de slag om data zijn wij langzaam aan het verliezen’ en ‘Het functiegebouw van het accountantskantoor van de toekomst gaat geheel op de schop’. Het panel bestond uit Dennis Klasen, collega-accountant-administratieconsulent Gerdien Vlot, directeur en eigenaar van Raadviseurs Accountancy en Belastingadvies, registeraccountant Steef Visser, directievoorzitter van Visser & Visser Accountants-Belastingadviseurs, en Joris Joppe, partner van Coney Accountants, lid van het Ledenraadbestuur Openbaar Accountants en lid van TUACC.

De meesten in de zaal waren van mening dat accountants goed moeten nadenken over hun toekomstige rol en bereid moeten zijn om van de gebaande paden af te wijken. Zo zou de accountant meer vanuit de ondernemer moeten denken en bijvoorbeeld vaste prijsafspraken kunnen voorstellen. Ondernemers zouden best bereid zijn vaste prijzen te betalen voor standaardproducten en -diensten.

Andere aanbieders

De aanwezigen zien de accountant ook als ideale persoon om een meer signalerende en adviserende rol op te pakken. Doet de accountant dit niet, dan zullen andere aanbieders op de markt zich deze rol toe-eigenen met als gevaar dat de accountant zijn klanten verliest. Om de adviseur van de mkb'er te blijven, moet de accountant op zoek gaan naar nieuwe businessmodellen. Ook de accountantsopleidingen zouden hun steentje kunnen bijdragen door ICT een grotere rol te geven in hun curriculum.

Mkb

De mkb-accountants kunnen in ieder geval rekenen op steun van de beroepsorganisatie. Het mkb is zelfs een speerpunt van de NBA voor het komende jaar, vertelde Robert Mul, hoofd Beroepsontwikkeling & Beleid. Met onder andere een helpdesk vaktechniek, publicaties als leidraden en brochures, en het kenniscentrum NEMACC worden accountants ondersteund om hun rol als vertrouwenspersoon voor het midden- en kleinbedrijf te kunnen blijven invullen.

NIVRA-leden akkoord met elf ontwerpverordeningen

Tijdens de Algemene Ledenvergadering van 28 juni 2012 gaven de NIVRA-leden hun goedkeuring aan het jaarverslag en jaarrapport 2011, de herziene begroting 2012, de begroting 2013 en elf ontwerpverordeningen. Een tijdens de vergadering opgestelde motie om toelichting te geven over het in februari naar buiten gebrachte ‘Actal-cijfer’ werd verworpen.

Circa zeventig leden hadden zich op 28 juni 2012 verzameld in Spant! in Bussum. Naast de notulen van 2011, het jaarverslag en jaarrapport 2011, de herziene begroting 2012 en begroting 2013, stond alleen een stemming over elf ontwerpverordeningen op de agenda. NIVRA-voorzitter Ruud Dekkers trapte af met een overzicht van de de NBA-activiteiten in 2011, de eerste zes maanden van 2012 en een vooruitblik op de belangrijkste NBA-thema's voor het komende halfjaar. Het Actieprogramma MKB-accountant is daarbij een van de speerpunten.

In zijn speech greep Dekkers ook nog even terug op het in het NBA Plan van Aanpak opgenomen voornemen tot een verbod op commerciële prikkels bij wettelijke controleopdrachten. Een hiertoe in de VAO op te nemen verordening werd op de vergadering nog niet gepresenteerd. Dit vanwege het grote aantal te verwerken reacties, de ingrijpendheid van de maatregel en de omstandigheid dat de NBA over de verordening nog in overleg is met toezichthouder AFM. “We gaan met deze maatregel verder dan de wet vraagt”, lichtte Dekkers toe. “Maar wij zijn er mee bezig en hopen de ledenvergadering in december 2012 een voorstel voor te leggen.”

Kantoren en het debat

De NIVRA-voorzitter herhaalde tijdens zijn overzicht van de NBA-activiteiten nog eens zijn al eerder geuite mening het “jammer te vinden” dat de kantoren niet actiever deelnemen aan het maatschappelijke debat. “Dat begrijp ik als het over een incident gaat dat het eigen kantoor betreft, maar dat laat onverlet de plicht om zich maatschappelijk breder te verantwoorden.” Ook de nu al enkele jaren achtereen tegenvallende resultaten van de kwaliteitstoetsing (één derde van de kantoren scoorde een onvoldoende) kregen de aandacht. Om de situatie te verbeteren zal de NBA vaker naar de tuchtrechter stappen, tekent de NBA in september een toezichtconvenant met de AFM en werkt ze ook al samen met de Belastingdienst om gesignaleerd ontoelaatbaar gedrag van accountants beter te kunnen aanpakken. Daarnaast zal in dit verband vanuit de beroepsorganisatie bijzondere aandacht worden geschonken aan startende accountantspraktijken.

Elf verordeningen

Ook in dit beleid ter verbetering past de aangescherpte ontwerpverordening op de Kwaliteitstoetsing NIVRA die aan de leden werd voorgelegd. Deze verordening was een van de elf ontwerpverordeningen die tijdens de vergadering werden aangenomen en was samen met de ontwerp-Contributieverordening 2013 daarvan de belangrijkste. Een deel van de elf verordeningen had te maken met de harmonisatie tussen NIVRA en NOvAA.

Om het behandelen van de ontwerpverordeningen efficiënter en vlotter te laten verlopen was hierbij overigens sprake van een ‘experiment’. In plaats van elke verordening apart in te leiden en voor te lezen, werd met toestemming van de aanwezigen het hele pakket in één keer aan de vergadering voorgelegd. Ze werden alle aangenomen, zonder dat er behoefte was aan stemming.

Jaarverslagen en begrotingen

Bestuurslid Joop Winterink gaf een toelichting op het gecombineerde NBA-jaarverslag en jaarrapport 2011 (combinatie van NIVRA- en NOvAA-cijfers) de herziene begroting 2012 en de begroting voor 2013. Hij vertelde daarbij dat, teneinde het goede voorbeeld te geven, alle door de controlerend accountant(s) geconstateerde controleverschillen in de jaarrekeningen zijn verwerkt, ongeacht het al of niet materieel zijn van die verschillen.

Na een discussie met één aanwezige in de zaal over het al of niet wenselijk zijn van een gecombineerde jaarrekening terwijl de twee beroepsorganisaties formeel nog niet zijn gefuseerd, werd het jaarrapport ter stemming gebracht en met één stem tegen aangenomen. Bij de voorgelegde begroting bestond in de zaal geen behoefte aan stemming.

Motie Actal-cijfers

Wel gestemd werd er over een tijdens de vergadering opgestelde motie over openbaarmaking van de berekening van het in februari 2012 door de NBA aan Actal verstrekte cijfer van 75 miljoen euro aan administratieve lasten die zouden ontstaan als gevolg van de door de Tweede Kamer gewenste verplichte roulatie van controlerend accountantskantoren bij oob-cliënten en het verbod op combinatie van controle en advies bij die bedrijven.

Hoogleraar Marcel Pheijffer vroeg staande de vergadering om openheid over die berekeningen, daarbij vermeldend dat hij het getal zelf minder belangrijk acht dan het “hele proces daar omheen”. Hij vroeg zich af waarom hij “een beroep zou moeten doen op de WOB (Wet Openbaarheid Bestuur, red.) om gegevens te krijgen waarop ik als lid recht heb?”.

Nadat Ruud Dekkers stelde dat over zo'n verzoek dan in het bestuur zou moeten worden gesproken (“als bestuur hebben we een verantwoordelijkheid, en die hebben we in dit geval genomen door de cijfers niet te publiceren”), poogde Harry Mock de vraag naar een formeler niveau te tillen door een motie in te dienen. Die motie, die ter ondertekening de zaal rondging, vroeg het bestuur openheid aan de leden te verstrekken over het Actal cijfer en eindigde met de zin: “Als uit de onderbouwing zou blijken dat dit bedrag onjuist is, zou een rectificatie op zijn plaats zijn.” In de uiteindelijke stemming werd de motie met zestien stemmen voor en 29 tegen (acht onthoudingen) verworpen.

Algemene Ledenvergadering NOvAA 2012: mkb-accountant als speerpunt

Ruim 140 accountants-administratieconsulenten kwamen op 28 juni 2012 naar Spant! in Bussum om daar hun stem te laten gelden tijdens de Algemene Ledenvergadering van de NOvAA.

NOvAA-voorzitter Dirk ter Harmsel ging in zijn jaarrede in op de nieuwe Wet op het accountantsberoep die, als het aan de Raad van State ligt, voor wat betreft de amendementen die tijdens de behandeling in de Tweede Kamer zijn ingediend gefaseerd wordt ingevoerd. Op operationeel niveau werken de twee beroepsorganisaties nu al als één organisatie. Ook vinden nagenoeg alleen nog maar gezamenlijke bestuursvergaderingen plaats, liet Ter Harmsel weten, en is er al een gezamenlijk jaarverslag en activiteitenoverzicht. Ter Harmsel ging in zijn rede ook in op voor mkb-accountants relevante trends, zoals globalisering en digitalisering. Ter Harmsel vertelde tevens dat de mkb-accountant benoemd is als speerpunt van de NBA. Zo werd begin juni 2012 het Actieprogramma MKB-accountant ‘Het vertrouwen waard’ gepubliceerd, dat ter consultatie aan de leden is voorgelegd. Daarnaast is het afgelopen jaar het kenniscentrum NEMACC in het leven geroepen, gefinancierd uit het surplusvermogen van de NOvAA. Dit kenniscentrum is opgericht ter ondersteuning van de leden die werkzaam zijn binnen de mkb-praktijk.

Nieuwe bestuursleden NOvAA

Herbert Reimers

Herbert Reimers (1969) is advocaat bij Nauta Dutilh, waar hij zich bezighoudt met jaarrekeningenrecht en regelgeving rondom het accountantsberoep. Daarnaast is hij docent jaarrekeningenrecht. Van 2007 tot 2011 was Reimers bestuurslid van de NOvAA en sinds 2011 participeert hij in het bestuur van de ledengroep Accountants in Business.

Bert Willems

Bert Willems (1966) is directeur bij de GIBO Groep in Brunssum. Hij is toetser voor de Raad van Toezicht en participeert namens de NOvAA in het accountantsspreekuur van de Kamer van Koophandel. Verder heeft hij zitting in de Commissie MKB/PR van de NOvAA. Sinds eind 2011 maakt Willems deel uit van het ledengroepbestuur Openbaar Accountants.

Verkiezingen

Voormalig NOvAA-voorzitter Diana Clement en oud-NOvAA-bestuurslid Hans Rijkse werden door de ledenvergadering benoemd tot erelid van de NOvAA vanwege hun verdiensten voor de beroepsorganisatie. Alex van der Meer en Henri Spanjers namen afscheid van het NOvAA-bestuur. Herbert Reimers en Bert Willems nemen hun plaats in tot de fusiedatum (zie kader). Dirk ter Harmsel werd herkozen als NOvAA-voorzitter en Patrick Botermans als plaatsvervangend voorzitter.

Jaaroverzicht

De notulen van de Algemene Ledenvergadering van 2011 werden zonder tekstuele of inhoudelijke opmerkingen vastgesteld. Over het NBA-jaarrapport 2011 waren er wel inhoudelijke opmerkingen. Deze werden geuit tijdens de toelichting van aftredend bestuurslid Alex van der Meer op de gecombineerde jaarrekening van 2011, en de begrotingen van 2012 en 2013. Enkele aanwezigen plaatsten kanttekeningen bij de gecombineerde jaarrekening, omdat de twee beroepsorganisaties formeel nog niet zijn gefuseerd. Gezien de huidige situatie, waarbij veel activiteiten gezamenlijk worden ontplooid, bleek een gecombineerde rekening de meest voor de hand liggende keuze, omdat daarmee een getrouw beeld wordt verkregen van het financieel reilen en zeilen van de beroepsorganisaties. Eén vraag betrof de contributieopbrengsten. Die bleken in de enkelvoudige stukken van de NOvAA fors te zijn gedaald ten opzichte van vorig jaar. Uitgaande van het ledenaantal van de NOvAA zou dit niet het geval kunnen zijn. De voorzitter gaf aan dat alle kosten en baten naar ledenrato zijn berekend, conform de tussen de besturen van NOvAA en NIVRA gemaakte afspraken. Het totaal aantal NOvAA-leden binnen de nieuwe organisatie betreft 32 procent. Dit percentage is gehanteerd bij de contributieberekening.

Convenant

Een ander lid plaatste een opmerking over de voorgestelde wijziging van het amendementsrecht in de verordening op de ledenvergadering. Om een amendement in te kunnen dienen, waren voorheen vier handtekeningen nodig. In de toekomst zijn dat er honderd. Ter Harmsel gaf aan dat dit cijfer niet disproportioneel is, aangezien de NBA straks ruim 21.000 leden heeft. Daarnaast hebben leden binnen de nieuwe organisatie ook motierecht en voor het indienen van een motie zijn slechts tien handtekeningen nodig. Over de ontwerp-Verordening op de kwaliteitstoetsing werd opgemerkt dat een toezichtconvenant wordt afgesloten met de AFM met als doel ook een oordeel te kunnen geven over de werkzaamheden van kantoren in het kader van de wettelijke controles niet-oob bij door NOvAA en NIVRA uitgevoerde toetsingen. Na stemming, geïnitieerd door een van de leden, stelde de ledenvergadering het jaarrapport NBA 2011 vast. De leden stemden ook in met de herziene begroting van 2012 en de begroting van 2013.

Ereleden

Voormalig NOvAA-voorzitter Diana Clement en oud- NOvAA-bestuurslid Hans Rijkse werden door de ledenvergadering benoemd tot erelid van de NOvAA vanwege hun verdiensten voor de beroepsorganisatie.

Controle-eis

Ter Harmsel behandelde ook actualiteiten die van belang zijn voor NOvAA-leden. Hij merkte onder andere op dat er discussie wordt gevoerd over het onderwijsstelsel. Niet alleen de NBA ontfermt zich daarover in de vorm van de Commissie Onderwijs Fusie, maar ook de Commissie Dassen van de CEA. Deze commissie buigt zich over de toekomstige eindtermen van de accountantsopleidingen. Enkele aanwezigen namen van de gelegenheid gebruik om de wettelijke controle-eis binnen de praktijkopleiding AA ter discussie te stellen. Omdat niet alle accountants-administratieconsulenten in de praktijk wettelijke controles verrichten, wordt de vraag gesteld of deze eis onderdeel moet blijven uitmaken van de accountantsopleiding. Carel Verdiesen, vicevoorzitter van het Adviescollege voor Beroepsreglementering, merkt op dat de keuze voor de controle een wettelijke borging is op de accountantstitel. Wordt afscheid genomen van de controle-eis, dan is de vraag of de AA-titel op termijn wettelijk beschermd kan blijven.

Stem

Ter Harmsel lichtte een tipje van de NEMACC-sluier op en ging in op lopende projecten: een vervolgonderzoek over de druk van de regelgeving, een onderzoek naar waardedrijvers in het mkb en een denktank over cloud computing.

De voorzitter riep alle leden op om te reageren op het eerdergenoemde Actieprogramma MKB-accountant ‘Het vertrouwen waard’. Hij benadrukte dat het belangrijk is dat accountants-administratieconsulenten hun stem laten horen. Niet alleen nu binnen de NOvAA, maar ook binnen de gefuseerde beroepsorganisatie.

Stichting Accountantsfonds publiceert jaarrekening 2011

De Stichting Accountantsfonds heeft de jaarrekening over 2011 gepubliceerd. De stichting heeft tot doel ondersteuning te verlenen aan leden en oud-leden van het NIVRA (of hun nabestaanden) die in zorgelijke financiële omstandigheden verkeren. Zij tracht dit doel te bereiken door het verstrekken van leningen en het doen van (terug te betalen) voorschotten aan personen die daarvoor volgens het stichtingsbestuur in aanmerking komen.

De jaarrekening is te downloaden op de NBA-site (zoekterm ‘Accountantsfonds’).

GRC in de bouw

Governance, risicomanagement en compliance (GRC) is nog onvoldoende geïmplementeerd bij Nederlandse bouwondernemingen. Dat is de conclusie van het NBA-rapport ‘GRC in de bouw aan de maat?’. Het rapport bevat de resultaten van onderzoek naar de mate van ontwikkeling van GRC bij grote Nederlandse bouwondernemingen. “GRC is de combinatie van processen en structuren die het bestuur van een organisatie heeft geïmplementeerd om de activiteiten van informatie te voorzien, te sturen, te managen en te monitoren bij het bereiken van haar doelstellingen”, aldus het rapport.

De conclusies in het rapport zijn weergegeven in de vorm van vragen. “Op deze manier hopen wij de discussie met bouwondernemingen over GRC te openen”, vertelt projectleider San Croonenberg. “GRC is bij veel bouwondernemingen een ondergeschoven kindje. Er spelen vooral kortetermijnbelangen en een toekomstvisie ontbreekt vaak. Voor de eigen continuïteit is het belangrijk dat GRC een vaste plek inneemt binnen de organisatie.”

De vier conclusies/vragen uit het rapport:

• Hebben bouwondernemingen voldoende kennis en kunde van GRC en specifiek enterprise risk management (ERM) om de huidige ontwikkelingen te beheersen?
• Is de huidige inschaling niet aan de rooskleurige kant en de ambitie te hoog?
• Kan het management de juiste beslissingen nemen over risico's omtrent bijvoorbeeld groeidoelstellingen, voorfinancieringen, aanbestedingsprocedures, netto werkkapitaal, grondposities, afval, integriteit, klokkenluiders en prestatiebeoordelingen, bij afwezigheid van een geïntegreerd GRC-speelveld?
• Is prestatiemeting op gebied van transparantie en integriteit - als onderdeel van maatschappelijk verantwoord ondernemen - voldoende geïmplementeerd?

Croonenberg: "De vier vragen kunnen worden gezien als richtlijnen. De projectgroep heeft ook een GRC-normenkader ontwikkeld, dat opgenomen is in het rapport. Wij bevelen toezichthouders, bestuurders en managers van bouwondernemingen aan om dit kader te implementeren en de organisatie hier periodiek aan te toetsen."

Bijeenkomst

Op 2 juli 2012 organiseerde de Ledengroep Intern en Overheidsaccountants (LIO) van de NBA een besloten bijeenkomst ‘GRC in de bouw aan de maat?' bij de NBA in Amsterdam. Branche- en netwerkorganisaties, externe accountants, commissarissen, bestuurders en directieleden van de vijftig grootste bouwondernemingen in Nederland wisselden met elkaar van gedachten over de bevindingen van het rapport. In een debatsessie werd gediscussieerd naar aanleiding van twee stellingen: ‘Bouwondernemingen in Nederland hebben voldoende bewijs beschikbaar om aan stakeholders aan te tonen dat hun belangen gediend worden' en ‘De eerste stap op weg naar betere besturing, risicomanagement en beheersing is: meer aandacht vanuit de top van de organisatie, meer deskundigheid binnen de organisatie, betere interne regels of iets anders'.

Essayprijs

Laura van Gastel is de winnaar van de Essayprijs 2012. Op maandag 11 juni overhandigde Jack Heij, voorzitter van de Raad voor de Praktijkopleiding, haar de oorkonde. Het juryrapport vermeldde onder meer dat het essay duidelijk en prettig leesbaar is, en dat er goed is omgegaan met het anonimiseren van gegevens.

De Essayprijs is enkele jaren geleden in het leven geroepen ter stimulering van de verbetering van de kwaliteit van essays van AA-trainees.

NBA-brochure over duurzaam ondernemen

De NBA publiceerde tijdens de themabijeenkomst van 28 juni 2012 de brochure ‘Duurzaam ondernemen, mvo voor mkb-accountants’. Deze publicatie dient ter ondersteuning van mkb-accountants in hun praktijk. De brochure is een praktisch handvat om duurzame prestaties van cliënten zichtbaar te maken. Ook werd tijdens de bijeenkomst een video getoond waarin ondernemers en accountants vertellen over hun ervaringen met duurzaam ondernemen. Veel mkb-bedrijven zijn al bezig met duurzaam ondernemerschap, bijvoorbeeld door:

• te besparen op energie;
• te voldoen aan milieuvoorschriften en;
• te zorgen voor goede werkomstandigheden.

In veel gevallen hebben mkb-ondernemers extern advies nodig om een volgende stap te kunnen zetten: het zichtbaar maken van geleverde prestaties. Hier ligt een rol voor de mkb-accountant als eerste adviseur van de mkb-ondernemer.

Uit recent onderzoek van het Economisch Instituut voor het Midden- en kleinbedrijf (EIM) blijkt echter dat de mkb-ondernemer nog nauwelijks mvo-advies inwint bij de accountant. Met de nieuwe brochure wil de NBA mkb-accountants helpen dit manco te verhelpen en laten zien hoe accountants met mvo aan de slag kunnen gaan.

De publicatie is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met MVO Nederland, het NEN-instituut en een aantal gespecialiseerde mkb-accountantskantoren.

NBA-debatreeks 2012

Dit jaar worden nog enkele bijeenkomsten georganiseerd als onderdeel van de debatreeks 2012.

De belangrijkste uitkomsten van ieder debat zijn kort na afloop als infographic te downloaden van de NBA-website. Tijdens de Accountantsdag 2012 worden de belangrijkste conclusies uit de gehele debatreeks gepresenteerd. Op basis daarvan wordt een houtskoolschets van het beroep in 2020 opgesteld.

De volgende bijeenkomsten worden nog georganiseerd:

20 september - Boegbeeld als voorbeeld - toon aan de top; 2 oktober - Op de toekomst voorbereid, onderwijssymposium; 31 oktober - Zicht op waarde: jaarcongres NBA-VRC; 21 november - Accountantsdag 2012: naar een agenda voor de toekomst.

Gezocht: deelnemers overleg mkb-accountants kleine kantoren

Het bestuur van de Ledengroep Openbaar Accountants (LOA) zoekt deelnemers aan het ‘Overleg mkb-accountants in kleine kantoren’. Deze klankbordgroep bestaat uit een vast panel van maximaal twintig accountants.

Onder kleine accountantskantoren wordt verstaan kantoren met tien of minder accountants. De kantoren zijn actief in het niet-controle-segment/de samenstelpraktijk. Uitgangspunt bij dit overleg is dat het eigentijds, flexibel en efficiënt is. Er wordt met name online vergaderd, zodat iedereen vanaf zijn of haar eigen werkplek kan deelnemen aan de discussies.

De klankbordgroep vergadert eens per kwartaal.

Na een jaar kan de samenstelling van het klankbord worden gewijzigd. De eerste vergadering vindt plaats in september 2012.

U kunt zich tot 1 augustus 2012 aanmelden voor deze klankbordgroep bij Ellen Vos, e.vos@nba.nl.

IAAER 2012 Amsterdam

De NBA en Vrije Universiteit organiseerden op 20 en 21 juni 2012 gezamenlijk het congres van de International Association for Accountancy Education and Research (IAAER). Het evenement vond plaats bij de Vrije Universiteit. Hoofdsponsor was Deloitte, subsponsors waren het Frielink Fonds en het Schotse accountantsinstituut ICAS. Een verslag.

In totaal waren er 180 deelnemers uit 24 landen. Er waren plenaire sessies, symposia en parallelsessies. Keynote-speakers bij de plenaire sessies waren Hans Hoogervorst (voorzitter IASB) en Arnold Schilder (voorzitter IAASB), naast Mary Barth, Barbara Majoor en Robert Knechel. Symposia-onderwerpen betroffen accounting estimates and earnings management, IFRS-framework based teaching, global developments in accountancy education, integrated reporting en audit quality. In de parallelsessies werden research-papers besproken die eerder waren ingezonden en beoordeeld door het IAAER Scientific Committee.

In zijn speech The imprecise world of accounting kondigde Hans Hoogervorst een visie aan van het IASB accounting framework voor de concepts of measurement. Er bestaan namelijk verschillende waarderingsgrondslagen, voor verschillende soorten activa, maar ook voor dezelfde activa in andere omstandigheden. Dat zijn bewuste keuzes, maar een en ander is niet gebaseerd op een conceptueel raamwerk; dat gaat nu worden ontwikkeld.

En voor IFRS-implementatie in de praktijk had Hoogervorst een duidelijk antwoord: ook hier gelden de drie p's: principles, pragmatism en persistance. En dat gaat wat hem betreft ook gelden voor de publieke sector: de overheidsrapportages zijn alles behalve transparant. IPSAS-grondslagen worden overigens ontwikkeld door de IPSAS-Board en niet door de IASB, maar er is steeds meer sprake van convergence. Voor kwalitatieve informatie zullen ook principles worden ontwikkeld. Het wordt dus niet ‘kalm’ op het standardsetting-front.

Mary Barth vulde de speech van Hoogervorst aan met concrete voorbeelden van verschillen in measurement. Mary is Hans' professor, hij is door haar bijgeschoold over de technische inhoud van IFRS.

Arnold Schilder nodigde iedereen uit om commentaar te gaan leveren op het nieuwe concept voor de accountantsverklaring. Een echte uitnodiging (een ITC: invitation to comment), en dat is sterker dan de gelegenheid bieden voor commentaar. Auditor reporting staat wereldwijd in de schijnwerpers en het is van groot belang dat de vernieuwing antwoord gaat bieden op de behoeften in het maatschappelijk verkeer (zie ook de column van Peter Eimers, pagina 53). In de voorstellen zijn nieuw: een paragraaf ‘auditor commentary’, waarin de accountant nadere toelichting kan geven die van belang is voor het goed begrijpen van de jaarrekening, bijvoorbeeld over schattingen, materialiteit. Voorts een expliciete auditor conclusion over het door het management geboden inzicht in de continuïteit van de onderneming en een auditor statement over eventuele inconsistenties in de jaarrekening en overige informatie, bijvoorbeeld over stress-tests. Verder zijn er voorstellen voor verbetering van transparantie en verduidelijking van gebruikte bewoordingen. Ook refereerde Schilder aan andere IAASB-projecten betreffende professional skepticism, disclosures en beoordelingsopdrachten (ISA 2400). Hij kondigde ook projecten aan over groepsaudits en cultuurverschillen (ISA 600), integrated reporting en mkb.

Robert Knechel presenteerde zijn analyse over audit failure. Sinds de mogelijkheid om voor diensten te gaan adverteren is de concurrentie groter geworden. Na de inperking van adviesdiensten bij auditcliënten kon alleen op prijs worden geconcurreerd; dat heeft geleid tot minder innovatie en tot lagere kwaliteit, zeker daar waar het kwaliteitsniveau voor de gebruiker niet goed zichtbaar is. Zijn devies voor betere audits is: concentreer je op de client's business en niet op de audit checklist.

Katherine Schipper presenteerde vier niveaus van toepassing van standaarden: van goed naar slecht: skiede faithful (unskilled), subversive (ondermijning door de marges op te zoeken) and violation (bewuste overtreding). Het onderkennen hiervan is van belang voor beleidsontwikkeling voor verbetering van implementatie in de praktijk door incentives. Zij ging ook in op het dilemma in standard-setting tussen preparers pleasing provisions and anti abuse provions, waar hedge accounting een mooi voorbeeld van is.

Barbara Majoor presenteerde het antwoord van Deloitte op audit quality en de wijze van documenteren van risico's. Van belang is te focussen op zowel inhoud als vorm waardoor ervaringen uit het verleden inzicht geven in duurzame toekomstige ontwikkelingen.

Jan Bouwens sprak over ethiek en het effect van tone at the top in een ethical working climate (EWC).

Nancy Kamp, Karen Maas en Ian Thompson gaven in het symposium over integrated reporting verder inzicht in de meest recente ontwikkelingen op dit terrein. Integrated reporting is eigenlijk reporting over integrated thinking. De wijze van rapporteren is in ontwikkeling, aangestuurd door International Integrated Reporting Council (IIRC), een eerste raamwerk wordt verwacht in 2014. Integrated reporting zou veranderingen moeten stimuleren door te rapporteren over impacts (met extern doelen) in plaats van outputs (interne doelen).

Paul Koster sprak in het symposium over audit quality over de behoefte aan meer agressieve controles; dat is waar de maatschappij om vraagt. Hij pleitte voor een meer forensische houding, ook bij de toezichthouders. Wereldwijd is er een sterk verschil in audit kalt en die verschillen moeten worden opgeheven voor de geloofwaardigheid van een beroep met wereldwijd geldende standaarden.

De sprekers in het symposium over Education gaven inzicht in de ontwikkeling van de Education Standards en de implementatie in de praktijk, specifiek Roemenië. Verder gaf Gert Karreman inzicht in een lopend onderzoek (GAE: Global Accountancy Education) naar de ontwikkeling van de implementatie van deze standaarden in een groot aantal landen in de wereld. De deelnemers konden ook genieten van een networking-dinner in het West-Indisch Huis in Amsterdam. Een geslaagde conferentie met veel food for thought, met dank aan het organiserend comité: Martin Hoogendoorn, Frans van der Wel, Tom Groot en Joke Bosma.

Paul Hurks

Publieke managementletter voor gemeenten

De NBA heeft een publieke managementletter uitgegeven voor gemeenten: ‘Taak op taak, risico op risico’. Belangrijkste signaal richting gemeenten is dat zij beter voorbereid moeten zijn op het uitvoeren van taken die de rijksoverheid overhevelt naar gemeenten, zoals de jeugdzorg en de AWBZ-begeleiding. Risico's die kunnen ontstaan door het stapelen van taken moeten beter in beeld worden gebracht en beheerst. De interne beheersing moet klaar zijn vóór de komst van nieuwe taken. Tegelijk gaan nieuwe taken of uitbreiding van bestaande taken vaak gepaard met een budgetkorting. Gemeenten moeten dus meer met minder doen, wat de kans op problemen vergroot. De benodigde beleidswijzigingen moeten daarom goed worden doorgerekend en ingepast in een sluitende meerjarenbegroting. Verder staat de financiële positie van gemeenten onder druk, met name door verliezen bij gemeentelijke grondbedrijven. Door de economische situatie moeten bouwplannen worden aangepast. Dat vraagt om professionele aansturing van het grondbedrijf en afstemming met provincie en buurgemeenten wat betreft grond- en vastgoedposities. De gemeenteraad moet daarover tijdig en helder worden geïnformeerd.

De publicatie bevat ook een signaal aan de eigen NBA-leden werkzaam voor of binnen gemeenten. De uitvoering en interne kwaliteitsborging van accountantswerkzaamheden mag geen onderwerp van discussie zijn. Voor gemeenten is die kwaliteit niet altijd helder.

Convenanten NBA, Belastingdienst, AFM en BFT

De Belastingdienst gaat met de Autoriteit Financiële Markten (AFM), het Bureau Financieel Toezicht (BFT) en de NBA samenwerken om ontoelaatbaar gedrag van accountants tegen te gaan. Dit staat in de convenanten die de partijen op 8 juni 2012 tekenden. De Belastingdienst steunt in haar toezicht op werkzaamheden van accountants. De meeste accountants doen hun werk goed, maar een aantal van hen blijkt zich niet aan de wet- en regelgeving te houden. Dan gaat het bijvoorbeeld om het verstrekken van misleidende gegevens aan de Belastingdienst, het niet melden van ongebruikelijke transacties of het verstrekken van een accountantsverklaring bij een jaarrekening, terwijl er onvoldoende informatie is verzameld. De Belastingdienst heeft besloten om flagrante normoverschrijdingen te melden bij de AFM, het BFT of de NBA, partijen die de wettelijke taak hebben om toezicht te houden op de naleving van wet- en regelgeving door accountants. Zij kunnen zelfstandig besluiten om handhavend op te treden. Ook kunnen zij een klacht indienen bij de Accountantskamer. Daarnaast kan de AFM een bestuurlijke maatregel opleggen, zoals een boete of dwangsom. Ook het BFT krijgt binnenkort een dergelijke bevoegdheid. De verwachting is dat de samenwerking een positief effect zal hebben op het functioneren van accountants.

Onrechtmatig titelgebruik in 2011

In 2011 zijn bij de NBA tientallen meldingen binnengekomen van vermeend onrechtmatig gebruik van de accountantstitel. In dat jaar verscheen na ruim tien jaar ook opnieuw jurisprudentie over onrechtmatig titelgebruik. De rechtbank Breda bepaalde dat ook de term ‘accounting’ in de naam van het kantoor voorbehouden is aan accountants. In september 2011 informeerde de NBA hierover via publicatie van het desbetreffende vonnis op accountant.nl.

In totaal zijn het afgelopen jaar 109 meldingen gedaan. In 85 gevallen is het kantoor/persoon aangeschreven met het verzoek te stoppen met het ten onrechte gebruiken van de accountantstitel. In de overige gevallen was het kantoor/persoon al eerder gemeld of bleek er geen sprake te zijn van onrechtmatig titelgebruik.

47 van de 85 kantoren/personen zijn inmiddels gestopt met het gebruik van de accountantstitel. Het merendeel van de overige aangeschrevenen heeft te kennen gegeven dit ook te gaan doen. Een kleine minderheid heeft aangegeven geen gehoor te geven aan het verzoek om te stoppen met het onrechtmatig titelgebruik. De dossiers van die kantoren zijn inmiddels overgedragen aan de Belastingdienst. In 2011 heeft de NBA dertig nieuwe zaken gemeld bij de Belastingdienst Unit Ordening. Dit betreffen ook meldingen uit de afgelopen jaren. De Belastingdienst Unit Ordening heeft in tien gevallen processen-verbaal moeten opmaken.

Om meer inzicht te krijgen over de omvang van het onrechtmatig gebruik van de accountantstitel zijn de Belastingdienst Unit Ordening en de NBA op internet een onderzoek gestart. Zodra de omvang bekend is zullen beide organisaties overleg plegen over de aanpak hiervan.

Cijfers 2011

Totaal aantal meldingen: 109 Aangeschreven kantoren/personen: 85
Onrechtmatig titelgebruik gestaakt: 47 Gemeld bij de Belastingdienst Unit Ordening: 30