NBA nieuws
Nieuwe concept-Wet toekomst accountancysector gepubliceerd - NBA Alert over Oekraïne en sanctiewetgeving weer geactualiseerd - Kwartiermakers zijn ‘voorzichtig positief’ over ontwikkelingen accountantssector - HRA 2022 bundel beschikbaar.
Dit artikel is verschenen in Accountant nr. 4, 2022
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
» Download dit artikel (pdf)
» Download het hele nummer (pdf)
Nieuwe concept-Wet toekomst accountancysector gepubliceerd
De concept-Wet toekomst accountancysector, die in juli naar de Raad van State werd verzonden, is in augustus gepubliceerd.
De concept-Wet toekomst accountancysector is vooral een aanpassingswet, die in bestaande wetten voor het accountantsberoep (Wta, Wab en Wtra) de nodige wijzigingen en toevoegingen regelt. De wet werd medio 2021 al ter consultatie gepubliceerd maar is op een aantal punten aangepast, voordat hij eind juli jl. voor advies naar de Raad van State werd gestuurd.
Aanwijsbevoegdheid
Organisaties die geen accountant kunnen vinden voor hun wettelijke controle kunnen zich wenden tot de NBA, die dan een accountant moet aanwijzen. De regeling geldt voor alle controleplichtige ondernemingen en instellingen. De NBA pleitte bij de consultatie van de nieuwe wet voor beperking van deze ‘aanwijsbevoegdheid’ tot alleen organisaties van openbaar belang (oob’s), maar in de conceptwet is toch gekozen voor verbreding.
Voordat een beroep wordt gedaan op aanwijzing moet wel sprake zijn van “redelijke en tijdige inspanning” om zelf een accountant te vinden, waarvoor bewijs moet worden geleverd. Het bestuur van de NBA moet vervolgens binnen acht weken beslissen of de aanvraag voor aanwijzing van een accountantsorganisatie wordt toegewezen.
Overige regelingen
Ook nieuw zijn de audit quality indicators (AQI’s), aan de hand waarvan vergunninghoudende kantoren periodiek moeten rapporteren aan de NBA. De beroepsorganisatie maakt die gerapporteerde informatie openbaar en evalueert de geschiktheid en volledigheid van deze kwaliteitsindicatoren na een nog te bepalen periode.
In de conceptwet is het advies van de NBA over de vakbekwaamheidseisen aan accountants uit niet-Europese landen overgenomen. Buitenlandse accountants kunnen via aanvullende diploma’s eventuele ontbrekende kennis die hier is vereist aanvullen, zonder de volledige Nederlandse accountantsopleiding te hoeven volgen.
Naast de genoemde aanpassingen in wetgeving regelt de nieuwe wet een aantal andere zaken, zoals de overheveling van het toezicht op niet-oob-accountantsorganisaties naar de AFM, de stroomlijning van het tuchtrecht en de interne governance van de NBA.
De Raad van State bekijkt nu of het wetsvoorstel uitvoerbaar is en niet in strijd met de Grondwet. Vervolgens gaat het wetsvoorstel inclusief Memorie van Toelichting en het advies van de Raad van State naar de Tweede Kamer. Als het wetsvoorstel wordt aangenomen, gaat het naar de Eerste Kamer. Niet duidelijk is of dat nog dit jaar zal lukken.
NBA Alert over Oekraïne en sanctiewetgeving weer geactualiseerd
De NBA heeft versie 3.0 gepubliceerd van Alert 45, die is uitgebracht in verband met de oorlog in Oekraïne. De wijzigingen hebben vooral betrekking op de impact van nieuwe sancties op de dienstverlening van accountants zelf.
Als gevolg van nieuwe internationale sancties is het inmiddels verboden om direct of indirect accountantsdiensten te verlenen aan de Russische regering, of aan in Rusland gevestigde rechtspersonen, entiteiten of lichamen. Formeel gaat het om accountancy- en auditdiensten (met inbegrip van wettelijke controle), boekhoudkundige of belastingadviesdiensten, zakelijk en managementadvies of diensten in verband met public relations. Ook lopende opdrachten die onder dit verbod vallen moeten worden beëindigd.
De complexiteit zit met name in de beoordeling wanneer sprake is van indirecte dienstverlening en waar een organisatie feitelijk is gevestigd. De uitwerking hiervan in de Alert (hoofdstuk 3.2) is mede gebaseerd op ingewonnen juridisch advies.
De verzwaring van de sanctiemaatregelen komt bovenop de al sinds 2014 (annexatie van De Krim door Rusland) bestaande verplichting om diensten aan gesanctioneerde (rechts)personen of daaraan verbonden partijen te bevriezen. De aangepaste Alert 45 is te vinden via nba.nl.
Kwartiermakers zijn ‘voorzichtig positief’ over ontwikkelingen accountantssector
Minister Kaag van Financiën heeft eind juli de vierde voortgangsrapportage van de Kwartiermakers toekomst accountancysector gedeeld met de Tweede Kamer.
Kwartiermakers Marlies de Vries en Chris Fonteijn zijn “voorzichtig positief” over ontwikkelingen die zij in de afgelopen tijd hebben gezien binnen het accountantsberoep. Daarbij verwijzen zij onder meer naar diverse oorzakenanalyses “met de juiste diepgang”, die door de AFM en werkgroepen van de NBA zijn opgeleverd, bijvoorbeeld rondom fraude en continuïteit.
Ook heeft de NBA in samenspraak met de sector plannen gepresenteerd, die verder gaan dan de opdracht die de kwartiermakers hebben gekregen. “Hieruit blijkt dat de sector relevante mogelijk ongemakkelijke onderwerpen niet schuwt, zoals het vraagstuk rondom de geheimhoudingsplicht versus de meldingsplicht.”
Tegelijk zien de kwartiermakers dat met name op het gebied van cultuur, educatie en innovatie nog grote stappen van de sector nodig zijn. Zij roepen de sector op meer durf te tonen om te experimenteren, bijvoorbeeld op het gebied van innovatie, fraude en continuïteit.
Structuurmodellen
De kwartiermakers willen graag pas hun overkoepelend oordeel geven over de diverse onderzoeken en het experiment ten aanzien van de structuurmodellen, als alle onderzoeken zijn afgerond. Dat gebeurt bij hun slotrapportage in 2023.
Inmiddels is wel het onderzoek van SEO Economisch Onderzoek naar audit only voltooid. SEO constateert dat ‘structurele splitsing’ leidt tot zekere nadelen, terwijl tegelijk niet vaststaat of dit leidt tot de gewenste verbeteringen voor de kwaliteit van wettelijke controles. Daarnaast is ook onderzoek naar het intermediairmodel van start gegaan, onder begeleiding van de UvA.
De kwartiermakers vragen verder aandacht voor de ketenverantwoordelijkheid. Uit meerdere oorzakenanalyses en uit bevindingen van de door de kwartiermakers ingestelde expertgroep fraude en continuïteit blijkt dat versterking van de keten onontbeerlijk is. Vanuit de sector wordt bij herhaling de wenselijkheid van een in control statement benadrukt. Minister Kaag deelt de opvatting van de kwartiermakers dat ketenverantwoordelijk belangrijk is, maar heeft voorkeur voor uitbreiding van de verklaring die al is vereist op basis van de Corporate Governance Code.
Cultuur
De kwartiermakers constateren dat de werkgroep Cultuur van de NBA met een goede oorzakenanalyse en agenda is gekomen en dat het thema cultuur steeds meer wordt gezien als rode draad vanuit de verschillende werkgroepen en oorzakenanalyses, zoals bij fraude en continuïteit. In de gesprekrondes met commissarissen van accountantsorganisaties constateren zij dat die hun taak op het terrein van cultuur(verandering) serieus nemen. Dit sterkt de kwartiermakers in de opvatting dat uitbreiding van de reikwijdte van de accountantsorganisaties met een verplichte raad van commissarissen en de uitbreiding van hun bevoegdheden, zoals voorgesteld in het Wetsvoorstel, wenselijk is.
Educatie en innovatie
De kwartiermakers hebben veel rondetafels en andere gesprekken georganiseerd rondom het thema educatie. Uitkomst is dat grondige herijking van de opleiding noodzakelijk is. De kwartiermakers adviseren de minister een commissie in te stellen die de noodzakelijke vernieuwing kan brengen. Bij de herijking is de aantrekkelijkheid van de opleiding en daarmee van het beroep een belangrijk aandachtspunt.
De kwartiermakers stellen in hun rapportage ook dat de sector meer kan en moet innoveren en dat data-analyse over het geheel onvoldoende wordt ingezet. Zij roepen accountantsorganisaties op om daar meer sturing aan te geven en nadrukkelijker ruimte te maken voor innovatie. De voortgangsrapportage is te vinden via nba.nl en Accountant.nl.
SEO-onderzoek audit only
SEO Economisch Onderzoek deed in opdracht van de Kwartiermakers toekomst accountancysector onderzoek naar de effecten van een audit-only model voor Nederland.
Audit-only houdt in dat binnen accountantsorganisaties de wettelijke controle (controletak) op afstand komt te staan van de andere dienstverlening (adviestak). Er zijn meerdere vormen van audit-only mogelijk; het rapport onderscheidt structurele splitsing, operationele splitsing en transparantie. De kwartiermakers zien in het rapport geen aanleiding om een structurele splitsing van audit en advies verder te verkennen. Wel zien zij de meerwaarde van het stellen van nadere eisen aan de transparantie van de controle- en adviestak van accountantsorganisaties. Het SEO-rapport is ook aan de Tweede Kamer aangeboden door minister Kaag van Financiën.
HRA 2022 bundel beschikbaar
In de zomer is de HRA-bundel 2022 verschenen. De Handleiding Regelgeving Accountancy (HRA) 2022 bevat een selectie van de in 2022 geldende regelgeving die relevant is voor accountants bij hun dagelijkse praktijkuitoefening.
In de editie van 2022 zijn enkele belangrijke aanpassingen doorgevoerd waaronder de VGBA en de ViO, wijziging NVPE en de Standaarden 315, 700 en 3900N.
Om het makkelijker te maken voor accountants en andere belanghebbenden om kennis te nemen van de in de HRA gebruikte definities, heeft de NBA de begrippenlijst in een apart overzicht op de website geplaatst. De begrippenlijst is niet meer in de bundel zelf opgenomen. Evengoed telt de nieuwe HRA liefst 1.820 pagina’s.
De bundel kost € 82,50 (inclusief btw en verzendkosten binnen Nederland); bestellen kan via nba.nl.
Ook jonge accountants vieren het festivalseizoen
Te midden van bekende zomerfestivals als Lowlands, Dutch Valley en Mysteryland, organiseerden de NBA Young Profs op 26 augustus ook een eigen festival voor studenten, trainees en jonge accountants.
Onder het thema happy@work ging het daarbij onder meer over werkplezier en werkdruk. Na een plenaire aftrap over ‘creatief kijken’ met creativiteitsexpert Karl Raats, volgden workshops over thema’s als stevig in je schoenen staan, effectief stemgebruik, impact maken, het Socratisch gesprek,psychologische veiligheid, de work-life balance en personal branding.
Spoken word-artiest Lev Avitan (schrijver, publiek denker, politiek filosoof) sloot het evenement in Utrecht af. Op accountant.nl is meer te lezen over het zomerfestival.
In herinnering Jan Weezenberg
(5 mei 1934-19 juni 2022)
Jan Weezenberg was bij veel leden bekend, eerst als docent en examinator en later als kritisch volger van het beroep. In zijn werkzame leven was hij onder meer hoofd van het kenniscentrum voor toegepaste bedrijfseconomie van Corporate Accounting Philips International en universitair hoofddocent Informatiemanagement aan de Open Universiteit Nederland. Ook was hij als programmamaker, docent en examinator betrokken bij de accountantsopleidingen van diverse universiteiten en redacteur en/of auteur van diverse publicaties en tijdschriften.
Een “beroepstwijfelaar”, zo omschreef Weezenberg zichzelf eens. Jules Muis, de eminence grise van het accountantsberoep, omschrijft Weezenberg als “een kei van een professional” en ervaart zijn overlijden als “het verliezen van een intrigerende huistafelgenoot”. Columnist en compliance adviseur Arnout van Kempen droeg eerder een column op Accountant.nl op aan Weezenberg, die hij leerde kennen als docent Administratieve Organisatie. Hij memoreert diens “vrolijke Brabantse humor, zijn grote wijsheid en zijn betrokkenheid bij studenten”.
Jan Weezenberg was jarenlang veruit de meest actieve reageerder op berichten, columns en artikelen op Accountant.nl. Hij toonde zich betrokken en scherp in zijn commentaren, op vrijwel alle terreinen, maar zeker rondom thema’s als technologie, onderwijs en pensioenen. Weezenberg was kritisch op de ontwikkelingen binnen het beroep en soms ook scherp richting de rol van de beroepsorganisatie, maar zag ook de “voortdurende speldenprikken van het maatschappelijk verkeer”.
Toen hij op 5 mei van dit jaar 88 jaar werd, besloot hij zich uit te schrijven uit het register van de NBA, omdat zijn gezondheid achteruit ging. Begin juni liet hij toch nog even van zich horen, bij een column van Pieter de Kok: “There will never be a best way to organise anything, but there will always be better ways.” Het accountantsberoep verliest met het overlijden van Jan Weezenberg uit Son een kritische, betrokken, uitgesproken en bijzondere beroepsgenoot.