Magazine 01 juli 2011

NBA Nieuws - juli/augustus 2011

NBA-themabijeenkomst: De maatschappelijk verantwoorde accountant - Debatcyclus 2011 - NOvAA-ledenvergadering 2011: mkb-accountant nog steeds centraal - NBA Young Profs Innovatiedebat: 'Goed voorbeeld, goed volgen?' - NIVRA-ledenvergadering 20 juni 2011 - NBA presenteert publieke management letter vastgoed.

Dit artikel is verschenen in Accountant nr. 7/8, 2011

Bekijk alle artikelen uit dit nummer

» Download dit artikel in pdf

NBA-themabijeenkomst: De maatschappelijk verantwoorde accountant

De NBA-themabijeenkomst, gehouden op maandag 20 juni 2011 in het Beatrix Theater in Utrecht, droeg de titel ‘Zichtbaar verantwoorden, mvo in het mkb'. De bijeenkomst stond vooral in het teken van bewustwording.

Dagvoorzitter Willem Lageweg, directeur van MVO-Nederland, schetste in zijn inleiding de stand van zaken op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo). Volgens Lageweg wordt mvo aangejaagd door enkele macrotrends. Hij noemde onder andere opkomende schaarste en globalisering.

Recent EIM-onderzoek toonde aan dat 75 procent van ondernemers in het mkb behoefte heeft aan mvo-informatie. Voor de accountant, als vertrouwenspersoon van de mkb'er, ligt daar volgens Lageweg een grote kans. Vooralsnog laten veel accountants die kans liggen.

Zichtbaarheid

Registeraccountant Jan Rijken, directeur van de ZM Groep, vertelde welke rol de accountant kan spelen. Volgens Rijken, initiator van het label MKB-duurzaam dat zich richt op mkb'ers die met duurzaam ondernemen willen starten, kan de accountant adviseren en ondersteunen bij het zichtbaar maken van de duurzaamheid van de onderneming. De accountant kan optreden als sparringpartner, adviseur, rapporteur van bevindingen en assurance-verschaffer.

Ideale partner

De accountant is een ideale gesprekspartner voor een ondernemer, vanwege de disciplinaire competenties waar hij dagelijks een beroep op doet. Denk aan zaken als deskundigheid, onafhankelijkheid, integriteit en objectiviteit. Deze zijn opgenomen in de Verordening Gedragscode (VGC). Ook niet-disciplinaire competenties zijn belangrijk, zoals multidisciplinair samenwerken, het anticiperen op toekomstontwikkelingen en het ketengericht denken. Als een accountant goede ondersteuning wil bieden aan zijn klant is het belangrijk om ook in deze zaken bekwaam te zijn.

Meten

Rijken werkte eerder nauw samen met de andere spreker: Frank de la Bey, adviseur van het project- en adviesbureau Borger & Burghouts. De la Bey ging in op de methodiek INSAS (Independent Sustainability Auditing Services). De accountant kan ondernemingen en activiteiten meten op duurzaamheid door de methodiek te koppelen aan de werkzaamheden bij het opstellen van de jaarrekening. Accountantskantoren kunnen ook hun eigen prestaties meten op het gebied van duurzaamheid. Zo kunnen zij zien hoe duurzaam zij zijn en op welke gebieden zich nog kunnen ontwikkelen.

Paneldiscussie

De bijeenkomst werd afgesloten door een paneldiscussie. In het panel zaten Huib Klamer, secretaris maatschappelijk ondernemen van MKB-Nederland, Bert van Heusden, directeur ZuidamUithof Drukkerijen en de twee inleiders. Zij reageerden, samen met de zaal, op een aantal stellingen.

Met de stelling ‘Een mvo-accountant accepteert geen klanten van maatschappelijk onverantwoorde bedrijven' was minder dan tien procent van de zaal het eens. De algemene mening was dat een accountant in zijn rol dergelijke bedrijven kan bijsturen. Ook de panelleden gaven toe dat je niet altijd als ondernemer/adviseur in staat bent ‘nee' te zeggen tegen dergelijke klanten. Die beslissing ligt namelijk vaak bij de leiding.

Tien procent

Van Heusden gaf toe dat hij voor zijn duurzaamheidsvragen genoodzaakt was een mvo-adviseur in te schakelen, omdat hij hiervoor niet terecht kon bij zijn accountant. Van Heusden vond zijn accountant niet proactief op mvo-gebied.

Op de vraag van de dagvoorzitter hoeveel aanwezigen zich bezighielden met mvo, stak nog geen tien procent van de aanwezige AA's en RA's hun handen omhoog. Er is dus nog genoeg werk aan de winkel. Niet alleen voor accountants, ook voor de beroepsorganisatie. NOvAA-voorzitter Diana Clement lichtte toe dat de rol van de NBA ligt in het zorgen voor bewustwording bij de leden. NOvAA publiceerde eerder brochures over duurzaam ondernemen. Clement deelde ook mee dat een nieuwe NBA-projectgroep bezig is met het maken van praktische handvatten voor het zichtbaar maken van duurzame prestaties. Deze projectgroep, ‘Mvo in het mkb', komt dit najaar met een mvo-wijzer voor accountants.

Debatcyclus 2011

Voor het vierde achtereenvolgende jaar (tweede keer onder NBA-vlag) organiseren NIVRA en NOvAA een aantal debatten tussen het accountantsberoep en het maatschappelijk verkeer. Dit jaar staat het Plan van Aanpak Accountancy centraal.

De volgende bijeenkomsten staan nog op de agenda:

• 1 september: Heldere signalen - Rondetafelbijeenkomst over de informatieve waarde en werking van de controleverklaring.
• 8 september: De aandeelhouderswaarde van de accountant - Communicatie tussen accountant en aandeelhouders. Bijeenkomst in samenwerking met Eumedion en VBA.
• 10 september: Spijkers met koppen - Jaarevent van NBA Young Profs met als thema het Plan van Aanpak. Alleen bestemd voor young professionals.
• 26 september: Bondgenoten - De raad van commissarissen als opdrachtgever van de controlerend accountant.
• 4 oktober: Een gezonde driehoeksverhouding - TPO, twee jaar na dato. Hoe het verder ging met het overleg tussen bank, bedrijf en accountant? In samenwerking met DNB en Nyenrode.
• 13 oktober: Toezicht en transparantie - De Code Accountantsorganisaties; over governance en verantwoording.
• 18 oktober: Profiel van een poortwachter - Seminar over verbreding van de controlerende functie.
• 24 oktober: Ondernemen verantwoord - Seminar over de verantwoording van de ondernemingsstrategie in het jaarverslag in het kader van de Sijthoffprijs. In samenwerking met het Financieele Dagblad.
• 23 november: De status quo voorbij - Accountantsdag 2011, waarop het Plan van Aanpak centraal staat. Behandeld worden onder andere:
  • professional scepsis en de rechte rug van de accountant (plenaire ochtendsessie);
  • impact van accountantscontrole (presentatie van een onderzoek door Nyenrode in opdracht van de NBA);
  • publieke management letter voor de glastuinbouwsector (deelsessie);
  • de ethiek van de accountant in business (deelsessie);
  • het ‘groot poortwachtersdebat' (plenaire middagsessie);
  • innovaties op verslaggevingsgebied;
  • publieke verantwoording 2.0 (in samenwerking met de Algemene Rekenkamer).

Inschrijven

Inschrijven voor de diverse bijeenkomsten kan vooraf via het bijbehorende inschrijfformulier. Leden van NIVRA en NOvAA komen bij deelname in aanmerking voor PE-punten. Informatie over de inhoud van de debatsessies en de mogelijkheid tot aanmelden wordt tijdig bekend gemaakt via de websites van de beroepsorganisaties en via de digitale nieuwsbrief NBA-nieuws.

NOvAA-ledenvergadering 2011: mkb-accountant nog steeds centraal

Zo'n 160 AA-Accountants waren naar het Utrechtse Beatrix Theater gekomen voor de Algemene Ledenvergadering van de NOvAA. De vergadering stond vooral in het teken van bestuurswisselingen en de plannen voor het surplusvermogen.

NOvAA-voorzitter Diana Clement blikte terug op het afgelopen jaar en de fusieontwikkelingen. De verwachting is vooralsnog dat de fusie op 1 juli 2012 een feit is. Op bureauniveau zijn inmiddels belangrijke stappen gezet. De bureauorganisaties werken nu samen onder één dak in Amsterdam. Daarnaast zijn al enkele gezamenlijke producten ontwikkeld, zoals de digitale nieuwsbrief NBA-nieuws en het maandblad Accountant. Ook komt de nadruk steeds meer te liggen op de gezamenlijke bestuursvergaderingen.

De ledenvergadering ging akkoord met het voorstel van het bestuur om Gert-Jan van der Wielen te benoemen tot erelid van de NOvAA. Van der Wielen, de voorganger van Clement, speelde een belangrijke rol in de realisatie van de plannen voor een fusie tussen NIVRA en NOvAA.

Scepsis

Als gevolg van de kritiek op het accountantsberoep het afgelopen jaar (AFM, Europese Commissie, commissie De Wit) zijn de besturen van de beroepsorganisaties met het plan gekomen voor een PE-cursus over professionele scepsis voor de accountant in de assurance-praktijk. Hoewel de kritiek in 2010 zich vooral richtte op de grotere kantoren, hebben ook mkb-kantoren het nodige te verbeteren, vertelde Clement. Zo lieten de resultaten van de kwaliteitstoetsingen van de Raad van Toezicht een verslechtering zien vergeleken met voorgaande jaren. Volgens het bestuur kan en moet dat beter.

Eénpitter

Een opmerking uit de zaal was dat geen enkel bestuurslid werkt bij een klein kantoor, terwijl veertig procent van de leden één- of tweepitter is. Wordt deze grote groep wel goed vertegenwoordigd door het huidige bestuur? Clement sprak deze kritiek tegen. Zij gaf ook aan dat toen zij toetrad tot het bestuur nog als éénpitter werkte. Ze nam gelijk van de gelegenheid gebruik om de leden op te roepen zitting te nemen in de verschillende gremia van de beroepsorganisatie om zo invloed uit te oefenen. Ze noemde als voorbeeld de ledengroep openbaar accountants, waar straks drie AA's en drie RA's zitting in zullen nemen.

Beleidsprioriteiten

Clement ging ook in op de plannen voor de komende jaren. Samen met het NIVRA zijn vijf beleidsprioriteiten geïdentificeerd: reputatie, efficiëntie, innovatie, educatie en verbetering van de effectiviteit. De NBA zal zich in haar beleid op deze aandachtspunten richten.

Bestuurslid Alex van der Meer ging in op de herziene begroting van 2011 en 2012. Het uitgangspunt is een gezamenlijke financiële huishouding van NOvAA en NIVRA. De baten en lasten komen voor rekening van de beroepsorganisaties naar rato van aantal leden (1/3: 2/3).

Mkb-kenniscentrum

Clement behandelde ook het surplusvermogen, dat resteert nadat NOvAA opgegaan is in NBA. Een gedeelte van dit bedrag, € 7.367.000, komt ten goede aan het beroep van de mkb-accountant. Het restant vloeit terug naar de AA's.

De investering in het beroep krijgt de vorm van een mkb-kenniscentrum, dat bestaat uit een leerstoel, een denktank en een documentatiecentrum. Het mkb-kenniscentrum, dat op 1 september 2011 van start gaat, wordt opgezet in samenwerking met Erasmus Universiteit Rotterdam.

De leerstoel is gericht op het ondersteunen van het functioneren van de mkb-accountant en wordt geleid door een team van hoogleraren met kennis van mkb-problematiek. De nadruk van de leerstoel zal liggen op praktijkgericht onderzoek.

De denktank, die zal bestaan uit wetenschappers, praktiserende accountants en vertegenwoordigers van de NBA, volgt maatschappelijke ontwikkelingen en gaat vervolgens na welke gevolgen deze hebben voor de mkb-accountant.

Kaderopleiding

Het bestuur wenst ook bij te dragen aan het beroep van mkb-accountant via internationale kennisoverdracht gericht op de ontwikkeling van het beroep buiten Europa. Het voorstel is om dat te doen door een studiebeurs/ studieplaats in Nederland beschikbaar te stellen.

Ook wordt gewerkt aan een kaderopleiding met als doel het bevorderen van de participatie van mkb-accountants in besturen en commissies van de NBA. Deze opleiding, die samen met NIVE Nyenrode wordt ontwikkeld, bestaat uit zes blokken van twee dagen.

NOvAA werkt ook aan simulatieopdrachten. Hiermee wordt tegemoet gekomen aan de studenten in de praktijkopleiding die moeite hebben met het vinden van geschikte controleopdrachten die zij verplicht zijn uit te voeren (zie ook het komende septembernummer van Accountant).

Verordeningen

Besloten werd om de contributie met ingang van 2012 te verlagen. Zo zullen bijvoorbeeld openbaar accountants ruim tien procent minder betalen voor hun lidmaatschap. Door bezuinigingsmaatregelen en synergievoordelen vanwege de samenvoeging van de bureaus kan de verlaging sneller worden ingevoerd.

De leden stemden ook in met het voorgestelde meerjarenbeleid van de NBA voor de periode van 2011 tot 2013 en de daarbij behorende meerjarenbegroting. Ook de NIVRA-leden gingen akkoord. Zij vergaderden in een andere zaal in het Beatrix eater.

Oproep

Diana Clement en Herbert Reimers namen afscheid van het bestuur. Hun termijn zat erop.

Het bestuur heette Jochem Beekhuizen en Karin van Wijngaarden welkom als nieuwe bestuursleden. Dirk ter Harmsel keerde terug als voorzitter van de NOvAA, met Patrick Botermans als plaatsvervangend voorzitter. Ter Harmsel bedankte zijn voorganger voor haar inzet en sprak de ledenvergadering toe met de oproep aan de leden zich te laten horen en om zich sterk te maken voor de accountant werkzaam in de mkb-praktijk. Het mkb-geluid moet worden gehoord in de nieuwe beroepsorganisatie, aldus de nieuwe voorzitter.

NBA Young Profs Innovatiedebat: 'Goed voorbeeld, goed volgen?'

Hoe kan innovatie bijdragen aan de veranderende maatschappelijke verwachtingen van de accountant? En in hoeverre is innovatie noodzakelijk? Die vragen kwamen aan bod tijdens het Innovatiedebat van de NBA Young Profs. De bijeenkomst vond op 15 juni 2011 plaats in het NBA-pand.

Onder leiding van dagvoorzitter Robert Mul werd in een Lagerhuis-opstelling gediscussieerd over drie aspecten binnen het Plan van Aanpak van de NBA, die specifiek voor NBA Young Profs van toepassing zijn. Pieter de Kok, partner bij Coney en Tuacc-lid, behandelde het eerste onderwerp: tone at the top. De Kok is van mening dat afschaffing van de controleplicht de innovatie binnen het accountantsberoep versnelt. De accountant wordt dan namelijk gedwongen zijn meerwaarde te bewijzen. De conclusie van het debat dat volgt, is dat de toegevoegde waarde van het accountantsberoep momenteel ter discussie staat bij ondernemers.

Opleiding

Barbara Majoor, partner Deloitte en hoogleraar accountancy aan Nyenrode Business Universiteit, en Jurroen Cluitmans, coördinator van opleidingen accountancy bij de HAN en lid Commissie Onderhoud Eindtermen, discussieerden over het onderwerp ‘Opleiding'.

Majoor pleitte voor meer innovatie binnen de opleiding. Zij vond dat de accountant zich niet alleen moet richten op controle, maar ook op zaken als communicatie, IT en risicoanalyse.

Cluitmans pleitte voor het afschaffen van het opleiden van accountants tot wettelijk controleur. Weinigen worden namelijk uiteindelijk wettelijk controleur.

Het debat tussen Majoor, Cluitmans en de zaal leidt tot de conclusie dat er een basisopleiding moet zijn voor alle accountants en dat er daarnaast mogelijkheden moeten zijn voor specialisaties.

Advisering

Jan Wietsma, voorzitter van de maatschap MKB-kredietcoach en partner bij Full Finance, behandelde het onderwerp ‘Product'. Volgens Wietsma zullen de IT-ontwikkelingen de accountant buiten spel zetten als zij niet snel ingrijpen. Volgens Wietsma speelt de accountant in 2020 geen rol meer bij het samenstellen van de jaarrekening. Wietsma verwacht dat de banken de rol van accountant gaan overnemen. Als accountants niet meer samenstellen, zullen zij zich meer richten op advisering en het vooruitkijken met de ondernemer. Dit leidt tot de conclusie dat accountancy een combinatie moet zijn van sociale en economische wetenschappen.

Ariën Oskam ontving aan het einde van de avond een prijs. Hij werd gekozen tot beste debater van deze avond.

Het eerstvolgende evenement van de Young Profs is het Jaarevent van 10 september. Ga voor meer informatie naar: www.nbayoungprofs.nl.

NIVRA-ledenvergadering 20 juni 2011

Zeventig leden bezochten de NIVRA-ledenvergadering van maandag 20 juni 2011 in het Beatrix Theater Utrecht. Belangrijk agendapunt tijdens de gelijktijdig met die van de NOvAA gehouden ledenvergadering was de goedkeuring van de jaarrekening over het verlengde boekjaar 2009-2010.

NIVRA-voorzitter Ruud Dekkers opende met een overzicht van de vorderingen rond de fusie NIVRA-NOvAA. Op wetgevingsgebied is sprake van een achterstand op de planning. De nieuwe Wet op het accountantsberoep zal naar verwachting pas per 1 juli 2012 van kracht worden, mogelijk zelfs per 1 januari 2013. Een (nog geheim) advies van de Raad van State ligt inmiddels bij Financiën en zal na het zomerreces door de Tweede Kamer worden behandeld.

De operationele kant van defusie is daarentegen verder gevorderd dan gepland. Naast de integratie van de beide bureaus vormen de gezamenlijke openingsbalans van 1 januari 2011 en de gezamenlijke begroting voor 2011 daarvan de zichtbare resultaten. Een en ander betekent dat de als gevolg van de fusie verwachte synergie zich sneller voordoet dan gepland, hetgeen resulteert in een eveneens eerder dan gepland voorstel tot contributieverlaging.

De ontwerpverordening waarin deze contributieverlaging is vervat werd tijdens de vergadering aangenomen, zonder dat er behoefte was aan stemming. Hetzelfde geldt voor de overige ontwerpverordeningen die op de agenda stonden.

Forse groei eigen vermogen

Ook de jaarrekening 2009/2010 werd zonder behoefte aan stemming vastgesteld. In die jaarrekening werd tot ‘grote tevredenheid' onder meer een forse groei van het eigen vermogen gerapporteerd.

Voorafgaand aan de behandeling van de jaarrekening resumeerde Ruud Dekkers de kernwaarden van het beroep en het daarmee samenhangende Plan van Aanpak, met als belangrijk onderdeel de verplichte cursus professionele scepsis. Naar aanleiding van een verzoek uit de ledengroep Accountants in business komt er mogelijk ook zo'n cursus voor die specifieke groep. "Niet zozeer over professionele scepsis, maar over ethiek", aldus Dekkers. Gesprekken daarover zijn echter nog gaande.

Belangrijk agendapunt was verder de stemming over het in april door beide besturen goedgekeurde meerjarenbeleid en de daarbij behorende meerjarenbegroting van de NBA voor de periode 2011 tot 2013. Dekkers gaf voor dat doel nog even, net als hij eerder deed in regiobijeenkomsten, een toelichting op de vijf geformuleerde beleidsprioriteiten:

• Reputatie; verbetering van maatschappelijk gezag en vertrouwen.
• Verbetering van de efficiëntie; leidend tot reductive van de contributie.
• Stimuleren van de innovatie in het beroep.
• Educatie; bijdragen aan verbetering van instroom en uitstroom van de opleidingen.
• Verbetering van de effectiviteit; een output methogere relevantie en impact.

Accountant in business Joost Groeneveld bepleitte vanuit de zaal om de stemming hierover achterwege te laten, omdat deze prioriteiten te algemeen zouden zijn om veel te zeggen: "Het zegt niks, iedereen zal het ermee eens zijn."

Ruud Dekkers weersprak dat: "Dit is wel degelijk richtinggevend. Er is gevraagd om zo'n plan en dat ligt er nu."

Mede op verzoek van anderen in de zaal werd er toch over dit meerjarenbeleid gestemd. Van de zeventig uitgebrachte stemmen (waaronder één machtiging) was de overgrote meerderheid voor, een handjevol neutraal en één tegen: die van Groeneveld.

NBA presenteert publieke management letter vastgoed

Op de PROVADA, de jaarlijkse beurs over de vastgoedbranche in de Amsterdam RAI, presenteerde de NBA haar vierde publieke management letter, ‘Zeg waar het op staat’.

De vierde publieke management letter signaleert risico's binnen de sector commercieel vastgoed en bevat aanbevelingen voor betrokkenen in de sector, zoals projectontwikkelaars, taxateurs, financieringsinstellingen en accountants.

Robert Mul, de dagvoorzitter van de bijeenkomst van donderdag 9 juni, vertelde in zijn inleiding waarom de vastgoedsector een publieke management nodig heeft. Hij noemde onder andere fraude, de naijleffecten van de crisis en de discussie rondom de rol van de accountant als redenen.

Signalen

Jan Fokkema, directeur van NEPROM, ontving het eerste exemplaar van de publicatie uit handen van NIVRA-voorzitter Ruud Dekkers. Fokkema was, net als de andere panelleden, te spreken over de publieke management letter, mede omdat de NBA ook een signaal afgeeft aan de eigen leden.

Ad Buisman, partner van Ernst & Young, ging vervolgens in op signalen uit de management letter. Volgens de publicatie moet de structurele leegstand van kantoren worden aangepakt. Dit kan door een bredere samenwerking tussen betrokken partijen, een coördinerende rol van de overheid en een proactieve houding van de marktpartijen.

Risico's

De NBA adviseert taxateurs om eenduidige en internationale richtlijnen te hanteren bij de waardering van commercieel vastgoed. In taxatierapporten moeten alle risico's worden benoemd en gekwantificeerd. Verder wordt aandacht gevraagd voor duurzaamheid, goed ondernemingsbestuur, fraudepreventie en risicomanagement.

Accountants actief binnen de vastgoedsector moeten volgens de NBA beschikken over specifieke kennis van en inzicht in het vastgoedbedrijf en specifieke bedrijfsrisico's. Daarnaast is duidelijkere rapportering over hun bevindingen nodig.

Luchtbel

Martin Hoogendoorn, lid van de Signaleringsraad, introduceerde belangrijke vastgoedthema's in de vorm van tegenstellingen. Panelleden en de zaal konden daar op reageren. Volgens de NBA is er sprake van een luchtbel in de waardering van vastgoed, die moet worden doorgeprikt. De discussie ging daarna in op het al dan niet doorprikken van die luchtbel. Ruud Dekkers pleitte daarvoor. Niemand is volgens de NIVRA-voorzitter gebaat bij het in stand houden van de problematiek in de vastgoedsector. Uiteraard kwam ook de rol van de accountant ter sprake. De accountant wordt zeker niet gezien als iemand die de rol van de taxateur kan overnemen. Wel kan hij een ideale partner zijn voor de taxateur bij het in kaart brengen van risico's.

Kennis Delen

De publieke management letter is onderdeel van het NBA-programma Kennis Delen, waarmee kennis van accountants wordt ingezet om vroegtijdig risico's te signaleren in maatschappelijke sectoren. Eerder zijn publicaties verschenen over de sectoren verzekeringen, zorg en pensioenfondsen.