Discussie Opinie 13 april 2022

Accountant, laat je niet afschrikken door het verschoningsrecht

Als je als externe accountant berust in het zwijgen van je cliënt, kun je dan nog wel instaan voor de volkomenheid van je controle?

Peter Schimmel

Met advocaten ben ik het eens dat het verschoningsrecht tot vergaande geheimhouding moet leiden van de advocaat, die zijn cliënte in rechte bijstaat. Als een bestuurder van een organisatie mij belt voor een onderzoek en mij meedeelt dat mogelijk sprake is van corruptie, prijsafspraken of een inbreuk op het sanctierecht door zijn organisatie, dan stop ik het gesprek. Niemand hoeft mee te werken aan zijn eigen veroordeling en ik kan mij niet op een verschoningsrecht beroepen. Ik verwijs op zo'n moment daarom altijd direct door naar een advocaat. Mocht ik later door die advocaat worden ingeschakeld voor een onderzoek, dan kan ik dat verrichten onder zijn afgeleide verschoningsrecht, mits hij/zij daarin optreedt als principaal. So far so good.

Advocaten doen het onderzoek vaak zelf, waartoe mijns inziens geen bezwaar hoeft te zijn. Het onderzoek dient het belang van de cliënt en de beroepsmatige partijdigheid van de onderzoeker is daarbij geen belemmering. Vaak verkopen advocaten deze oplossing echter met de belofte dat op deze wijze ook het risico is gemitigeerd dat er een Wwft-melding moet worden gedaan of de (forensisch) accountant een NOCLAR-melding moet doen. Advocaten claimen die 'meerwaarde' van het verschoningsrecht ook in situaties dat geen sprake is van zelfincriminatie, bijvoorbeeld ingeval van verdenking van verduistering door een werknemer. De vraag is, wat zo'n belofte in de genoemde situaties waard is.

Stel, er is sprake van een wettelijke controle. Ten behoeve van die controle mag de accountant verwachten dat hij actief door zijn cliënte wordt ingelicht over een incident, zoals voornoemd. Daar tekent cliënte immers voor in haar opdrachtbevestiging en bij de bevestiging bij de jaarrekening. Cliënten blijken toch nogal eens de externe accountant niet naar behoren in te lichten. Het komt ook voor dat het incident wel wordt gemeld, maar dat verder wordt gezwegen, met een beroep op het verschoningsrecht.

Als je als externe accountant berust in het zwijgen van je cliënte (en haar advocaat), kun je dan nog wel instaan voor de volkomenheid van je controle? Kan je nog wel instaan voor de integriteit van je cliënte? Kan je nog wel komen tot een verklaring? En als je van mening bent dat je tot die verklaring kan komen, hoe moet die verklaring dan luiden?

Ik meen dat je als accountant niet verder kunt met je controle als cliënte en haar advocaat zwijgen in het geval van een evident significant integriteitsincident. Je hebt immers een aanwijzing van fraude of iets dat daar sterk op lijkt, waarvan je de omvang niet kunt bepalen, zonder jezelf daar verder van te overtuigen. Daar mag geen verschoningsrecht tussenkomen.

Je moet daarom aan de slag op basis van NV COS 240 en 250 en je zult alle mogelijke meldplichten moeten nakomen die horen bij de bevindingen die daar uit zullen voortvloeien. Het zal je wellicht niet door je cliënte en haar advocaat in dank worden afgenomen, maar ja, je bent in eerste instantie natuurlijk een eerlijk en oprecht vertrouwensmens van het maatschappelijk verkeer, toch?

Het is overigens wel de vraag of op deze wijze wel recht wordt gedaan aan het maatschappelijk wenselijke verschoningsrecht.