Nee
Wat nu? Is dit een negatief nummer van Accountant? Allerminst, hoewel het thema inderdaad anders zou kunnen suggereren.
Dit artikel is verschenen in Accountant Q3, 2015
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
Met een goed gedoseerd ‘nee’ is niks mis. Het zou al te voorspelbaar zijn om hier op te merken dat de accountancy er beter had voorgestaan als in het verleden vaker ‘nee’ was gezegd, maar het blijft waar: ‘nee’ is het ultieme wapen in de gereedschapskist van het beroep. Alle reden dus om dat simpele woordje eens van verschillende kanten onder de loep te nemen.
Die verschillende kanten zijn er zeker. Als de verhouding tussen accountant en klant is zoals hij zou moeten zijn - goed en open maar wel met een duidelijke rolverdeling - komt het bijvoorbeeld niet zover dat je het woord moet gebruiken. Sybren Kalkman beschrijft in een essay in scherpe termen welke dilemma's daarbij rijzen en wat je er uiteindelijk bij nodig hebt: een ‘zevende zintuig’, dat goed moet worden onderhouden.
‘Nee’ kan vaak het beste verhuld en gesuikerd worden opgediend, als natuurlijk onderdeel in de interactie tussen accountant en (controle)klant. Het coverbeeld geeft dat aardig weer, vonden wij. ‘Nee’ wordt ook nogal eens tactisch verpakt in ‘ja, maar’. Die uitdrukking kun je negatief maar ook positief gebruiken en een van de artikelen in dit nummer verhaalt daarover.
Soms is wel een hard ‘nee’ nodig. Ook in het dagelijks leven en op het raakvlak van privé en werk. Velen vinden dat moeilijk en dat leidt maar al te vaak tot overbelasting of tot het zelfbedrog dat je goed kunt multitasken. Een populaire volkswijsheid wil dat vrouwen beter kunnen multitasken dan mannen - of is het een mythe?; mijn eigen waarneming is op zijn best gemengd - maar gelukkig is die discussie achterhaald. Niemand kan het, zo blijkt uit serieus wetenschappelijk onderzoek. Het menselijk brein is er eenvoudig niet op ingericht. Multitasken betekent minder productief werken. En dat is dan nog het onschuldigste gevolg. Soms zijn de effecten zonder meer gevaarlijk. Wie kent niet de licht slingerende auto met bellende bestuurder? Lees er meer over in het artikel ‘Ontketen het brein’.
Wie peuters en kleuters observeert - en pubers - weet dat ‘nee’ een diepgewortelde basishouding is in sommige levensfasen. Gedoseerd en op de juiste toon nee zeggen moet worden aangeleerd. Anders ontaardt het in het contraproductieve negativisme dat je wel ziet bij politieke partijen aan de uiterste rechter- en linkerzijde. Antwerpen kende tien jaar geleden zelfs een partij die het woord tot partijnaam had verkozen.
Het bekendste ‘nee’ in de Nederlandse accountantsgeschiedenis is dat van Roger Dassen, die in 2003 de jaarrekening van Ahold weigerde goed te keuren. Sinds hij in 2011 binnen Deloitte naar internationale bestuurlijke verten werd gekatapulteerd, was hij voor het Nederlandse beroep vrijwel onzichtbaar. Dat is jammer en daarom zocht Accountant hem op. Dassen blijkt nog even energiek, gedreven, welbespraakt en veelzijdig als altijd. Over Ahold ging het gesprek nauwelijks, al denkt hij nog ‘heel vaak’ aan die episode. Wel over het beroep in Nederland en de VS, over wat hij mist in de 53 hervormingsmaatregelen en over accountants op de bühne. En over Winston Churchill - heel eventjes.