Discussie Opinie 07 augustus 2023

Zet ook de leaseknop om

Met de campagne 'Zet ook de knop om' stimuleert de overheid consumenten en bedrijven via tv en radio om energie te besparen: goed voor het klimaat en de portemonnee. Bedrijven zijn op allerlei manieren bezig met verduurzamen. Maar wat opvalt is dat leaseregelingen vaak achterblijven in de stimulans om duurzamere keuzes te maken.

Annebeth Roor

Bij verduurzaming van mobiliteit bij accountants- en advieskantoren gaat het momenteel vaak over de overstap van benzine naar elektrisch autorijden. Die overstap levert heel wat op: De gemiddelde uitstoot per gereisde kilometer is 204 gram CO2 in een benzineauto, tegenover 144 gram in een hybride auto en 69 gram met een volledig elektrisch model^*. Maar de vergelijking met andere vervoersvormen spreekt boekdelen: Lopend is de uitstoot 0 gram CO2 per kilometer, 3 gram met de elektrische fiets en 0 gram met de trein op groene stroom^**. Ook autodelen heeft een grote impact, aangezien de emissies dan door het aantal personen wat meereist worden gedeeld. Dit betekent dat een veel grotere besparing wordt gerealiseerd als meer kilometers per trein, fiets, lopend op in gedeeld vervoer worden afgelegd.

Het probleem is dat veel leaseregelingen nog weinig stimulans (of incentive) geven aan medewerkers om te kiezen voor een of meer van deze echt duurzame opties. Sterker nog, medewerkers met een leaseauto merken vaak weinig tot niets van de hoeveelheid kilometers die ze rijden, omdat de kosten voor rekening van de werkgever zijn. Autobezitters voelen het direct in hun portemonnee wanneer ze meer rijden, meer nog nu de tijdelijke verlaging op accijnzen per 1 juli weer is afgeschaft. Maar een leaserijder ziet niet direct wat zijn of haar rijgedrag tot gevolg heeft voor het milieu en in kosten.

Dat terwijl er voldoende duurzame opties voor medewerkers zijn. Veel bedrijven bieden al een aantrekkelijk abonnement voor trein of openbaar vervoer aan. Bedrijven kunnen een mobiliteitsbudget aanbieden, waarbij medewerkers gebruiken wat ze nodig hebben - deelauto, deelfiets of openbaar vervoer - en het resterende budget krijgen uitbetaald. Dat wordt Mobility-as-a-Service, of MaaS, genoemd. Waar eerst standaard de auto werd gekozen, kan een medewerker nu de trein kiezen voor woon-werkverkeer en bijvoorbeeld een deelauto voor familiebezoek. Medewerkers worden beloond door het overgebleven budget uit te keren.

Naast de bestaande fietsregeling, kan een leaseregeling voor een elektrische (bak)fiets worden aangeboden. Medewerkers die dichtbij elkaar wonen, kunnen een leaseauto delen. Verschillende partijen hebben deze opties al (deels) geïmplementeerd: De overheid heeft te voet, fiets of OV als uitgangspunt. EY heeft onlangs een mobiliteitsbudget en aanvullende leaseregeling voor fietsen geïmplementeerd, naast de stimulering om over te gaan van benzine op elektrische leaseauto's. De fiscale persoonlijke verrekening die daarbij komt kijken is een uitdaging in de implementatie, maar inmiddels al bij verschillende partijen geïmplementeerd.

Het is makkelijker gezegd dan gedaan natuurlijk, die auto uit. Voor velen is de eigen leasebak een veilige haven in een druk bestaan, waar je met gemak je werktas en/of kinderen in meeneemt. Bij gebrek aan een treinstation in de buurt, loopt de reistijd snel op. Deelauto's zijn in nagenoeg alle grotere dorpen en steden beschikbaar, maar in veel kleinere dorpen (nog) niet. De extra opties zijn dan ook niet voor elke medewerker haalbaar of wenselijk. Tegelijk ligt er juist een grote winst ook op de korte afstanden (minder dan 7,5 kilometer), aangezien we die nu nog voor bijna de helft van de keren met de auto doen. Kern is: Met alleen een leaseauto als optie ontbreken duurzamere opties, waardoor medewerkers weinig stimulans krijgen om in hun reisgedrag de knop om te zetten. Leasebedrijven zijn nog met name ingesteld op leaseauto's en kunnen wat deze opties betreft nog wel wat gas bijgeven. In feite gaan we van leasebedrijven richting mobiliteitsaanbieders, waar je kan kiezen uit een aanbod voor fiets, openbaar vervoer, deelvervoer en auto.

Vanuit bedrijven gezien is er ook een duidelijke reden: Verschillende accountantskantoren hebben zich gecommitteerd om hun emissies te verlagen en de mobiliteit van medewerkers is daar een groot onderdeel van. Tijd om dit commitment om te zetten in actie en medewerkers te stimuleren in duurzamere opties.

Anderhalf jaar geleden zette ik de stap om mijn elektrische leaseauto midden in de winter in te leveren. Het was even schakelen, maar na een paar maanden was ik eraan gewend: Geen filerijden meer, voor de korte afstanden alles op de fiets en als het nodig is, pakken we de deelauto. Bij een zittend beroep geeft reizen per fiets of OV de benodigde beweging aan het begin en einde van de werkdag. Voor de vakantie gaan we met de trein of huren we een auto.

Maar goed, in de eerste plaats ligt de uitdaging bij bedrijven om de leaseknop om te zetten. Leasebedrijven kunnen hen daarin begeleiden. Dat geeft jou dan nog een nachtje slapen, over aan welke knoppen je kan draaien.

Noten

* Emissiefactoren van CO2emissiefactoren.nl, database van kennispartijen voor Nederlandse emissiefactoren zijn well-to-wheel (WTW) emissiefactoren, inclusief emissies bij de productie van de brandstof en gebruik vervoersmiddel, maar exclusief emissies uit de productie en end of life (gezamenlijk cradle to grave). Voor een bezineauto liggen meer dan 85 procent van de totale emissies (cradle to grave) in de operationele fase (WTW). Voor de elektrische auto is de gemiddelde stroommix genomen, bij groene stroom is het 2 gram per kilometer.

** Voor fiets: Emissiefactoren van CO2emissiefactoren.nl geven geen uitstoot per fiets, die lager is dan de elektrische fiets. Voor trein: Elektrische trein op groene stroom, zie CO2emissiefactoren.nl en toelichting NS. Er rijden op een aantal regionale trajecten nog dieseltreinen, die gemiddeld 89 gram CO2 per reizigerskilometer uitstoten.