Magazine 13 december 2023

Een aantrekkelijk beroep

Eind november verscheen de slotrapportage van de Kwartiermakers toekomst accountancysector. Over de voortgang van de verbetering in de sector zijn zij niet onverdeeld positief; de verandering is te dun en gaat te langzaam.

Dit artikel is verschenen in Accountant nr. 4, 2023

Bekijk alle artikelen uit dit nummer

» Download dit artikel in pdf
» Download het hele nummer (pdf)

Kris Douma

Ik denk eerlijk gezegd dat veel accountants ook willen dat het sneller gaat; cultuurverandering, meer transparantie. Ik ben er van overtuigd dat de meeste mensen in onze sector intrinsiek gemotiveerd zijn om ons beroep verder te veranderen en verbeteren. Door te werken aan onafhankelijkheid en kwaliteit van de audit en betrouwbare jaarrekeningen in het mkb. Door gezonde scepsis, aandacht voor fraude en continuïteit en meer transparantie. Door te spreken over de rol van de interne of overheidsaccountant of accountant in business bij het toevoegen van betrouwbaarheid aan informatie van organisaties. Door de handschoen op te pakken van nieuwe uitdagingen, zoals duurzaamheid (CSRD) en risicomanagement (VOR). Ondertussen kijken we als sector welke positieve bijdrage we kunnen leveren om die verandering te verdiepen en te versnellen. Accountancy met ‘impact’. Maar ik zeg er meteen bij: De negatieve prikkels zijn nog niet allemaal als sneeuw voor de zon verdwenen.

Ik ben niet zo naïef te denken dat het mogelijk is alle commerciële prikkels volledig op te ruimen. Hoewel het vak haar bestaansrecht ontleent aan de bijdrage aan het publiek belang, blijft het een private onderneming. Met de 53 maatregelen uit ‘In het Publiek Belang’ zijn negatieve commerciële prikkels verminderd. Zijn verdere stappen nodig? Uit onderzoeken van de kwartiermakers blijkt dat ingrijpen in de structuur van de sector niet wenselijk is. De nadelen zijn groter dan de voordelen. Wellicht zijn andere stappen mogelijk, om te waarborgen dat variabele beloning uitsluitend afhankelijk is van factoren die gerelateerd zijn aan kwaliteit en
prestaties van de controletak.

Naast commerciële prikkels zijn er andere factoren die kwaliteitsbehoud en -verbetering onder druk zetten. Dat geldt zeker voor het tekort aan accountants en de hoge werkdruk. Met minder mensen voldoen aan steeds hogere verwachtingen, daar zitten grenzen aan. Op voorstel van de Commissie MKB kijken we naar invoering van een mkb-toets op nieuwe regelgeving van de NBA en lijkt het logisch ook nog eens met de stofkam door oude regelgeving te gaan. Kunnen we zorgen dat wet- en regelgeving zo duidelijk zijn dat handreikingen onnodig zijn? Kunnen we in overleg met de overheid snoeien in de buitensporige wildgroei en complexiteit van controleprotocollen in de semipublieke sector? Het antwoord moet natuurlijk zijn: Ja, gaan we tenminste proberen: minder regeldruk, minder werkdruk, vergroten aantrekkelijkheid beroep, meer kwaliteit en meer
werkplezier.

Uit ons cultuuronderzoek blijkt dat accountants meer maatschappelijke impact willen maken. Ook al zijn negatieve commerciële prikkels en werkdruk niet 1, 2, 3 opgelost, we gaan als sector verder om onze taak beter te vervullen: ‘betrouwbaarheid toevoegen aan informatie van organisaties’. We willen een organisatiecultuur waarin samen kan worden geleerd, ook van fouten, en waarin dilemma’s worden besproken. We vervolmaken de slag naar werken in teams, in mijn visie ook in de ‘ondertekening’. We willen een bijdrage leveren aan het vertrouwen in het maatschappelijk verkeer, niet alleen op financiële informatie, maar ook op informatie rondom duurzaamheid en risicomanagement van organisaties.

Het beroep moet zich blijven ontwikkelen in antwoord op maatschappelijke vragen. De slotrapportage van de kwartiermakers is een kritische aanmoediging voor de toekomst. We gaan de focus op negatieve prikkels zoetjes aan inruilen voor een positieve agenda.

Ook in die toekomst zal niet alles altijd perfect zijn. Maar we gaan onverminderd door om als accountants impact te maken, te luisteren naar de maatschappelijke vragen en een positieve bijdrage te leveren aan het ‘vertrouwen in het maatschappelijk verkeer’. Kortom: een aantrekkelijk beroep.

Kris Douma
Kris Douma is voorzitter van de NBA