Discussie Opinie 23 mei 2024

De register auditor in 2040: kernteam beroepsprofiel opgelet

Niels van de Koppel reageert op de aanbevelingen van de Expertgroep Educatie. Bepaal een visie op het accountantsberoep in 2040 en redeneer terug wat voor impact dat heeft op het beroepsprofiel en de opleiding die daarbij past, meent hij.

Niels van de Koppel

Toegegeven: de titel van deze bijdrage is een lokkertje, dit is geen uitgebreide opinie over hoe ons beroep er vanuit mijn perspectief uit zal zien in 2040 (al gaat mijn hart sneller kloppen van het dagdromen hierover). Wel waag ik een poging om op basis van enkele voorspellingen over ons beroep in 2040 een leemte in te vullen die de Expertgroep Educatie bewust/onbewust (?) heeft gelaten.

In de brief van de minister van Financiën van 12 maart 2024 staat een duidelijke opdracht:

"De Expertgroep Educatie en de kwartiermakers adviseren dat de NBA nieuwe beroepsprofielen opstelt, die dienen als referentie voor nieuw ingerichte opleidingen. Zij vinden dat deze opleidingen onder het reguliere externe toezicht op de kwaliteit van het hoger onderwijs moeten komen. Van de belangrijkste actoren, namelijk de accountantsorganisaties, de NBA en de Commissie Eindtermen Accountantsopleiding verwacht ik dat zij, in samenspraak met de opleidingsinstituten, op korte termijn met concrete en tijdgebonden plannen komen om het advies om te zetten in een ambitieus plan van aanpak en dat zij een onafhankelijke voorzitter of aanjager aandragen voor de regievoering op deze aanbevelingen. Ik vraag de NBA om, samen met de andere betrokken partijen, mij snel een plan van aanpak te sturen, waarna ik dit met hen wil bespreken. Ik zal de voortgang kritisch blijven volgen.”

Ook één van de leden van de Expertgroep Educatie deed een oproep in het eerste nummer van Accountant in 2024: "Grote kantoren, laat ook eens van je horen. Tot op heden is het vanuit die hoek nog te stil."

Met deze bijdrage beoog ik een debat op gang te brengen rondom hoe ons toekomstige beroep eruit komt te zien en wat de betekenis daarvan is in het hier en nu. Vooropgesteld, naar mijn bescheiden mening zitten er een hoop goede elementen in het rapport van de expertgroep. De splitsing tussen register auditor en accountant adviseur schept een hoop duidelijkheid in eigen geledingen en richting de buitenwereld. Dat de impact van nieuwe duurzaamheidsverslaggeving wordt meegenomen, is heel erg goed.

De expertgroep heeft een grote broek aangetrokken: "Een beroepsprofiel drukt de essentie van het beroep uit. Zo'n profiel gaat idealiter een flinke tijd mee en betrekt de belangrijke ontwikkelingen die invloed hebben op de beroepspraktijk."

Dit is nu exact wat ik mis. Bepaal een visie op ons beroep in 2040 en redeneer dan terug wat voor impact dat zou moeten hebben op het beroepsprofiel en de opleiding die daarbij past. Voor de verkenning van ons beroep in 2040 start ik, net als de expertgroep, hiervoor bij Limperg. De grondslag is en blijft het toevoegen van zekerheid aan verantwoordingen. Ik ben het echt niet altijd met Pieter de Kok eens. In mijn optiek past iedereen wat bescheidenheid om te oordelen over ontwikkelingen rondom innovatie bij concullega's, immers je kan niet in de keuken kijken bij andere kantoren. Dat gezegd hebbende, zijn columns lees ik altijd met veel plezier.

Terug naar het onderwerp van deze bijdrage, een visie op de toekomst van ons beroep start bij een visie op de toekomst van (niet)-financiële verslaggeving en daar vinden Pieter en ik elkaar. In zijn bijdrage van 28 februari 2024 is dit heel mooi verwoord: "Het concept van continuous business assurance is heel eenvoudig en technologisch al mogelijk. Op basis van een geïntegreerd data-platform, waartoe alle relevante stakeholders toegang hebben (Belastingdienst, aandeelhouders, banken, cfo's, ondernemingsraad, AFM), wordt assurance-op-maat ingericht per stakeholder; op elk moment, 24/7."

Dit hint op één grote bak met data waaruit allerlei stakeholders informatie halen, waar vervolgens een rol ligt voor de register auditor om zekerheid toe te voegen. Aan dit vergezicht durf ik nog een nieuwe dimensie toe te voegen. Oké, blockchain was een hype en heeft het niet (echt) gered. Eén van de onderliggende concepten geloof ik echter zeer zeker nog wel in. Daaraan gerelateerd was het 10-15 jaar geleden ook mode om alle nieuwe ERP-pakketten compleet op maat te maken. Daar zien we al een duidelijke verschuiving naar veel meer standaardisatie. Ik zie deze ontwikkeling de komende jaren (veel) verder gaan. Systemen zullen in 2040 veel meer geïntegreerd zijn. Dit geldt dan zowel voor het systeemlandschap bij een willekeurige onderneming als ook de verbondenheid onderling. Want zeg nu zelf, in essentie doen wij als accountant toch ook veel dom werk wat eerder vandaag dan morgen moet worden geautomatiseerd? De accountant van bedrijf A sluit de verkoopfactuur aan op leveringsdocumentatie, betaling en verkoopcontract en de accountant van bedrijf B sluit dezelfde factuur aan op inkoopafspraken. Een fundamentele verandering van financiële en niet-financiële rapportages drijft ook een wijziging in de rol van de accountant. Waarom vormen wij als beroep hier geen visie op en laten we dat leidend zijn in het ontwerp van het nieuwe beroepsprofiel en bijbehorende opleidingsvereisten?

Als we het beroepsprofiel fundamenteel gaan wijzigen moeten we ervoor zorgen dat we de buitenwereld niet verwarren met een volgende ingreep in 2030. Hierbij dan ook een dringende oproep aan alle accountants om deel te nemen aan dit debat, om het zojuist aangetreden kernteam onder leiding van Peter Eijmers van voldoende perspectieven en ideeën te voorzien. Zodat we ervoor zorgen dat ons mooie beroep niet alleen in 2024 of 2030, maar ook nog in 2040 midden in de maatschappij staat en relevant is!

In een volgende bijdrage mag u mijn suggesties en ideeën hierover verwachten.