Magazine 22 juni 2022

Haar accountants

‘Nederland rekent op zijn accountants.’ Dat is goed nieuws, omdat sommige delen van Nederland níet kunnen rekenen op de accountant. Partijen die het zwakst staan in een onderling conflict kunnen er bijvoorbeeld niet zeker van zijn dat de accountant de stok in het midden houdt.

Dit artikel is verschenen in Accountant nr. 3, 2022

Bekijk alle artikelen uit dit nummer

» Download dit artikel (pdf)
» Download het hele nummer (pdf)

Lex van Almelo

Accountantskamer
21/1593 Wtra AK
Maatregel: berisping
ECLI:NL:TACKN:2022:15

Accountantskamer
21/447 Wtra AK
Maatregel: waarschuwing
ECLI:NL:TACKN:2021:79

Uit een blik op de accountantstuchtrechtspraak blijkt dat de accountant bij een conflict de neiging heeft vooral oog te hebben voor de belangen van degene die de factuur betaalt. En bij een vechtscheiding is dat de directeur-grootaandeelhouder, die de waarde van de onderneming wil bagatelliseren. De dupe daarvan wordt zijn ex, die daardoor minder krijgt dan waarop zij recht heeft.

Jonge echtgenote

Een typerend geval is dat van een partner van een advocatenkantoor (21/1593 Wtra AK). Hij is getrouwd met een ongeveer twintig jaar jongere vrouw. Misschien probeert de partner zijn mannelijke marktwaarde te testen, omdat hij wegens zijn leeftijd over twee á vier jaar uit de maatschap wordt geknikkerd. Maar het kan natuurlijk ook zijn dat zijn jongere vrouw hem heeft geditched. Tijdens de kredietcrisis van 2009 wisten sommige trophy wives immers niet snel hoe ze moesten scheiden, nu de echtgenoot nog geld had. De uitspraak van de tuchtrechter geeft geen uitsluitsel over deze achtergronden.

Hoe het ook zij, de ex-vrouw knokt voor een toereikende kinderalimentatie. De partner probeert die zo laag mogelijk te houden. Zijn advocaat stelt de huisaccountant van de partner “enkele vragen” met het oog op de naderende zitting bij de rechtbank. Daarbij is de hoogte van de kinderalimentatie de inzet. De registeraccountant beantwoordt de vragen van de advocaat dezelfde dag in een betrekkelijk informele mail: Ja, de partner ontving in 2020 een managementvergoeding van negen ton. Maar daarvan blijft niet veel over. Hij bouwt zijn pensioen op in eigen beheer en moet over twee á vier jaar vertrekken bij het advocatenkantoor. Hij zal dan een beroep moeten doen op het vermogen dat hij heeft opgebouwd. Een deel daarvan zit in enkele panden, die hij privé heeft gekocht met de dividenduitkeringen die zijn bv heeft gedaan. Nee, hij is geen spekkoper, want op de huidige markt is het prijspeil zo hoog dat het volgens de accountant “feitelijk niet interessant is om aankopen te doen uit beleggingsoogpunt”. Daarom houdt de partner de beschikbare middelen als liquiditeit aan in zijn bv. Voor 2021 verwacht de accountant dat de partner als gevolg van corona een nadrukkelijk lagere managementvergoeding zal ontvangen. “De omvang van de huidige opdrachtenportefeuille rechtvaardigt in ieder geval deze verwachting.” Mede gezien “de naar verwachting licht negatieve beleggingsinkomsten” houdt de partner na belastingen slechts 4,5 ton over, rekent de accountant voor. De conclusie is dat de beschikbare liquiditeit én de resultaten die nog beschikbaar komen meer dan nodig zijn om het pensioenvermogen van de man op voldoende niveau te brengen.

Partijdig

Die conclusie en de e-mail van de accountant rammelen volgens de Accountantskamer aan alle kanten. Om te beginnen suggereert de accountant met het woord ‘conclusie’ ten onrechte een bepaalde vorm van zekerheid, terwijl een deugdelijke grondslag ontbreekt en de accountant geen duidelijke voorbehouden of beperkingen aangeeft. In de e-mail ontbreekt ook allerlei andere informatie, zoals de gehanteerde uitgangspunten, de hoogte en de ingangsdatum van het pensioen, gegevens over het partnerpensioen voor de vrouw en de genoten huurinkomsten. Omdat de accountant wist dat de informatie werd gevraagd met het oog op de rechtszitting, heeft hij met deze onjuiste en onvolledige bevindingen en conclusie de objectieve waarheidsvinding door de rechter belemmerd.

Ook heeft hij in strijd gehandeld met het fundamentele beginsel van objectiviteit. In zijn e-mail maakt hij namelijk op geen enkele manier duidelijk dat hij uitsluitend het standpunt van de man heeft weergegeven. De vrouw vindt daarom dat de accountant een valse voorstelling van zaken gaf. Naar mijn oordeel terecht. De Accountantskamer vindt echter dat dit niet aannemelijk is, zonder uit te leggen waarom. Vermoedelijk vindt de tuchtrechter dat de accountant het ‘echt waar, heus niet’ met opzet heeft gedaan.

De accountant zou volgens de kamer niet zijn uitgegleden als hij NBA-Handreiking 1127 had gevolgd (Opdrachten uitgevoerd ter ondersteuning bij (potentiële) geschillen). Die handreiking had ook een andere accountant kunnen helpen. Die accountant stelde in het kader van een echtscheiding een vermogensvergelijking op voor een dga, maar zag geen bedreiging voor zijn objectiviteit. Ook hij zag niet dat zijn informatie was bedoeld voor een rechtszaak (21/447 Wtra AK).

Conflicten

Een accountant wordt niet altijd gevraagd informatie te leveren om de rechter op het verkeerde been te zetten. Daarom zou Handreiking 1150 wellicht moeten worden gewijd aan Objectiviteit bij (potentiële) conflicten, dus zonder dat sprake is van een opdracht in het kader van een formeel geschil. Denk aan een samensteller die aangiftes verzorgt voor een maatschap en de aandeelhouders in privé. De strekking van de handreiking kan in die gevallen simpel zijn: Wees transparant over jouw werkwijze en over welke belangen je vertegenwoordigt; ga alleen door voor één partij als de ander dat weet en je als accountant weet dat de andere partij een eigen accountant of adviseur heeft. Het motto van de handreiking past op een tegeltje: ‘Kies geen partij bij gebakkelei.’

Accountants werken vaak voor ondernemers. Bij een echtscheiding stellen die zich op tegen hun ex-partner, veelal de ex-vrouw. Informatie van hun accountant moet objectief zijn; de accountant moet zich er niet toe laten verleiden zijn klant ter wille te zijn en diens ex daardoor te duperen. Ook de gescheiden vrouw moet kunnen rekenen op de accountant. De NBA-community Women Leadership zou zich dus moeten beijveren voor een nieuwe campagne: ‘Nederland rekent op haar accountants’. Ook al is dat taalkundig niet juist.