Hoofd en hart
De eeuwige spanning tussen verstand en gevoel, tussen ratio en emotie. Dat is het hoofdthema in deze Accountant. Of natuurlijk de wederzijdse versterking van die twee. Veel accountants beschouwen zichzelf als rationele wezens, zeker in hun werk. Maar gevoel is zeker zo belangrijk. Voor de omgang met advies- en controleklanten, het opvangen van allerhande 'signalen', het inschatten van kansen en risico's.
Dit artikel is verschenen in Accountant Q2, 2016
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
Hoe rationeel zijn mensen, dus ook accountants? Minder rationeel dan we denken. Ons brein maakt soms foutieve ‘shortcuts’. Hoe zou u bijvoorbeeld antwoorden op de vraag hoeveel dieren Mozes meenam in zijn ark? Twee van elke soort? Mis. U kunt erover lezen in het openingsverhaal.
Soms kan gevoel het verstand in de weg zitten. Emotie loopt op en overvleugelt een rationele en daardoor misschien effectievere aanpak. Een uit het beroep verwijderde accountant die zijn kritiek meermaals zo ongepolijst uitte dat de tuchtrechter hem omschreef als ‘olifant in de porseleinkast’ verhaalt er over. Daar kunnen anderen van leren. Beeldvorming is ook zo'n typisch terrein waar gevoel en verstand elkaar kunnen aanvullen of juist in de weg zitten. Elk mens is ontvankelijk voor te ‘makkelijke’ beelden en (voor)oordelen. Wie haalt zich niet bij een uitsmijter een ander menstype voor de geest dan bij een kleermaker? En dat zijn dan nog twee voor de hand liggende uitersten. Zelfs binnen de professionele beroepen bestaan stereotypen. Advocaten zien er doorgaans anders uit dan accountants; vaker een goudkleurige ronde bril, vaker een wat losse haardracht. En bij consultants zijn de opzichtig gekleurde brilmonturen en rare pakken vermaard. Zelfs binnen het accountantsvolk bestaan uiterlijke codes en verschillen. Zo zal een gemiddelde RA, zeker bij een groot kantoor, zich niet snel vertonen in een ‘combinatie’ maar is zo'n informeel kostuum onder AA's doodgewoon. Voordat u als AA mij corrigerend gaat schrijven over uw Italiaanse maatpak en peperdure schoenen, of als big four-RA over uw favoriete sandalen en kantoorspijkerbroek: het gaat hier om gemiddelden. En, nu ik erover nadenk, eigenlijk ook nog vooral over mannen. Hetgeen misschien aanknopingspunten biedt tot nader onderzoek in een volgend nummer. In deze Accountant kunt u in elk geval toetsen of uw eigen beeldvorming over accountants klopt met de realiteit. Ga naar de foto op pagina 38 en identificeer in de groep van twaalf afgebeelde personen de vier accountants.
Beeldvorming is belangrijk. Volgens sommigen draait zelfs alles daar om. Het meest duurzaam is beeldvorming die overeenkomt met de werkelijkheid. Het accountantsberoep moet op dat punt vooral de lessen uit het verleden ter harte nemen (zie mijn essay op pagina 44). Dan komt het wel goed.
Ikzelf zal de ontwikkelingen vanaf nu wat meer vanaf de zijlijn waarnemen. Ook mijn afscheid is gebaseerd op een mengeling van verstand en gevoel: na bijna vijftien jaar hoofdredacteurschap is het tijd voor iets meer ruimte om ook andere dingen te doen, ook al doe ik het nog steeds met veel plezier. Ook een mens moet keuzen maken. Ik dank iedereen voor de mooie jaren en ik blijf u volgen.