Out of print: Handhaving volgens een ezel
'Soms hoor ik weleens dat alleen een schaap met vijf poten het werk (van een president directeur) aankan. Maar naar mijn gevoel is de vergelijking met een ezel beter op zijn plaats. Een ezel heeft iets klagerigs, is niet bedreigend voor zijn omgeving en gaat stapje voor stapje, voorzichtig maar hardnekkig, op zijn doel af.'
Dit artikel is verschenen in Accountant nr. 1/2, 2014
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
Paul Fentener van Vlissingen, de in 2006 overleden oud-topman van een van Nederlands grootste familiebedrijven, SHV, probeerde zo uit te drukken wat volgens hem de essentie is van het leiden van een grote onderneming. Het boekje van zijn hand waaruit ik dit citaat haal, uitgekomen in 1995 bij uitgeverij Balans, heeft vast niet toevallig de titel: 'Ondernemers zijn ezels'.
Wel interessant trouwens om de leidersrol zo te typeren. Een ezel mist alles wat je in een leider hoopt te vinden: visie, charisma! Beetje provocerend. Ik wilde eerst zeggen ‘gedurfd', maar voor iemand die grootaandeelhouder was in zijn eigen onderneming - dus geen repercussies hoefde te vrezen voor 'gedurfde' uitspraken - is dat toch niet het juiste woord.
Proef je ook niet valse bescheidenheid? De schrijver wist dat hij werd bewonderd - en benijd (waarschijnlijk vooral vanwege dat soevereine, dat een ceo van beursgenoteerd bedrijf nooit zal hebben).
Maar nog interessanter vind ik de woorden ‘voorzichtig maar hardnekkig'. Daarin klinkt vastberadenheid door. Een toon van níet opgeven, níet versagen. Dát wat ook de wapenspreuk van het Koninkrijk der Nederlanden uitdrukt: Je maintiendrai, oftewel 'Ik zal handhaven'.
Handhaven in die heroïsche betekenis is in het bedrijfsleven ernstig uit de mode. Het woord betekent nu bijna altijd 'iets' handhaven: de wet, verkeersregels, boekhoudvoorschriften, protocollen.
Een tijdje geleden ontspon zich op Accountant.nl een discussie rond 'handhaven' en daarin was een verband gelegd met 'Je maintiendrai'. Maar gek genoeg was onduidelijk of iedereen begreep dat die Nederlandse wapenspreuk helemaal niet betekent: ‘Ik zal naleving van regels afdwingen.'
Dat laatste betekent bijna het tegenovergestelde van Van Vlissingens 'hardnekkig op het doel af'.