Magazine 21 september 2018

Bronnen

Bean counters - Geld en gedrag - Innovatie van publieke organisaties - We hebben al een vrouw.

Dit artikel is verschenen in Accountant Q3, 2018

Bekijk alle artikelen uit dit nummer

» Download dit artikel in pdf

Rob Heinsbroek

Bean counters

Ga er maar even goed voor zitten. Dit boek schetst geen positief beeld van de beroepsgroep.

Verre van zelfs. De toon wordt meteen in de inleiding gezet; de auteur bezoekt de nieuwe KPMG-club in Londen Mayfair waar bij wijze van spreken het walnotenhout en de dure wijnen je van verre tegemoet glinsteren. Brooks spreekt in zijn boek graag over de tegenstelling tussen de humble number-crunchers van vroeger en de ‘corporate topadviseurs, consultants en (oh ja) controleurs’ die accountants vandaag de dag zijn. En dat alles in een state-guaranteed cartel want audits zijn immers wettelijk verplicht. De verschillen in fee-income tussen audit en alle overige advieswerkzaamheden zijn scheefgetrokken (lees: deugen niet), accountants verdienen eigenlijk te veel geld. En hun morele kompas zijn ze al helemaal kwijt.

Oké… is het werkelijk zo erg? Eerlijk is eerlijk, Brooks legt een aantal flinke misstanden bloot - of eigenlijk; beschrijft het nog eens op zijn eigen wijze om zijn punten kracht bij te zetten, maar veel is al bekend. PwC, Luxemburg en belastingontduiking (of ontwijking - het is maar hoe je het wilt benoemen)? Dit LuxLeaks is al een case study van hoe het niet moet. En zo worden overigens alle grote internationaal opererende kantoren flink op hun nummer gezet.

Overigens heeft Brooks nog een hoofdstuk met aanbevelingen, en wederom, die liegen er niet om. Zo mogen de big four een big eight worden. En als dat niet werkt maken we er gewoon een big sixteen van. En bij voorkeur op wereldwijd niveau.

Sed contra. Laten we eens enkele tegenargumenten bekijken. Het boek richt zich vooral op de Verenigde Staten en de UK. Het is in dat opzicht eerder een geschiedenisles van een aantal bekende cases in de Angelsaksische wereld die echt goed fout zijn gegaan, dan een analyse van een professie. Dat laatste verdient echt een meer genuanceerde aanpak. Immers, Brooks heeft geen aandacht voor de maatregelen die in de pakweg afgelopen tien jaar zijn genomen, bijvoorbeeld op het punt van scheiding controle-advies.

Dergelijke maatregelen zijn ook in Nederland doorgevoerd, zowel door de wetgever als door de sector zelf. Daarbij ligt de accountantssector in Nederland al heel wat jaartjes onder het vergrootglas; niet alleen van de AFM die zich als een toezichthouder met tanden heeft laten kennen, maar ook de politiek, kritische volgers, pers en publiek volgen de sector met de nodige kritische aandacht.

Resumerend, we weten ondertussen allemaal dat er een flinke scheefgroei is ontstaan tussen de oorspronkelijke uitgangspunten van het vak en de wijze waarop commercie in de afgelopen decennia meer of minder de boventoon heeft gevoerd. Maar om nu elke accountant die niet enkel de ‘ouderwetse’ controle van de boeken doet bij voorbaat tot verdachte te maken, dat gaat de discussie echt niet verder helpen.

Het is overigens volkomen terecht dat dit boek de nodige aandacht heeft gekregen en het is zonder meer een aanrader, maar uw recensent maakt wel een voorbehoud. De thematiek is belangrijk en actueel, maar verdient een meer genuanceerde behandeling dan deze ‘van dik hout zaagt men planken’ aanpak.

Richard Brooks: Bean Counters - the triumph of the accountants and how they broke capitalism, Atlantic Books 2018, ISBN 978 1 78649 028 5

Geld en gedrag

We hebben allemaal verstand van geld toch? Zeker accountants die immers de ‘best opgeleide financiële professionals’ van Nederland zijn?

Gelukkig verschijnen er af en toe van deze vlot geschreven boeken die ons feilen en irrationele omgang met geld haarfijn blootleggen. Dat doen beide auteurs met de nodige humor en goed gekozen praktijkvoorbeelden.

Gelukkig hebben ze ook tips om financiële keuzes te verbeteren. De leukste: een odysseuscontract. Zoals Odysseus zichzelf aan de mast liet vastbinden om de stemmen van de Sirenen te weerstaan, kunnen wij zelfbindingscontracten met onszelf afsluiten om barrières tegen toekomstige verleidingen op te werpen. Een simpel voorbeeld: pensioensparen met elke maand een vast bedrag. Een leuk boek met leuke tips.

Dan Ariely en Jeff Kreisler: Geld en gedrag - hoe je de psychologie van geld in je voordeel kan gebruiken, Maven Publishing BV 2018, ISBN 978 94 9249 330 9

Innovatie van publieke organisaties

‘Gewoon beginnen en durven experimenteren.’

Dat is niet het eerste waaraan we denken bij publieke organisaties, maar is wel één van de adviezen van Menno Spaan, die in de inleiding mooi weergeeft waar zijn persoonlijke drive vandaan komt om publieke organisaties te helpen met hun veranderprocessen.

Uiteraard ontkomen we niet aan een bepaald ‘model’ dat we vooral moeten gebruiken, maar de concrete voorbeelden en casussen zijn uitstekend gekozen.

Ter lering ende vermaeck; zo komt als één van de genoemde voorbeelden ook nog een investering van 17.000 euro in Second Life (weet u nog?) voorbij, van de gemeente Den Haag in 2007. Weggegooid geld natuurlijk, maar Spaan weet er een mooie positieve draai aan te geven.

Menno Spaan: Van indammen naar laten stromen - concreet werken aan innovatie van publieke organisaties, Business Contact 2018, ISBN 978 90 470 1150 7

We hebben al een vrouw

Nou vooruit, nog eentje dan. Om nog een keer het belang van diversiteit te benadrukken, en dan stoppen we er voorlopig mee.

Mede op basis van haar eigen ervaringen zet Günel vlot uiteen waarom diversiteit zo belangrijk is, en hoe dat een stuk beter te bereiken is dan de bedroevende percentages die tot de dag van vandaag Nederland een armzalig plekje in de internationale middenmoot geven. Overigens zijn er leuke parallellen met het boek ‘Mag ik meneer Kristel even spreken’ (zie Accountant Q1 2018). Naast eigen ervaringen ook een handleiding voor het bevorderen van diversiteit in de hoge(re) bestuursorganen.

OK, voorlopig even geen boekjes meer over diversiteit. Niet dat het niet belangrijk is - integendeel - maar als de boodschap nu nog niet overgekomen is…

Bercan Günel: We hebben al een vrouw - leiderschap en diversiteit in het Nederlandse bedrijfsleven, Mediawerf Uitgevers 2017, ISBN 978-94-90463-58-8