Magazine 01 februari 2014

Gespot - januari/februari 2014

Wat gebeurt er aan het front van wetenschap en onderzoek? Een maandelijkse selectie van lezenswaardige publicaties uit binnen en buitenland.

Dit artikel is verschenen in Accountant nr. 1/2, 2014

Bekijk alle artikelen uit dit nummer

Tekst: Joost van Buuren en Chris Knoops

Wat accountants drijft

Wat drijft accountants: willen ze vertrouwensman zijn of toch vooral zakenman? Onderzoek naar de implementatie van corporate social reporting suggereert dat accountants, zowel door accountantsfirma's als via de beroepsorganisaties, zich vooral hebben ingezet voor het in de markt zetten van economisch aantrekkelijke nieuwe diensten en niet gedreven waren door het streven naar menselijke waarden. 

• Bertrand, M. (2013), Politicizing the expertise of the accounting industry in the realm of corporate social responsibility. Accounting, Organizations and Society, 38(2, February), 149-168

Emotionele kant financiële druk

Wat gebeurt er als er te veel nadruk wordt gelegd op de financiële maatstaven? Het creëert een onveilige omgeving, waarin de werkdruk toeneemt, niet wordt geluisterd naar ondergeschikten en vals optimisme wordt tentoongespreid met als gevolg: boze kenniswerkers. De onderzoeker suggereert dat te veel nadruk op financiële ratio's contraproductief werkt. Echter, vanwege hun ondergeschiktheid aan hun leidinggevenden, proberen de medewerkers de maatstaven toch te behalen, omdat dit hen nog enige zekerheid biedt in hun onveilige werkomgeving.

• Jean, C (2013), Financialization in the workplace: Hegemonic narratives, performative interventions and the angry knowledge worker. Accounting, Organizations and Society, 38(4, May), 314-331

Eigenbelang jaarrekening

Wat staat centraal bij het opstellen van de jaarrekening in het mkb? Onderzoek suggereert dat bij de waardering van activa, ondernemers zich vooral laten leiden door belastingminimalisatie en andere redenen waar ze persoonlijk baat bij hebben, zoals het voldoen aan financiële convenanten en dividenduitkeringen. Het onderzoek suggereert dat door aanpassing van het belastingregime, de informatiewaarde voor gebruikers meer centraal kan komen te staan.

• Kosi, U., & Valentincic, A. (2013), Write-offs and profitability in private firms: Disentangling the Impact of tax-minimisation incentives. European Accounting Review, 22(1, May), 117-150

Beoordelaars beoordeeld

Hoe zijn de inspecties van externe toezichthouders en intern kwaliteittoetsers geperceptieerd door auditpartners? Amerikaanse onderzoekers hebben dit bestudeerd en komen tot de conclusie dat de PCAOB-inspecteurs vooral zijn gericht op het ontdekken van fouten en dat hun rapportage het aansprakelijkheidsrisico verhoogt. De partners vinden dat interne kwaliteitstoetsers meer gericht zijn op het verhogen van de controlekwaliteit.

• Houston, R., & Stefaniak,C. (2013), Audit partner perceptions of post-audit review mechanisms: An examination of internal quality reviews and PCAOB inspection. Accounting Horizons, 27(1, March), 23-49

Nieuwswaardige jaarrekeningcijfers

Regelmatig worden vragen gesteld bij de relevantie van de jaarrekeningcijfers: oud nieuws. Onderzoekers hebben de relevantie van de berichtgeving omtrent financiële resultaten (earnings announcements) bestudeerd en komen tot de conclusie dat de jaarrekeningcijfers erg relevant blijken voor gebruikers en dat deze een bron van nieuwe informatie zijn voor de financiële markten, zelfs meer nog dan andere bronnen, zoals winstverwachtingen, 10K-filings en mededelingen omtrent dividend. 

• Basu. S, Duong, T., Markov, S., & Tan, E. (2013), How Important are earnings announcements as an information source? European Accounting Review, 22(2, June), 221-256

Extrinsieke motivatoren versus intrinsieke motivatie

Veel organisaties, niet alleen in de bancaire sector, vragen zich af wat de effecten zijn van een verminderde (variabele) beloning op de motivatie van hun medewerkers. Dit artikel legt uit dat het inderdaad denkbaar is dat een verminderde nadruk op extrinsieke motivatoren (beloning, regelgeving, status, macht) resulteert in een verhoogde intrinsieke motivatie. Dit staat bekend als het crowding-in-effect van intrinsieke motivatie.

De bevindingen ondersteunen de mogelijkheid van het crowding-in-effect en daarmee het beleid van de overheid om de (variabele) beloningen te beperken. 

• Rosmalen, R. van, & Corbey, M. (2014), Bankier en motivatie. Een Delphi-onderzoek naar toekomstige organisatievormen. MAB, 88(1/2, januari/februari)

Disconteringsvoet pensioenverplichtingen grote impact

Gebruikers van jaarrekeningen dienen zich te realiseren dat de disconteringsvoet door ondernemingen als mogelijk 'sturingsinstrument' van solvabiliteit en resultaat kan worden gehanteerd. In dat kader is het positief dat de nieuwe IAS 19 (2011) informatie vereist over de gevoeligheid van de pensioenverplichting voor wijzigingen in de disconteringsvoet. Uit onderzoek van jaarrekeningen blijkt dat bijna alle AEX-fondsen die informatie verstrekken over gevoeligheid van de pensioenverplichting voor wijzigingen in de disconteringsvoet, een disconteringsvoet hanteren die zich bevindt op of aan de bovenkant van de range die ultimo 2012 werd geadviseerd door actuariële bureaus. 

• Arnold, C.A. (2013), De invloed van een verandering in de IAS 19-disconteringsvoet op de jaarrekening. MAB, 88(1/2, januari/februari)

Solvency II

Vanaf 2016 geldt een nieuw toezichtskader voor verzekeraars opererend binnen de Europese Unie, genaamd Solvency II. In dit toezichtskader staan marktwaarden en risico's centraal, waardoor meer kapitaal aangehouden moet worden voor risicovolle producten en minder voor minder risicovolle producten. 

• Ammelrooij, P. van (2013), De rentecurve voor de waardering van langetermijngaranties op de Solvency II-balans. MAB, 88(1/2, januari/februari)