NBA nieuws
Themamagazine AiB: reflectie - Kennisgebrek en cultuur belemmeren IT-gebruik accountants - Accountantsdag 2019 - AFM: verschillen in kwaliteitsslag 'overige' oob-kantoren - Schiphol wint Kristalprijs 2019 - NBA eert Brenda Westra met naamgeving foyer.
Dit artikel is verschenen in Accountant Q4, 2019
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
Themamagazine AiB: reflectie
De NBA Ledengroep Accountants in Business heeft de laatste editie uit een serie themamagazines uitgebracht. Thema is dit keer ‘Reflectie’.
Het magazine bevat onder meer interviews over het thema met Monika Bankert, Annemarie Derwort, Coen Reinders en Laurens Weers. Jan Willem Taams gaat in op actuele ontwikkelingen binnen het vak van financial, zoals de inzet van het maturiteitsmodel. Schrijver en gedragswetenschapper Ben Tiggelaar stelt dat zelfbeeld een belangrijke rol speelt bij verandering. “Wanneer we onszelf nieuw gedrag proberen aan te praten dat niet past bij de ideeën die we over ons huidige of toekomstige zelf hebben, dan wordt het vechten tegen de bierkaai.”
In het themanummer staat Gabriël van de Luitgaarden (Philips) stil bij de verwachtingen van het maatschappelijk verkeer. “Alle accountants (dus ook AiB’ers) moeten in actie komen als cliënten of hun eigen organisatie wet- of regelgeving niet naleven. Dat geldt vooral voor AiB’ers in een seniorpositie.”
Journalist Ronald Bruins gaat in het magazine nader in op de toekomst van de financieel professional. Ook bevat het blad een overzicht van de eerder verschenen themanummers over klimaat, ethiek, diversiteit en inclusie, en data science.
Alle eerder verschenen themamagazines zijn, net als deze uitgave, als pdf beschikbaar via de NBA-site.
Kennisgebrek en cultuur belemmeren IT-gebruik accountants
38 procent van de accountants vindt dat de beroepsgroep terughoudend is in het gebruik van IT. Vooral gebrek aan kennis van IT en de bedrijfscultuur zijn belangrijke factoren die remmend werken op het toepassen van meer IT door accountants.
Meer dan vijftig procent van de accountants geeft aan dat de beroepsgroep en zij persoonlijk gemiddeld gebruikmaken van IT. 27 procent vindt dat ze zelf voorlopen. Op de vraag hoe accountants kijken naar ontwikkelingen met betrekking tot het gebruik van IT door klanten wordt geantwoord: “Klanten gaan niet zo snel.”
Dat blijkt uit een survey op initiatief van Accounttech, de tech-community van de NBA, naar IT-gebruik door accountants. De survey is in de periode juli-september 2019 gehouden onder NBA- en Norea-leden. De 727 respondenten waren werkzaam in het openbaar beroep, als intern- of overheidsaccountant en in het bedrijfsleven en de non-profit sector.
Trage ontwikkeling
Wat betreft het gebruik van IT in de eigen organisatie scoren algemeen bekende technologieën, zoals Cloudcomputing, Mobile Apps, Portal, SBR en Scan & Herken, relatief hoog. Verrassend laag scoren technologieën zoals UBL, Tekst & Voice, Biometrie, Bring your own Devices (BYOD), RGS en technologieën die een belangrijke rol spelen bij het digitaliseren van processen en de beveiliging daarvan. Nieuwe ontwikkelingen zoals Artificial Intelligence (AI), Internet of Things, Machine Learning of Proces Mining scoren eveneens opvallend laag.
Niet verrassend is dat AA’s vooral een hogere score toekennen aan technologieën die gebruikt worden in de samenstelpraktijk. Het algemene beeld komt overeen met de uitkomst van eerder onderzoek onder mkb-accountants werkzaam in de samenstelpraktijk. Bij de RA’s scoorden technologieën die gebruikt kunnen worden in de controlepraktijk hoger.
Kijkje in de keuken
Doel van de survey was om inzicht te krijgen in het gebruik van technologie (nu en op middellange- en lange termijn) in de eigen organisatie en bij klanten van openbaar accountants. Ook is gekeken naar eventuele belemmeringen die de adoptie van technologie in de weg staan en naar de inschatting van accountants wat betreft de impact van de technologische ontwikkelingen op de eigen organisatie.
Op basis van de uitkomsten van de enquête wordt een aantal kantoren benaderd, om via gesprekken beter inzicht te krijgen in belemmeringen voor het gebruik van IT. Goede voorbeelden kunnen het enthousiasme om te veranderen aanwakkeren, aldus de werkgroep Accounttech.
Accountantsdag 2019: Risico’s managen in roerige tijden
De Accountantsdag 2019 vond dit jaar plaats in de Van Nelle Fabriek in Rotterdam. Circa 1.300 accountants en genodigden kwamen daar op 20 november samen, om een programma mee te maken waarin het thema risicomanagement centraal stond.
Sprekers waren onder meer DNB-president Klaas Knot, Aleid Wolfsen (voorzitter Autoriteit Persoonsgegevens), ‘internetnerd’ Alexander Klöpping, FIOD-jurist en criminoloog Moniek Hutten, hoogleraar financial accounting Martin Hoogendoorn, oud-commando Sander Aarts, advocaat Axel Arnbak, BNR-beurscommentator Kees de Kort en topscheidsrechter Bas Nijhuis. Dagvoorzitter was opnieuw Rens de Jong.
Een compleet verslag van de Accountantsdag, inclusief de diverse deelsessies, is te vinden op Accountant.nl.
AFM: verschillen in kwaliteitsslag ‘overige’ oob-kantoren
De kwaliteitsslag bij de ‘next five’-accountantsorganisaties laat grote verschillen zien. Dat blijkt uit een rapport van toezichthouder Autoriteit Financiële Markten (AFM) over deze ‘overige oob-accountantsorganisaties’.
De AFM deed over de periode 2017- 2018 onderzoek naar de mate waarin Accon avm, BDO, Baker Tilly (BT), Grant Thornton (GT) en Mazars hun cultuur en organisatie op orde hebben, om de kwaliteit van hun wettelijke controles duurzaam te kunnen borgen. Alle partijen zijn bezig met hun kwaliteitsslag, zo blijkt uit het onderzoek, maar de resultaten verschillen. Met name BDO maar ook Mazars hebben resultaten bereikt.
De AFM keek voor het onderzoek naar de mate waarin een cultuur van kwaliteit centraal staat, hoe het proces van continue verbetering plaatsvindt en hoe kwaliteitswaarborgen zijn verankerd en toegepast. De kwaliteitswaarborgen hebben tekortkomingen in een aantal onderzochte wettelijke controles niet voorkomen of gedetecteerd, zo stelt de toezichthouder.
Het rapport van de AFM geeft ook voorbeelden van good practices bij een aantal kantoren. Zo wordt BDO genoemd als goed voorbeeld van het aanpassen van het beleid ten aanzien van cliënt- en opdrachtacceptatie en -continuatie. Mazars krijgt een compliment omdat het kantoor verschillende initiatieven heeft genomen om een lerende houding van medewerkers te stimuleren en die op hun gedrag te laten reflecteren.
Oob-vergunningen
Het toezicht op de vijf betrokken accountantsorganisaties is geïntensiveerd op basis van de uitkomsten van een vorig AFM-onderzoek, waarover in juni 2017 is gerapporteerd. De vijf kantoren beschikten in de onderzoeksperiode over een oob-vergunning. Samen hadden zij in 2018 een marktaandeel van zestien procent (3.231) van alle wettelijke controles en veertien procent (122) in de oob-markt. Inmiddels hebben drie van de vijf betrokken kantoren hun oob-vergunning omgezet naar een reguliere AFM-vergunning.
“Belangrijk is dat de AFM vaststelt dat de verbeterslagen zichtbaar beginnen te worden”, aldus de NBA in reactie op het AFM-rapport. “Dat proces is nog niet af, en het blijkt dat deze kantoren hierin ook verschillende snelheden hebben. Samen met de sector zet de NBA zich in voor het blijvend verbeteren van de kwaliteit van de beroepsuitoefening.” Het rapport is beschikbaar via de website van de AFM.
Schiphol wint Kristalprijs 2019
Royal Schiphol Group heeft de Kristalprijs 2019 gewonnen, de prijs voor de meest mvo-transparante verslaggeving over het financiële jaar 2018.
Schiphol eindigde met het jaarverslag als hoogste op de ranglijst van de Transparantiebenchmark 2019. De jury, onder leiding van Monika Milz, geeft aan dat Schiphol op een heldere manier over duurzame thema’s rapporteert en daarbij ook transparant is over de verbeterpunten. De Kristalprijs is in 2010 ingesteld door het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) samen met de NBA.
De Kristalprijs 2019 wordt uitgereikt aan de organisatie die het meest transparant is over het maatschappelijk verantwoord ondernemen en daarom als hoogste op de ranglijst van de Transparantiebenchmark 2019 is geëindigd. Naast Schiphol behoorden ook Alliander, NS en ABN Amro tot de top 4. Naast deze hoofdprijzen zijn er dit jaar drie eervolle vermeldingen: voor Havenbedrijf Amsterdam (de hoogst scorende nieuwkomer), voor ABN Amro (meest innovatieve jaarverslag) en een voor Coca Cola Nederland (meest mvo-transparante jaarverslag als onderdeel van multinational).
Transparantiebenchmark
De Transparantiebenchmark wordt in opdracht van het ministerie van EZK tweejaarlijks uitgevoerd. Het is een onderzoek naar de transparantie van mvo-verslaglegging onder de vijfhonderd grootste bedrijven van Nederland. De Transparantiebenchmark meet niet in welke mate een organisatie te maken heeft met maatschappelijke problemen, dilemma’s en controverses.
De jury van de Kristalprijs bestaat naast voorzitter Monika Milz uit hoogleraar financial accounting Martin Hoogendoorn en commissaris en bestuurder Petri Hofsté. Meer informatie over de Transparantiebenchmark en de Kristalprijs en het juryrapport is te vinden op www.transparantiebenchmark.nl.
NBA eert Brenda Westra met naamgeving foyer
De ontvangstruimte van het NBA-gebouw in Amsterdam draagt voortaan de naam Brenda Westra Foyer. Daarmee eert de beroepsorganisatie deze in 2015 overleden vrouwelijke ‘rebel-accountant’.
De onthulling van de naam van de foyer vormde het slot van een bijeenkomst rondom het NBA-project ‘Meer diversiteit’. De NBA plaatste eerder dit jaar een oproep onder de ruim 21.000 leden om mee te denken over een geschikte naam voor de foyer. Tot nu toe waren alle zalen in het pand aan de Amsterdamse Antonio Vivaldistraat vernoemd naar mannelijke pioniers uit het accountantsberoep. Maar inmiddels is ruim een vijfde (21,8 procent) van de Nederlandse accountants vrouw.
Registercontroller en registeraccountant Brenda Westra (1967) werkte aanvankelijk in de controlepraktijk en daarna in de consultancy. Ook werkte ze bij de Belastingdienst en als docent aan de Vrije Universiteit. Westra werd binnen het accountantsberoep vooral bekend als schrijfster van studieboeken, waarin zij complexe regelgeving voor accountancystudenten beter toegankelijk maakte.
Westra was ook een ‘rebelse’ accountant, met een heldere visie op de toekomst van het beroep. Een kritische accountant en tegelijk gepassioneerd voorvechtster van vernieuwing.
Brenda Westra overleed op 12 oktober 2015 op 48-jarige leeftijd aan de gevolgen van een hersentumor.
Accountants vinden afwijkingen in 63 procent van de controles
In 63 procent van de jaarrekeningcontroles constateren accountants afwijkingen. Dat blijkt uit een steekproef van 467 geanonimiseerde controle- opdrachten, uitgevoerd door vier oob-accountantskantoren.
Bij afwijkingen kan het gaan om ‘harde’ technische onjuistheden, maar ook meer ‘zachte’ verschillen in beoordeling, omdat posten in de jaarrekening onderhevig kunnen zijn aan een bepaalde mate van subjectiviteit.
De resultaten van de steekproef zijn gepubliceerd op het Dashboard Accountancy. Daarbij wordt ook weergegeven wat de invloed van de afwijkingen is op het gepresenteerde vermogen en resultaat. De onderzochte controles hebben betrekking op de boekjaren 2015, 2016 en 2017. Ruim tachtig procent van de ondernemingen in de steekproef is te classificeren als groot of middelgroot.
Dashboard
Het Dashboard Accountancy, dat prestaties van openbare accountantskantoren zichtbaar maakt, is begin 2019 opgezet door de NBA en de oob-accountantskantoren. Het wordt periodiek aangevuld met nieuwe content. Eerder verscheen op het dashboard onder andere informatie over kwaliteitsbeleid, kernpunten in de uitgebreide controleverklaring, fraude, en interne en externe inspecties.
Daarnaast is recent de inhoud van een aantal factsheets toegevoegd, die zijn opgesteld op verzoek van de Commissie Toekomst Accountancysector (CTA). Ook nieuw is een interview met René Hooft Graafland, naar aanleiding van onderzoek dat de NBA eerder uitvoerde onder voorzitters van audit committees.
Accountancy Werk 2019
Medio november verscheen ‘Accountancy Werk 2019’ als uitgave van Accountant. Deze vijftiende editie is de laatste in de reeks beloningsonderzoeken, die begon in 2005 als bijlage bij het maandblad ‘de Accountant’.
Bewust is deze laatste editie nog wel omgedoopt, want de titel ‘Beloningsonderzoek’ werd als te beperkt ervaren. Doel was en is om meer te bieden dan alleen een aantal tabellen met salarissen en de verschillen daarin tussen de diverse ledengroepen van de NBA. Het onderzoek gaat over beloning, maar ook over andere arbeidsvoorwaarden, tevredenheid met de functie, ambitie om van werkkring te veranderen, de balans tussen werk en privé en meer.
Aan het onderzoek hebben dit jaar zo’n 1.450 respondenten meegewerkt. Ruim 47 procent daarvan was nog bezig met de studie voor het accountantsberoep. De uitgave is beschikbaar in hard copy en als tabletversie. Meer informatie staat op Accountant.nl.
Uitstel voor eindrapport CTA
Minister Hoekstra (Financiën) heeft de Commissie Toekomst Accountancysector (CTA) uitstel verleend tot 1 februari 2020, voor het opleveren van haar definitieve advies.
Het uitstel is op verzoek van de CTA zelf, die meer tijd nodig heeft om de grote hoeveelheid reacties op haar voorlopige bevindingen te bestuderen. Daarom heeft commissievoorzitter Annetje Ottow de minister gevraagd om de uiterste opleverdatum van het advies op te schuiven van 31 december 2019 naar 1 februari 2020. “Omdat voor mij zorgvuldigheid en de kwaliteit van het advies voorop staan, heb ik dat verzoek ingewilligd”, aldus Hoekstra in een brief aan de Tweede Kamer.
Reactie NBA
De CTA ontving uiteindelijk 57 openbare reacties op haar interim rapportage, waarvan de consultatietermijn liep tot 1 november. Ook de NBA reageerde op de voorlopige bevindingen van de commissie. De beroepsorganisatie dringt aan op heldere normen bij de aanbevelingen van de CTA. Duurzaam verankeren van het ingezette verandertraject is van belang. Verder vraagt de NBA om oog te hebben voor de internationale context waarbinnen de accountant opereert. De sector moet een nieuwe generatie accountants een veilige en stimulerende werkomgeving kunnen bieden, met een aantrekkelijk toekomstperspectief. Aspecten als cultuur, work-life balance en het lerend vermogen van een organisatie zijn daarbij belangrijke elementen, aldus de beroepsorganisatie.
De CTA heeft tot taak “onderzoek te doen naar en te adviseren over de vraag hoe de kwaliteit van wettelijke controles duurzaam verbeterd kan worden, welke beleids- of wetswijzigingen daarvoor wenselijk zijn en of die wijzigingen juridisch haalbaar zijn”.