NBA Nieuws - januari/februari 2012
Ledenvergadering NIVRA 2011: vizier op de toekomst - Het jaar verslagen 2010 - International update - NBA-debat profiel van een poortwachter - Succesvolle pilot scriptiegroepje RA-studenten.
Dit artikel is verschenen in Accountant nr. 1/2, 2012
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
Ledenvergadering NIVRA 2011: vizier op de toekomst
Op 9 december 2011 kwamen in totaal 46 stemgerechtigden naar het bureau van de NBA ter gelegenheid van de ledenvergadering van het NIVRA. Met de aanstaande fusie met de NOvAA in het vooruitzicht was het vizier vooral gericht op de toekomst.
Slechts twee van de drie vacatures in het bestuur werden vervuld. Hans Huisman, Jan Kooijman en vicevoorzitter Marco Korff traden af, en Jos van Huut en Henny Kapteijn traden toe tot het bestuur namens respectievelijk de openbare accountantskantoren en de accountants in business. Huub Wieleman werd verkozen tot vicevoorzitter.
Dat er slechts twee plaatsen worden ingevuld heeft alles te maken met de migratie van twee aparte besturen naar één NBA-bestuur. De herbenoemde voorzitter Ruud Dekkers lichtte alvast een tipje van de sluier op. In totaal zal het nieuwe NBA-bestuur bestaan uit dertien leden: acht openbaar accountants (vier AA's en vier RA's), een overheids-/intern accountant (een RA) en vier accountants in business (drie RA's en een AA).
Succes
Dekkers blikte ook terug op de afgelopen periode, waarin de fusie operationeel werd gerealiseerd en de individuele ledengroepenbesturen werden geïnstalleerd. Succesverhalen uit het afgelopen jaar zijn onder andere de publieke managementletters, waar ook in 2012 weer enkele van zullen verschijnen (tone at the top en gemeenten) en de Accountantsdag van 23 november 2011. Dekkers ging ook kort in op de bevindingen van het onderzoek van Nyenrode naar de impact van de accountantscontrole, dat tijdens diezelfde Accountantsdag werden gepresenteerd. Het feit dat niet altijd alle controleverschillen zijn verwerkt bij de gecontroleerde ondernemingen is een punt van zorg. Dekkers verklapt dat in 2012 de mkb-praktijk in ieder geval speciale aandacht zal krijgen. Een apart plan van aanpak zal daar onderdeel van uitmaken.
Verschillen
Vanwege de vergrijzing in Nederland is ook gekeken naar de effecten voor het accountantsberoep. In zijn totaliteit valt het mee met de vergrijzing binnen de beroepsgroep. Deze zal nog het meeste spelen binnen de ledengroep accountants in business. De initiatieven tot discussie kwamen ook uit deze hoek. Eén lid, Joost Groeneveld, suggereerde dat de accountants in business slechts een verzamelnaam is van deelgroepen die weinig met elkaar gemeen hebben. Eén verplichte opleiding over ethiek voor alle accountants in business lijkt hem dan ook geen goed idee. Het ledengroepbestuur gaf aan dat een deelgroep, bijvoorbeeld de register valuators, zelf het initiatief kan nemen voor het (laten) ontwikkelen van een eigen op maat gesneden cursus.
Een ander lid stelde voor om het komende jaar kritisch te kijken naar de samenstelling van sectorcommissies die in het leven worden geroepen. Ook werd een opmerking geplaatst over de kwaliteit van de docenten naar aanleiding van recente kritiek. De input van de leden wordt meegenomen door het bestuur. Na het bekendmaken van de uitslagen van de stemmingen wordt de ledenvergadering gesloten.
Jos van Huut RA
Jos van Huut is sinds 1977 registeraccountant. Hij begon in 1968 bij Paardekooper en Hoffman. In 1980 werd hij partner bij Mazars Paardekooper Hoffman. Vanaf 1992 is Van Huut voorzitter van de bestuursraad Mazars Nederland. Ook vervult hij internationale bestuursfuncties voor Mazars. Tussen 2000 en 2009 was hij lid van de Group Executive Board van Mazars Groep, sinds 2009 vervult hij de functie van senior advisor voor dit gremium. Daarnaast is hij voorzitter van Praxity, een wereldwijd verband van onafhankelijke accountantsorganisaties.
Voor de beroepsorganisatie is Van Huut al enkele jaren actief als voorzitter van de vakgroep Openbare Accountantskantoren (OPAK), en in Europees verband is hij sinds 2010 als vicepresident en penningmeester lid van de Executive Board van de Europese federatie van accountants FEE
Henny Kapteijn RA
Henny Kapteijn studeerde bedrijfseconomie aan de Rijksuniversiteit Groningen en accountancy aan de Vrije Universiteit. Sinds 1994 is zij ingeschreven in het register. Na werkzaam te zijn geweest bij De Nederlandsche Bank (1984-1996) en de Europese Centrale Bank (1996-1998) was Kapteijn tot 2007 werkzaam als head of finance and riskmanagement bij ABP Investments. Sinds 2007 heeft zij een zelfstandige adviespraktijk gericht op risicomanagement en investment control. Daarnaast is zij werkzaam als commissaris en toezichthouder in de financiële sector.
Voor de beroepsorganisatie is Kapteijn actief geweest als lid van het bestuur van de vakgroep FINAD (Accountants in Business), waarvan enkele jaren als voorzitter. Momenteel is zij namens de Nederlandse beroepsorganisatie lid van het PAIB Committee (Professional Accountants In Business) van IFAC (International Federation of Accountants).
Het jaar verslagen 2010
‘Het jaar 2010 verslagen’, een speciale uitgave van het Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie (MAB), bevat de resultaten van het jaarlijkse NBA-onderzoek over de kwaliteit van de jaarverslaggeving. Ronald Gerritse, voorzitter van de AFM, nam op dinsdag 6 december 2011 het eerste exemplaar in ontvangst tijdens een bijeenkomst bij de NBA.
Onder leiding van Ruud Vergoossen, directeur Vaktechniek bij BDO Accountants & Adviseurs en hoogleraar externe verslaggeving aan de Nyenrode Business Universiteit en Universiteit Maastricht, werden presentaties gegeven naar aanleiding van het onderzoek, onder andere door Ralph ter Hoeven, Anne Laning en Leo van der Tas, die allen hadden meegewerkt aan de zes deelonderzoeken.
Een van de belangrijke conclusies uit het onderzoek was dat specifieke kenmerken van pensioencontracten vaak slecht worden toegelicht in de jaarrekening. Het gevolg: gebruikers krijgen onvoldoende inzicht in de risico's die ondernemingen lopen vanwege hun pensioenverplichtingen.
Onderbouwde informatie
Uit het onderzoek blijkt ook dat de jaarverslagen van pensioenfondsen moeten worden verbeterd. Vooral de verantwoording van het gevoerde beleggings-, premie- en toeslagenbeleid, in combinatie met de afweging van belangen van de verschillende stakeholders, is nog niet goed van de grond gekomen. Pensioenfondsen en hun belanghebbenden (pensioengerechtigden, werkgevers en maatschappelijk verkeer) staan voor grote veranderingen, zoals de gewijzigde levensverwachting en de kwetsbaarheid van pensioenfondsen voor schokken op de financiële markt. Die ontwikkelingen vragen om beter onderbouwde informatie in het jaarverslag.
Naleving code
De onderzoekers keken ook naar de naleving van de nieuwe Code Banken, waarover banken in hun jaarverslagen over 2010 voor het eerst verantwoording moesten afleggen. De conclusie is dat de meeste banken uitgebreid rapporteren over de naleving van die code, maar dat de informatie zelf voor verbetering vatbaar is. Het onderzoek presenteert daarvoor een aantal best practices.
‘Het jaar 2010 verslagen’ is te downloaden op het besloten deel van de NBA-website.
International update
Circa zeventig mensen bezochten op 12 januari 2012 bij de NBA in Amsterdam de jaarlijkse bijeenkomst International Update. Doel van deze bijeenkomst is om de deelnemers in een vroeg stadium te informeren over internationale ontwikkelingen.
Nancy Kamp (EY-coordinator Global Climate Change & Sustainablity Reporting, vice-voorzitter FEE Sustainability Group en lid Executive Board A4S of the Prince of Wales) belichtte de achtergronden en ontwikkelingen achter de door de International Integrated Reporting Committee (IIRC) gepubliceerde paper Towards Integrated Reporting Communicating Value in the 21st century. Het toenemend belang van niet-financiële aspecten in de toekomststrategie van bedrijven, en de relevantie daarvan voor investeerders, leidt onvermijdelijk tot integratie van die aspecten in één geïntegreerde verslaggeving.
Directeur Berry Wammes van de NBA gaf een nadere toelichting over de actualiteit rond de ‘Barnier-voorstellen’ van de Europese Commissie en de reactie in Nederland. De besluitvorming en invoering van deze plannen zal alleen procedureel al zeker tot 2014 duren. Maar daarnaast vragen diverse onduidelijke en hier en daar ook tegenstrijdige elementen in de plannen nog veel aandacht van de betrokken partijen.
Als derde gaf Paul Hurks, director International Accountancy bij de NBA een actuele toelichting op de ontwikkelingen binnen IFAC rond de standard setting boards, ondersteunende committees en IFACs toenemende ‘outreach-activiteiten’ met bijvoorbeeld de International Auditing en Assurance Board (IAASB), de Europese Unie en de G-20.
NBA-debat profiel van een poortwachter
Medio oktober 2011 publiceerde een adviescommissie van de NBA een rapport over de poortwachtersfunctie van de accountant: ‘Verbreding poortwachtersfunctie, meer zekerheid bij meer informatieve rapportages’. Ter gelegenheid van deze publicatie organiseerde de NBA een debatbijeenkomst.
Het rapport bevat twintig aanbevelingen voor verbetering van het directieverslag, het verslag van de raad van commissarissen en de rol en rapportages van de accountant.
De adviescommissie had de opdracht gekregen om te bepalen welke verwachtingen er zijn over de informatie die de jaarverslaggeving moet bevatten en wat de rol van de accountant daarbij moet zijn. Tussen de informatie die beschikbaar wordt gesteld in de jaarverslaggeving en de informatie die relevant wordt geacht voor de besluitvorming van stakeholders is namelijk een informatiekloof geconstateerd.
Aanbevelingen
Na een korte introductie van dagvoorzitter Robert Mul ging commissielid Dick Korf in op de aanbevelingen voor het directieverslag. Zo moet volgens de adviescommissie onder andere de kwaliteit van de bedrijfseconomische analyse en de risicoparagraaf in het directieverslag worden verbeterd. Daarnaast moet in het directieverslag altijd worden gerapporteerd over de basale kenmerken van de onderneming die bepalend zijn voor de continuïteit.
De kern van het rapport vormden de aanbevelingen voor het verslag van de raad van commissarissen. Belangrijke aanbevelingen zijn onder andere: verduidelijk in boek 2 BW de verantwoordelijkheid van de raad van commissarissen voor zijn verslag, richt het verslag op alle stakeholders en niet alleen op aandeelhouders, en rapporteer over de belangrijkste punten uit de accountants- en internal auditrapportages. Korf behandelde ook de rol van de accountant. Die zou meer moeten uitleggen en toelichten over de wijze waarop de controle heeft plaatsgevonden. Ook pleitte hij voor eenvoudiger en duidelijker accountantsverklaringen. Wat de jaarverslaggeving betreft zou de accountant meer kunnen oordelen over de getrouwheid van het beeld dat wordt geschetst, met name over de risico-informatie in het jaarverslag. De accountant zou ook kunnen oordelen over de getrouwe weergave van het raad van commissarissenverslag en inzicht kunnen geven in de verrichte werkzaamheden, de kritische controledoelstellingen en de reikwijdte van de controle.
Beleggersperspectief
Geert Koster van VEB reageerde op het document vanuit de beleggershoek. VEB ondersteunt in grote lijnen de voorstellen, maar geeft aan dat de NBA had moeten luisteren naar eerdere, soortgelijke signalen van de VEB. Volgens Koster moet de accountant zich meer richten op de gebruikers van de jaarrekening en zou de accountant een toelichting kunnen geven op de bevindingen tijdens de aandeelhoudersvergadering. Over de voorgestelde uitbreiding van de rol van de accountant zegt Koster dat de accountant het al druk genoeg heeft met de financiële controle en dat hij zich daar vooral mee moet bezighouden. Het motto is duidelijk: schoenmaker, blijf bij je leest.
Gezamenlijke bezwaarschriftencommissie NIVRA/NOVAA
Sinds medio december 2011 hebben de besturen van NIVRA en NOvAA voor de behandeling van bezwaarschriften één gezamenlijke Commissie voor de bezwaarschriften NIVRA-NOvAA ingesteld. Deze adviescommissie bereidt beslissingen op bezwaren voor en brengt adviezen uit aan degene die bevoegd is om op bezwaren te beslissen, doorgaans het bestuur.
Succesvolle pilot scriptiegroepje RA-studenten
Afgelopen september is, op initiatief van het NIVRA Stagebestuur, een succesvolle pilot gestart met als doel studenten van de praktijkopleiding RA te ondersteunen bij het afstudeertraject. Onder begeleiding van twee ervaren praktijkscriptiebegeleiders, Herman Baars en Jos van Rijn, wordt er zowel individueel als in teamverband gewerkt aan de eigen praktijkscriptie. De bedoeling is op deze manier eventuele vertraging in de eindfase van de studie te voorkomen. De begeleiding bestaat vooral uit het aanbrengen van structuur. Het scriptieonderwerp blijft altijd een eigen keuze. “Wat vooral goed werkt is de structuur en de duidelijke doelstellingen die worden gesteld door de scriptiebegeleiders”, zegt studente Femke Rijkens. “Het is soms erg lastig jezelf te motiveren. Het werken in een groepje is dan een belangrijke stok achter de deur. Je wilt niet achterblijven op de rest!”
Volgens collega-student Shariz Kasim zorgt de volgorde van stappen voor de juiste focus: “Er wordt eerst gelet op de inhoud. Als dat in orde is, komt de grammatica aan de beurt. Hierdoor verlies je het onderwerp niet uit het oog”.
Naast individuele begeleiding wordt een aantal sessies in groepsverband gehouden. Hierbij is geen maximum gesteld aan het aantal deelnemers. Tijdens deze sessies worden ervaringen uitgewisseld en nieuwe ideeën opgedaan. Een van de twee begeleiders wordt toegewezen als vast aanspreekpunt. Deze treedt bij het examen ook op als tweede examinator.
Van de eerste groep zijn in totaal al drie van de zes personen afgestudeerd. Naar verwachting kunnen de andere drie deelnemers begin volgend jaar hun diploma- uitreiking bijwonen. De pilot is voorlopig alleen voor RA-studenten.
Geïnteresseerde studenten in de laatste fase van de praktijkstage kunnen (vrijblijvend) een e-mail met hun gegevens sturen naar stage@nba.nl.
In memoriam
Op 18 november 2011 is, op 73-jarige leeftijd, Aad van Adrichem AA, erelid van de NOvAA, overleden. Van Adrichem heeft zich vanaf 1977 tot 2010 op diverse fronten ingezet voor de NOvAA en voor het accountantsberoep. Zo was hij onder andere zes jaar lid van het dagelijks bestuur van de NOvAA en 24 jaar lid van de Raad van Tucht. Daarnaast participeerde hij onder meer in de Commissie Permanente Educatie (later de Vedaa) en maakte hij deel uit van de Contactcommissie Belastingen van het Ministerie van Financiën.
Wij hebben Aad van Adrichem leren kennen als een persoon met wie het prettig was om samen te werken. Hij was discreet en integer, nam zijn werk grondig en nauwgezet ter hand, en stelde zich steeds bescheiden op. Wij zijn Van Adrichem dankbaar voor zijn inzet voor het accountantsberoep.
Bestuur en directie NOvAA