Magazine 01 februari 2013

Fictieve controles in SBR

De Hogeschool van Amsterdam traint studenten accountancy in de wereld van SBR. Met fictieve bedrijven en het virtuele accountantskantoor Arvum. “De balans stond op een rare plek in de software.”

Dit artikel is verschenen in Accountant nr. 1/2, 2013

Bekijk alle artikelen uit dit nummer

» Download dit artikel in pdf

Virtueel kantoor voor studenten Hogeschool van Amsterdam

De software van telecomprovider Phonee blijkt toch niet geheel SBR-proof. Het kost de accountants van Arvum de nodige hoofdbrekens om alle benodigde financiële informatie juist in het SBR-document te verwerken. Zijn het kinderziektes op een accountantskantoor dat voorop loopt bij de toepassing van SBR? Nou nee, het is meer een continu leerproces. Want accountantskantoor Arvum bestaat niet echt, net zo min als telecomprovider Phonee. Het is onderdeel van het virtuele kantoor van de Hogeschool van Amsterdam dat studenten tijdens hun studie inwijdt in de wereld van SBR.

Het is maar goed dat bovenaan de site van Arvum Accountants staat dat het gaat om een virtueel kantoor, want de site oogt bedrieglijk echt.

En is het toeval dat de studenten voor hun virtuele kantoor de naam Arvum hebben gekozen, het Latijnse woord voor ‘akker’? Op de website staat geschreven: ‘De naam Arvum staat voor een weidse blik, mooie vergezichten, een prachtige horizon en toch met beide benen op de grond. Toegankelijkheid, transparantie en het stimuleren van leren, zijn de kernwaarden van Arvum. Zo wordt er gezaaid (geïnvesteerd) en de oogst (de mogelijkheden van Standard Business Reporting) wordt beschikbaar gesteld aan belangstellenden. Dit is slechts mogelijk door hard te werken en de blik naar voren gericht te houden. Iedereen die samen met ons wil optrekken, wordt van harte uitgenodigd met ons mee te gaan.’

Rare plek

Faramarz Sarabi (29), Vahdet Donmez (21), Burak Baharli (24) en Abdurrahman Turedi (23) kijken gespannen naar het computerscherm. Ze zijn bezig met de controle van de jaarrekening van Phonee, maar waar is toch de balans van de onderneming gebleven? De vierdejaarsstudenten accountancy zitten in het leslokaal van het virtuele kantoor. Waar de website van het kantoor er heel echt uitziet, heeft dit lokaal niets van een accountantskantoor. Computers, jassen, rugzakken, het is in alles een schoollokaal.

Het viertal kan de problemen niet oplossen en roept daarom de hulp in van Moreno Merhai (21), eveneens vierdejaars student, maar inmiddels een behoorlijke SBR-expert. Hij studeert binnenkort af op een onderzoek naar hoe accountantskantoren zich voorbereiden op SBR. Moreno weet met een paar ingrepen het probleem van zijn medestudenten op te lossen. “Phonee had de balans op een rare plek in de software gezet. Dat kan in het echt ook gebeuren.”

Zoals gezegd is ook Phonee ‘nep’. Op de vierde verdieping van dit schoolgebouw hebben studenten van andere economische disciplines enkele bedrijven opgezet. Zij sturen digitaal hun bedrijfsgegevens naar de studenten van Arvum vier verdiepingen lager, die er in SBR een rapportage van maken.

Voordeel

De vier accountancystudenten beschouwen hun werk voor het virtuele kantoor als een goede voorbereiding op de beroepspraktijk. In februari 2013 hopen ze af te studeren en in ieder geval Faramarz Sarabi is al verzekerd van een baan. Hij kan aan de slag bij PwC in Amsterdam, waar hij ook stage liep. “Het is goed dat we tijdens de studie al in aanraking komen met SBR, want tijdens onze stage hadden we er nog niet echt mee te maken, omdat het voor de meeste kantoren natuurlijk pas in 2013 begint met de aangifte van IB en VpB in SBR.” Ook Thomas Bek (23) vindt het belangrijk dat hij straks zo realistisch mogelijk opgeleid het bedrijfsleven instapt. Het eerste halfjaar van 2012 liep hij stage bij Deloitte in Hoorn. “Het viel me op dat men daar al tamelijk ver was met de voorbereiding op SBR. Het is dan ook niet meer dan vanzelfsprekend dat je je hier in het laatste jaar van je studie ook mee bezighoudt.” Bek verwacht dat hij door de kennis die hij nu opdoet over SBR straks bij het betreden van de arbeidsmarkt voordeel heeft ten opzichte van accountancystudenten bij wie in de opleiding hier minder of geen aandacht voor was.

Niet meer dan logisch

Voor Moreno Merhai is het voorval van de zoekgeraakte balans het beste bewijs dat het bijzonder nuttig is om studenten tijdens de opleiding al te scholen in SBR. “Het is belangrijk dat studenten weten wat er gaat komen. Dan kun je volstaan met het houden van een college over SBR, maar dat voldoet niet. Je moet er echt een keer mee hebben gewerkt. Een onderwijsinstituut leidt de professionals van de toekomst op. Dan is het toch niet meer dan logisch dat die ook inzicht krijgen in de technische ontwikkelingen van de toekomst?”Overigens kwam Merhai er tijdens zijn onderzoek voor zijn afstudeerscriptie achter dat de kennis over SBR in de beroepspraktijk absoluut nog kan worden verbeterd. “Nu is mijn onderzoek natuurlijk alweer enige tijd geleden uitgevoerd. Zeker sinds begin dit jaar de aangifte van IB en VpB in SBR verplicht is, verwacht ik dat de kennis bij veel kantoren is toegenomen.”

Deelname verplicht

Stuwende kracht achter het virtuele kantoor is Antoon van Aken, docent bedrijfseconomie aan de HvA. Van Aken: “We zijn al twaalf jaar bezig om onze studenten realistisch voor te bereiden op hun beroepspraktijk via een fictief kantoor dat werkt voor fictieve bedrijven. Het verschil is nu dat de communicatie tussen bedrijven en accountants bij ons sinds dit jaar volledig in SBR plaatsvindt.” In 2008 besloot de HvA dat men ‘iets moest’ met wat toen nog door het leven ging als XBRL. Na enkele jaren van denken en onderwijsmodellen ontwikkelen, is men in september 2012 begonnen met het virtuele kantoor. Deelname is voor elke accountancystudent verplicht in het laatste jaar, tussen stage en afstuderen in. Ter voorbereiding van de stage volgen de studenten in het derde jaar ook een Stage+-traject, waarin workshops over SBR worden georganiseerd. Ook is er één hoorcollege, afgesloten met een toets. “Anders doen ze niets”, zegt Van Aken met een lach.

Andere keuze

Hij kent de kritiek van andere onderwijsinstellingen maar ook van accountants die geen voorstander zijn van het beschouwen van SBR als een apart onderdeel van het vak. En die dus ook tegenstander zijn van een apart onderdeel tijdens de studie dat aandacht besteedt aan SBR. Volgens deze critici gaat het ‘slechts’ om een nieuwe techniek die weliswaar belangrijk is voor de toekomst van het vak en ook zeker de aard van de werkzaamheden zal veranderen. Maar dat rechtvaardigt in hun ogen nog niet om een virtueel kantoor op poten te zetten.

Van Aken: “Daar hebben wij dus een principiële andere keuze in gemaakt. Ik denk dat we daaraan goed hebben gedaan, omdat onze studenten straks een streepje voor zullen hebben in de beroepspraktijk. Hetgeen overigens niet wegneemt dat nu het virtuele kantoor draait, we wel degelijk SBR in alle andere vakken gaan verweven. Maar voor ons was al vanaf het begin duidelijk: er moest een moment zijn in de studie waarop studenten echt met SBR gingen werken. Dat is het virtuele kantoor geworden.”

Virtueel kantoor wil zo realistisch mogelijk zijn

Veertig vierdejaars voltijdstudenten accountancy aan de Hogeschool van Amsterdam brengen tweemaal per week anderhalve uur door in het virtuele kantoor met SBR. Dan voeren ze als medewerkers van het fictieve kantoor Arvum Accountants voor vijf fictieve ondernemingen opdrachten uit in SBR. Ze houden zich met alle facetten bezig die tot de werkzaamheden van accountants in de beroepspraktijk behoren: samenstellen, controle en advies. Ook sturen ze belastingaangiftes via SBR naar Digipoort, het (test) portaal van de fiscus. Ze maken daarbij gebruik van de rapportgenerator van ProManagement en communiceren met de vijf fictieve bedrijven via de portaalfunctie van CreAim.

Het virtuele kantoor is officieel met ingang van het studiejaar 2012-2013 van start gegaan. Het is de kroon op een ontwikkeling die voor de HvA in 2009 begon met de oprichting van het expertisecentrum Instant Reporting. Hier doorlopen de studenten een Stage+-programma. Tijdens dit programma houden vertegenwoordigers uit de praktijk diverse gastcolleges, zoals Igno Dekker (ABN/AMRO), Frank Jonker (CreAim) en Jacques Urlus (Logius).

Zie ook: www.arvum-accountants.nl.