Accountant
NBA-platform voor accountants en financials
Overig
Magazine Podcast Dossiers Nieuwsbrief Contact
Home >Discussie> Opinie > 2023 > 8 > Fraude is geen corruptie en corruptie is maar ten dele fraude
Discussie Opinie

Fraude is geen corruptie en corruptie is maar ten dele fraude

Leestijd van ongeveer 3 minuten 10 reacties

De aangescherpte NBA Handreiking 1137, die ter consultatie voorligt, schaart corruptie nu onder fraude. Dat is een forse koerswending, die volgens Peter Schimmel veel te ver gaat.

Peter Schimmel

NBA Handreiking 1137 over corruptie is in revisie en bevindt zich in de consultatiefase. De handreiking wordt toegankelijker, richt zich daadwerkelijk op alle accountants, bestrijkt nu ook 'prikkelbetalingen' ofwel facilitating payments en biedt veel meer praktijkvoorbeelden. Goed nieuws.

De nieuwe handreiking kiest voor een nieuwe visie, door corruptie als fraude te bezien en de controlestandaard 240 volledig van toepassing te verklaren op de aanpak van corruptie, waarbij de Wwft ook maar even wordt meegenomen. In controlestandaard 240 komt het woord corruptie, of iets wat erop lijkt, niet voor. Plotseling dient de accountant als poortwachter (jawel, daar is-ie weer, de in controlestandaarden niet terug te vinden publiekslieveling) ervoor in te staan dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat ten gevolge van corruptie. Slecht nieuws.

Op zich is de gekozen route via standaard 240 tot op zekere hoogte prima, waar het gaat om de risicoanalyse en de consequenties die daaruit voortvloeien voor de accountantscontrole, maar dan wel voorzover het gaat om die elementen die tot het fraudebegrip behoren. Echter, om standaard 240 tot en met de Wwft melding, en eventuele meldingen op basis van de Wta en de Bta bij de KLPD, voor alle corruptie te omarmen, gaat veel te ver.

De nieuwe handreiking noemt voorbeelden uit standaard 240 waarom corruptie onder die controlestandaard zou moeten vallen en verklaart op die basis alle corruptie fraude. Maar die voorbeelden gaan niet over corruptie als delict, maar over dat deel van corruptiegevallen die samenvallen met de definitie van fraude. Dat is zoiets als alle yoghurtproducten in het vervolg onder de regelgeving van consumentenijs te laten vallen, omdat er ook ijsjes bestaan op basis van yoghurt.

Voor zover corruptie elementen van fraude omvat die de verantwoording raken, behoort het al tot het domein van standaard 240; denk aan inkoopfraude, waarbij sprake is van kick backs. Voor het overige is standaard 250 toereikend. Het dwingend melden bij de FIU als sprake is van corruptie is een volstrekt doorgeslagen idee, omdat veel corruptie (zoals bijvoorbeeld nepotisme) niets van doen heeft met criminele geldstromen. Bij The Voice is vermoedelijk sprake van corruptie: een orkestleider verlangde tegenprestaties van kandidaten in natura om naar een volgende ronde door te mogen. Hoe meld ik dit bij de FIU?

Met deze vernieuwing van de handreiking wordt verlangd dat de NBA-accountant in het domein van machtsmisbruik stapt, wat vaak niets meer te maken heeft met het vaststellen van de getrouwheid van een verantwoording. Natuurlijk moeten betaalde of ontvangen steekpenningen op een juiste, niet verholen wijze worden verantwoord. Maar dat was al zo. Uiteraard mag je verwachten dat de accountant zijn verantwoordelijkheid neemt onder standaard 250, NOCLAR en alle op ons afkomende ESG-verplichtingen (waar corruptie nadrukkelijk een onderdeel van is en fraude niet, maar waar de nieuwe handreiking over zwijgt). Maar ook dat was al zo. Waarom dan toch zo'n enorme wending, daarbij negerend dat je met een handreiking niet zomaar de (internationale!) standaarden om zeep kunt helpen.

Een van de meest voorkomende fouten bij beschouwingen over witteboordencriminaliteit, is het door elkaar gebruiken van corruptie en fraude. Corruptie is het misbruik van macht of positie voor persoonlijk gewin, vaak met omkoping of oneerlijk gedrag (geen object van controle). Fraude is het opzettelijk misleiden of verkeerd voorstellen van informatie (wel object van controle) voor persoonlijk gewin. Laten we dat onderscheid blijven respecteren en daarbij ook de verantwoordelijkheid van de accountant en die van zijn cliënt zuiver houden.

En als het anders moet, dan kan dat ook, maar dan op het niveau van internationale standaarden, op een wijze die wellicht de PCAOB recent propageerde.

Wat vindt u van deze opinie?

Reageer Spelregels debat

Peter Schimmel is forensisch accountant bij BDO.

Gerelateerd

10 reacties

Alexander Vissers

@ Johan Peters: Dag Johan Peters, dat wordt hopelijk bereikt middels mijn Zwartboeken (zie Linkedin) die ik aan de minister en de Kamer heb aangeboden, middels mijn lopende handhavingsverzoeken aan de minister van financiën (één verzoek ligt als beroepschrift bij het College van beroep voor het bedrijfsleven) en zo nodig door een klacht bij de Commissie van de EU wegens systematische schending van het EU recht door Nederland. Ik verkeer in de veronderstelling dat het de-facto intrekken van het wetsvoorstel mede te herleiden is tot mijn eerste handhavingsverzoek. De laatste decennia zijn alleen maar personen met de regelgeving bezig geweest die onvoldoende juridische kennis hebben van het staats- en bestuursrecht en van het EU-recht. Een voorstel tot ontslag van het bestuur tijdens de ledenvergadering kan ook helpen. Jarenlang wanbestuur en jarenlang een volstrekt ongekwalificeerde directeur hebben aan de huidige rechteloosheid bijgedragen, daar moet dus zeker worden ingegrepen. Specifiek is voor mij zonneklaar dat onder standaard 240 alleen regelend recht kan vallen, alleen regelend recht heeft directe invloed op de jaarrekening eventueel met aan niet naleving verbonden consequenties. Het is onmogelijk algemene verboden te kwalificeren als wet- en regelgeving die directe invloed heeft op de jaarrekening. deze kunnen slechts onder standaard 250 vallen. Overigens geldt voor OOBś de Verordening direct zonder tussenkomst van de standaarden en is in zoverre incorporatie niet toegestaan.

Johan Peters

Dag Alexander, hoe gaan we dat bereiken en wie gaat dat doen?

Alexander Vissers

@ Johan Peters: Er zijn naast de door u genoemde partijen die iets vinden van de accountantscontrole ook nog anderen waaronder mijn persoon die vinden dat in Nederland de wettelijke controle moet voldoen aan het EU-Recht, inclusief zoals nog maar eens gememoreerd in Verordening 2014/537/EU de bescherming van de grondrechten de persoonlijke levenssfeer en de vrije onderneming. De absurde gedachte dat Nederland het EU-Recht en de mensenrechten naast zich neer kan leggen en een politiestaat middels accountants kan inrichten is onbegrijpelijk. Het gaat al mis op het moment dat de wettelijk controle van de jaarrekening verwart wordt met accountantscontrole. De wettelijke controle is zoals de naam al zegt wettelijk genormeerd en aangezien de accountant het verlengstuk is van de staat gelden meteen alle beperkingen die aan staatsingrijpen te stellen zijn. Behavioral audit iwl ik graag overlaten aan de Peoples Republic of China en voorzitter Xi, in de EU kan voorlopig, zolang de de menserechtenverdragen niet zijn opgezegd geen sprake zijn van wettelijke "behavioural audits". Binnen de EU is Nederland het enige land dat wettelijke controle van de jaarrekening niet snapt en waar de wettelijke controle van de jaarrekening verwart wordt met accountantscontrole. Het enige land waar een openbaar lichaam een nieuws en opiniesite exploiteert waar de groots mogelijk onzin over het beroep wordt gepubliceerd. Er moet hard ingegrepen worden.

Johan Peters

In de publieke debatten zijn er twee sporen. Zij die vinden dat accountantscontrole zich moet richten op het ontdekken van materiele afwijkingen in de jaarrekening (ongeacht oorzaak) en zij die vinden dat ook allerlei gedragsaspecten van de gecontroleerde zonder daaruit voortvloeiende materiele afwijkingen in de jaarrekening onderwerp van deze controle moeten zijn. Ik behoor tot de eerste groep. Langs deze lat zal ik de nieuwe 1137 dan ook leggen. Maar wie de andere lat kiest, zal ook een ander oordeel vellen. Nu de kwartiermakers hardop twijfelen of de ESG audit wel aan accountants toebedeeld moet worden (vind ik niet) zie ik toekomst in een scheiding tussen financial audit en behavourial audit (inclusief ESG). Proefballonnetje? Wellicht. Maar mijn halfje bruin koop ik ook niet bij de slager (zelfs niet bij zijn vegetarische collega).

Alexander Vissers

Er loopt weer eens een heleboel door elkaar heen:(1) Bevoegdheid tot en passend instrument van regelgeving (2) planning en uitvoering van de controle en (3) rapportering en meldplichten. ad 1) Zoals Peter Schimmel terecht aangeeft dienen regels door de bevoegde instantie met het juiste instrument te worden geregeld en dat kan natuurlijk nooit een handreiking van het bestuur van de NBA zijn. ad 2) de terechte opmerking van Arnout betreft de wettelijke controle van de jaarrekening van ondernemingen naar Unierecht, Richtlijn 2006/43/EG geeft aan dat de controle inrichting en uitvoering gericht dient te zijn op onregelmatigheden inclusief fouten en fraude van materieel belang, ongeacht eerdere ervaringen, dus alle onregelmatigheden van materieel belang, het onderscheid fraude, fouten en corruptie doen er niet toe alleen de materialiteit. ad 3) Los daarvan staan rapportage- en eventuele meldplichten bij wettelijke controles, die van OOB's op grond van de EU-Verordening 2014/537. Maar deze vallen niet onder de NBA die daar dan ook over hoort te zwijgen. Bestuursorganen horen niet te roeren in elkaars regelgeving. Dan blijft de vraag, waarom deze handreiking? Een handreiking kan nuttig zijn wanneer het alleen een knipselkrant is: regelgeving en uitspraken zonder verdere politieke en controversiële meningen of zelfs maar verwijzingen naar andere bestuursorganen als OM en AFM. Het EU-recht voorziet in het toepassen van de internationale controlestandaarden zonder tussenkomst van nationale regelgevers middels de endorsement procedure van art. 26 lid 1 van de Richtlijn 2006/43/EG. Ik zou het begroeten wanneer deze procedure eindelijk gevolgd gaat worden.

Joeri Frietman

Alleerst complimenten voor de projectgroep, het is een goed document geworden. Zeker een stap vooruit. Tja, 240/250? Corruptie is zo'n bijzonder fenomeen dat het eigenlijk zijn eigen standaard verdient. Welke verantwoordelijkheid heeft de account bij de verschillende vormen van corruptie? Dat lijkt me beperkt tot die vormen die kunnen leiden tot een afwijking als gevolg van materieel belang. Omkoping (en de gevolgen daarvan) kunnen het getrouwe beeld van de jaarrekening zeker beïnvloeden. Faciliation payments mijns inziens niet (duidelijk triviaal, want het gaat om kleine bedragen aan lager geplaatste ambtenaren). Kickbacks is een lastige. Dat gaat meestal om een werknemer/ambtenaar die in strijd handelt ten nadele van zijn werkgever/ambt teneinde een persoonlijk voordeel te behalen. Alledrie zijn strafbaar. Lobbyen is vaak het voorportaal voor steekpenningen, maar raakt dat het getrouwe beeld? Belangenverstrengeling, nepotisme, cliëntelisme, vriendjespolitiek vallen onder corruptie, maar raken het getrouwe beeld niet. Etc. In de werkgroep Fraude pleitte ik eerder voor een aparte Standaard, waarop een ander lid van dezelfde werkgroep grappend zei 'Standaard 245N'. Misschien niet eens zo'n gek idee...

Marcel Pheijffer

In mijn column spreek ik de hoop uit dat de vernieuwde Handreiking 1137 positief zal worden ontvangen. Peter Schimmel doet dat niet. Integendeel.
Zijn argumenten zijn echter weinig valide, dogmatisch en sluiten niet aan bij de feiten. Dat de NBA corruptie als een fraudevorm beziet betreft geen 'nieuwe visie', maar aansluiting bij de maatschappelijke realiteit. Die van de AFM, de Belastingdienst/FIOD, het Openbaar Ministerie en rechters.
Dat 'de Wwft ook maar even wordt meegenomen', kan in het kader van corruptie geen verbazing wekken: met corruptie verbonden transactiestromen worden verhuld en kennen een crimineel karakter. Dit sluit aan bij de wettelijke witwasbepalingen.
Het ageren tegen de 'poortwachtersrol' van de accountant blijft een stokpaardje van Schimmel. Een achterhoedegevecht: wetgever en rechters zijn hier al duidelijk over geweest.
Schimmel suggereert voorts dat de handreiking 'alle' corruptievormen onder fraude schaart. In de Handreiking staat echter duidelijk dat de focus is gericht op twee verschijningsvormen van corruptie: omkoping (waaronder kick backs) en faciliterende betalingen.
In deze komt Schimmel ook met een voorbeeld van de orkestleider van het programma The Voice die van kandidaten 'tegenprestaties in natura' vraagt. Maar daar gaat de handreiking niet over en evenmin gaat die over 'machtsmisbruik', zoals Schimmel stelt.
Schimmel spreekt grote woorden als hij stelt 'waarom dan toch zo'n enorme wending, daarbij negerend dat je met een Handreiking niet zomaar de (internationale) standaarden om zeep kunt helpen'.
Er is geen sprake van 'een enorme wending', wel van het aansluiten bij het oordeel van toezicht & handhaving én de rechter. Standaarden worden niet 'om zeep geholpen', maar verduidelijkt.
Het betoog van Schimmel zal door bepaalde accountants worden toegejuicht. Met het blijven hameren op dogmatische stokpaardjes zingt hij zich los van de feiten en maatschappelijke realiteit. Daarmee doet hij het maatschappelijk verkeer tekort.

Peter Schimmel

@Ron,
De handreiking zet aan om standaard 240 te gebruiken waarvoor die standaard niet bedoeld is en zet standaard 250 buitenspel. Daarmee breid je de verplichtingen voor accountants van standaard 240 uit tot corruptie, terwijl die beperkt was tot fraude en ook de fraude-elementen van corruptie. Er is dus nu een uitbreiding naar de niet-fraude-elementen van corruptie. Hierdoor zal je als accountant je moeten gaan oriënteren op afhankelijkheden, waarvan jij je kunt afvragen wat dat nog te maken heeft met het vaststellen van mogelijk afwijkingen van materieel belang, want daar gaat standaard 240 wel over.

Wat betreft UN, OESO, FCPA en UKBA anti-corruptieverplichtingen, kan ik alleen maar blij zijn met deze Handreiking, maar dan liever beperkt tot standaard 250 en NOCLAR. Los van mijn bezwaren, is de nieuwe handreiking een aanrader en van groot belang.

Arnout van Kempen

Inhoudelijk gebeurt er niets. COS 200, en dus COS 240 en 250, en ook de Wta, zijn glashelder: het gaat om afwijkingen in de jaarrekening, van materieel belang. Die moet de accountant vinden. En hoe die tot stand komen, maakt weinig uit. We noemen alles dat “zomaar” gebeurt “fout” en alles waar bewuste actie achter zit “fraude”. Dus kan corruptie daar best in passen in sommige gevallen.

Maar het is echt een Umwertung aller Werte als we nu gaan doen alsof de controlerend accountant op grond van COS 240 corruptie moet gaan opsporen. Maar opsporen van fraude als zodanig viel ook al niet onder COS 240. Er MOET ex ante een relatie bestaan met materiële afwijkingen in de jaarrekening.

Loop je als accountant tegen fraude, of corruptie aan, dan moet je op grond van COS 240, 250, VGBA, NOCLAR en/of wwft wel in actie komen. Ook dat is niks nieuws, alleen wordt het nu misschien wat duidelijker opgeschreven.

Ron Heinen

@Peter Schimmel

De NBA-handreiking 1137 is bedoeld om accountants nadere aanwijzingen te geven bij de uitoefening van een specifiek onderdeel van het accountantsberoep, namelijk corruptie [1].

De handreiking is van toepassing op accountants (openbaar accountants, intern accountants en overheidsaccountants) die controleopdrachten op jaarrekeningen uitvoeren [2].

De handreiking is ook te gebruiken, waar nodig aangepast, door accountants die controleopdrachten op andere objecten, beoordelingsopdrachten, andere assurance-opdrachten, samenstellingsopdrachten of andere opdrachten uitvoeren [2].

Je stelt in je artikel "Waarom dan toch zo'n enorme wending, daarbij negerend dat je met een handreiking niet zomaar de (internationale!) standaarden om zeep kunt helpen."

Welke (internationale) standaarden worden op welke punten om zeep geholpen ?

Op welke punten is de aangescherpte NBA-handreiking 1137 strijdig is met (internationale) standaarden op dit gebied ?

Het lijkt erop dat de handreiking juist bedoeld is om accountants te helpen bij het voldoen aan relevante regelgeving, zoals het Anti-CorruptieVerdrag (OESO), het Nederlands Wetboek van strafrecht, de US Foreign Corrupt Practices Act (US FCPA) en de UK Bribery Act [2].

Referenties:

[1] https://www.nba.nl/wet-en-regelgeving/gedrags-en-beroepsregels/nba-handreikingen/

[2] https://www.nba.nl/globalassets/wet--en-regelgeving/nba-handreikingen/1137/nba-handreiking_1137_corruptie_werkzaamheden_van_de_accountant.pdf

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.

Relevantie Datum