Discussie Opinie 03 maart 2023

Laten we internal controls niet vergeten

Accountants hebben de verantwoordelijkheid om ondernemingen te wijzen op tekortkomingen in de interne beheersing en aan te sturen op verbetering hiervan. Volgens Rick Dekker één van de mooiste elementen van het beroep.

Rick Dekker

Ernest Hemmingway wist het 'enige' tijd geleden al pakkend te verwoorden: "The world is a fine place, one worth fighting for." Met de nieuwe ESG-standaarden - en ook zeker de intentie die ik bij veel ondernemingen waarneem - durf ik wel te stellen dat we zijn begonnen met het vechten voor onze wereld! Dat ESG ons nog een lange tijd zal boeien en dat het niet meer weg gaat, heeft iedereen denk ik wel in de gaten.

Tel daar de geopolitieke ontwikkelingen bij op en dan voel ik mij bijna bezwaard over de titel van dit stuk. Toch ga ik een poging wagen! ESG is namelijk één van de redenen die er voor zorgt dat een ander belangrijk onderwerp wat meer naar de achtergrond aan het verdwijnen is, de Verklaring omtrent Risicobeheersing (VOR).

Diverse positieve ontwikkelingen

De afgelopen decennia hebben wij binnen de accountancy een veelvoud aan ontwikkelingen voorbij zien komen. Vele daarvan hebben een positieve bijdrage geleverd aan het vak. Een onderwerp waar veel over is gesproken, betreft de VOR. Met de rapporten in bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk en het onderzoek van de Universiteit van Leiden leek het er zelfs even op dat we ook dichterbij huis een equivalent van SOx zouden krijgen.

In het rapport van de Universiteit van Leiden uit 2021 adviseren de onderzoekers dat het bestuur dient te verklaren of en in hoeverre de entiteit beschikt over effectieve en adequate risicobeheersings- en controlesystemen van operational, compliance en verslaggevingsrisico's, weergeven in een Verklaring omtrent Risicobeheersing. Deze verklaring dient verankerd te worden in Boek 2 BW. Dat klinkt als een mooi voorstel. So far so good!

Maar wie neemt nu het voortouw?

Meer recentelijk kwamen we er jammer genoeg achter dat een verankering in de wet er voorlopig nog niet in zit en een plekje in de Corporate Governance Code ook nog op zich laat wachten, als we het eindverslag lezen van de Monitoring Commissie. In de zomer sprak minister Kaag zich al uit door te zeggen dat de VOR nog niet meegenomen was in de huidige actualisatie van de code: "Indien uitbreiding van de verklaring in de code niet wordt opgepakt door de nieuwe Commissie, die per 1 januari 2023 start, ik in gesprek zal gaan met de minister voor Rechtsbescherming om te bezien hoe wettelijke verankering mogelijk is." Nu, beste minister, ik ben dan ook heel benieuwd hoe wij er voor staan, mede omdat er momenteel geen nieuwe commissie is benoemd. Einde VOR? Absoluut niet! Als accountants hebben wij een verantwoordelijkheid om de ondernemingen die wij controleren te wijzen op tekortkomingen in de interne beheersing en aan te sturen op verbetering hiervan. Als je het mij vraagt juist één van de mooiste elementen van ons beroep.

Maar waarom gaan we niet een stapje verder? Waarom gaan we nu niet al het gesprek aan met onze stakeholders, over hoe wij de toekomst voor ons zien met een mogelijke VOR? Hoe gaaf zou het zijn als wij als beroepsgroep het voortouw nemen en samen met andere belanghebbenden de nieuwe Monitoring Commissie/minister alvast een zetje in de goede richting kunnen geven?

Recent heb ik gelukkig in de aanbiedingsbrief van de minister inzake de vijfde voortgangsrapportage van de kwartiermakers kunnen lezen dat “VNO-NCW voornemens is om in maart 2023 een bijeenkomst met alle schragende partijen, de NBA, de AFM en de betrokken ministeries te organiseren om te spreken over de uitbreiding van de VOR”. Een mooi initiatief en wij als accountants haken graag aan!

Maar wat zijn onze gedachtes bij de reikwijdte van de VOR? Moet deze enkel gelden voor beursgenoteerde ondernemingen of straks ook voor ondernemingen die een bepaalde maatschappelijke voetprint hebben? En wat gaat de standaard worden? Het COSO Framework? Of willen we van bedrijven eerst een in-control statement over één deelfacet van de bedrijfsvoering, bijvoorbeeld de uitgaande betalingen? Of toch liever entity-level controls? Het mag duidelijk zijn dat er nog de nodige brainstormsessies georganiseerd moeten worden, voor we richting een VOR gaan.

Leuke ontwikkelingen die mij erg boeien en ik denk dat veel accountants hier enthousiast voor te maken zijn. Of ben ik nu te optimistisch? Ach, in ons beroep moet dat soms volgens mij ook wel! Something worth fighting for?