Discussie Opinie 25 september 2024

Adel verplicht

Als accountants bij een assurance-opdracht kijken naar de kwaliteit van de gepresenteerde duurzaamheidsinformatie, moeten zij wel zelf het goede voorbeeld geven.

Dick de Waard

Het jaar 2024 is al ruim in de tweede helft aanbeland. Dit wordt het eerste jaar waarover grote organisaties van openbaar belang een duurzaamheidsverslag zullen opstellen in overeenstemming met de CSRD/ESRS, om dit verslag vervolgens te laten beoordelen door hun accountant.

Deze duurzaamheidsverslagen moeten voldoen aan een groot aantal vereisten. In ESRS 1 zijn bepalingen opgenomen die zijn gericht op de redactie en opzet van de verslagen. Daarbij wordt ruim aandacht besteed aan de kwaliteitsvoorschriften voor het verslag. In ESRS 1 wordt in paragraaf 2 lid 19 daarover het volgende voorgeschreven: "Bij het opstellen van haar duurzaamheidsverklaring past de onderneming het volgende toe: (a) de fundamentele kwalitatieve kenmerken van informatie, dat wil zeggen relevantie en getrouwe weergave; en (b) de versterkende kwalitatieve kenmerken van informatie, dat wil zeggen vergelijkbaarheid, controleerbaarheid en begrijpelijkheid."” In ESRS 1 wordt vervolgens op meerdere plaatsen voor elk van deze criteria aanvullende informatie verstrekt, zodat rapporterende ondernemingen weten wat zij op het gebied van de kwaliteit van de informatie moeten doen.

Een interessant element in dit rijtje kwaliteitsvoorschriften, is de vraag naar vergelijkbare informatie: vergelijkbaarheid. In bijlage B van ESRS 1 is een overzicht van de kwalitatieve kenmerken van informatie opgenomen. Daarin wordt onder punt 10 het volgende toegelicht: "Duurzaamheidsinformatie is vergelijkbaar wanneer deze kan worden vergeleken met informatie die de onderneming in voorgaande perioden heeft verschaft, en kan worden vergeleken met informatie verschaft door andere ondernemingen, en met name ondernemingen met vergelijkbare activiteiten of die binnen dezelfde bedrijfstak actief zijn. Als vergelijkingspunt kan een doel, een nulmeting, een sectorale benchmark, vergelijkbare informatie van andere ondernemingen of van een internationaal erkende organisatie enzovoort dienen."

Vergelijkbaarheid is - zoals in ESRS 1 verwoord - een versterkend kwalitatief kenmerk. Dat betekent dat vergelijkbaarheid waarde toevoegt aan relevantie en de getrouwe weergave. In dezelfde ESRS 1 wordt in paragraaf 1.1 lid 10 ook geschreven dat sectorspecifieke standaarden de vergelijkbaarheid tussen ondernemingen in een sector zullen vergroten. Als wij dit alles dan naast elkaar leggen, komt het er op neer dat in een sector over het algemeen vergelijkbare zaken spelen, dat de relevantie van een thema voor meerdere bedrijven in een sector vaak hetzelfde zal zijn en dat vergelijkbaarheid van de informatie daarover dan ook versterkend bijdraagt aan de transparantie van een onderneming binnen een sector.

In de CSRD is geregeld dat het duurzaamheidsverslag door een onafhankelijke auditor van assurance moet worden voorzien. In de Nederlandse situatie is dat de accountant. De accountant zal in ieder geval toetsen of het duurzaamheidsverslag van de cliënt is opgesteld in overeenstemming met de wet; dus zal de accountant daarbij aandacht besteden aan de vergelijkbaarheid van de informatie. Dat doel betreft vooral compliance. Maar ook controletechnisch, vanuit het aspect van volledigheid, is het raadzaam dat de accountant kennis neemt van de inhoud van duurzaamheidsverslagen van de peer group van de cliënt.

Als accountants dan bij de uitvoering van de assurance-opdracht ook aandacht besteden aan de kwaliteit van de gepresenteerde informatie - en mogelijk bevindingen op dat gebied rapporteren in hun accountantsverslag - dan zou het goed zijn als zij daarin zelf het goede voorbeeld geven. Zijn accountants als beroepsgroep geloofwaardig als zij in accountantsverslagen en management letters opmerkingen maken over de vergelijkbaarheid van prestatie-indicatoren en kwalitatieve informatie, terwijl wij daar zelf niet aan doen? Er zijn meerdere accountantskantoren in ons land die, los van de rechtsvorm, (ruimschoots) voldoen aan de groottecriteria van de CSRD en die dus over 2025 als onderdeel van hun jaarverslag een duurzaamheidsverslag moeten publiceren.

In een bericht van 15 augustus jl. op deze website wordt beschreven dat - met toestemming van de ACM - banken onderling samenwerken bij het inrichten van een raamwerk voor duurzaamheidsverslaggeving. Dat wordt mede gedaan omdat dit efficiënt is voor de banken zelf, maar ook omdat het de vergelijkbaarheid binnen de sector vergroot.

Als er één sector is waar ondernemingen echt op elkaar lijken, dan is het mijns inziens wel de accountantssector. Hoe sterk zou het zijn als die sector dan de handen ineenslaat, om de tafel gaat, een gezamenlijke stakeholderanalyse en materialiteitsanalyse uitvoert en een inventarisatie maakt van prestatieindicatoren en informatie die maatschappelijk als relevant worden gezien. De accountantsorganisaties kunnen dit vertalen naar een eigen impact op de eigen strategie en governancestructuur. Daarin zullen accountantsorganisaties eigen keuzes maken en natuurlijk zullen er verschillen zijn tussen oob-kantoren en overige accountantsorganisaties. Het doel is dat dit proces - mits goed uitgevoerd - uiteindelijk zal leiden tot informatie die goed vergelijkbaar is. Een deugdelijk proces kan leiden tot prestatie-indicatoren met dezelfde definities en vergelijkbare feitelijke invulling, kwalitatieve informatie met dezelfde criteria en vergelijkbare feitelijke invulling en verslagen opgesteld volgens een eenduidig en vergelijkbaar raamwerk. Net als in de jaarrekening, waar de balans, de resultatenrekening en het kasstroomoverzicht in een vergelijkbaar format zijn gegoten. Hoe effectief en efficiënt is dat? Dan is informatie optimaal vergelijkbaar en geven de accountants het goede voorbeeld.