Discussie Opinie 15 juli 2021

Wat wordt de oplossing voor de NOW-controle?

Recente berichtgeving over zorgen rondom de verantwoording van de NOW wordt herkenbaar, als een nieuwe ondernemer zich meldt die een beroep heeft gedaan op de steunmaatregelen.

Antoinette Dijkhuizen

Donderdag 8 juli werd onze sector wederom bestempeld met voorpaginanieuws, dit keer in het FD: 'Financiële strop voor bedrijven dreigt nu controle eerste ronde noodsteun vastloopt.'
Accountants bijten hun tanden stuk op de vereiste controle van de eerste ronde loonsubsidie. Dat sluit aan bij mijn eerdere blog uit mei 2020, waarin ik al een waarschuwing gaf over de huidige situatie. "We willen wel, maar kunnen we het ook?" Voor mij persoonlijk was het al duidelijk, hier zal een maatschappelijke discussie ontstaan door de opmerking "Heb je een accountant écht nodig, dan is deze niet thuis."
Als we niet oppassen, dan staan we aan de vooravond van een grote maatschappelijke verschrikking.

Voorbeeld uit eigen praktijk

Een horecaondernemer meldt zich bij ons op kantoor. Op achttienjarige leeftijd heeft hij het café van zijn vader overgenomen, nadat die plotseling was overleden. Na dertig jaar hard werken heeft hij een organisatie opgebouwd met vijf prachtige horecaondernemingen. Door corona is hij helaas gedwongen om alle zaken te sluiten. Ondertussen heeft hij voor € 920.000 aan NOW-subsidie ontvangen, hij is op zoek naar een accountant en meldt zich bij 4you.
Deze ondernemer heeft een jarenlange en trouwe relatie met een administratiekantoor dat vooral vanuit fiscaal perspectief adviseert. Iedereen heeft over het hoofd gezien dat de wettelijke controleplicht voor de jaarrekening al vanaf 2019 van toepassing was.

Hoe reageer je? Neem je deze klant aan? Het team van 4you stond niet te juichen. Toch ben ik langsgegaan. Mijn waarneming: een zeer bevlogen en betrokken ondernemer. Trouw aan zijn personeel en trouw aan zijn leveranciers. Het is duidelijk dat hij zijn zaken goed wil regelen. Daarnaast neemt hij het zijn adviseur zéér kwalijk dat hij niet tijdig is geïnformeerd over de wettelijke controleplicht.
Wat doe je? Neem je deze opdracht aan? Wat is het maatschappelijke gevolg als deze ondernemer geen accountantsverklaring bij de NOW kan overhandigen? Dat is een terugbetaling van € 920.000. Wat betekent dat voor alle stakeholders van deze onderneming?

Moreel kompas

Ondertussen zitten accountants met de handen in het haar. Wij voeren onze professie steeds meer uit vanuit externe druk en regelgeving en niet meer vanuit onze beroepseer. Dit zorgt voor meer vragen over 'interpretatie', terwijl daar de kern van het probleem niet ligt. We zijn de afgelopen jaren zo onder druk gezet, dat de veiligheid uit ons beroep is verdwenen. De basis van ons beroep is niet de wet, maar de professionele oordeelsvorming, ofwel ons moreel kompas.

Bij de audit van de jaarrekening heeft de sector jarenlang een normenkader ontwikkeld. Hier speelt nog steeds de vraag 'Wanneer is goed, goed genoeg?' Door te reflecteren, te trainen en te leren bouwt de sector zijn expertise op. Op deze manier komt professionele oordeelsvorming tot ontwikkeling. Bij de NOW-controle is het normenkader er niet. Dan komt het aan op het nauwgezet opvolgen van het controleprotocol (dat overigens te uitgebreid is) en de interpretaties. Er is géén ruimte voor ons moreel kompas.

Rol - Taak - Verantwoordelijkheid

De sector is niet verantwoordelijk voor de verantwoording van de NOW-subsidie in het parlement. Dat is een politieke verantwoordelijkheid. De belangrijkste rol - taak - verantwoordelijkheid van een accountant is zorgdragen voor kwalitatief goed werk; voor de klant en daarmee ook voor het maatschappelijk verkeer. Ik roep de sector op om je positie hernieuwd in te nemen. Wat is jouw rol?

Dat geldt ook voor mijn eigen praktijk. Wij willen de horecaondernemer graag van dienst zijn. Als accountant heb ik geen moeite om op te schrijven wat mijn bevindingen zijn. Deze ondernemer heeft de NOW-gelden gebruikt voor de betaling van zijn personeelsleden. Precies dat waarvoor de regeling was bedoeld. Het kan toch niet zo zijn dat hij die NOW-gelden moet terugbetalen? Dat betekent het einde van zijn onderneming. En waarom? Omdat wij het controleprotocol zodanig nauw hebben gemaakt en de interpretatie zo onduidelijk is dat we (met tien jaar tuchtklachten in ons achterhoofd) niet meer durven.

Het probleem is groter dan slechts de NOW-controle. Ondernemers hebben de jaarrekening nodig in het economisch verkeer. De NOW-vergoeding is bij veel ondernemingen een materiële post in de jaarrekening. Wat betekent dat voor de afronding van de jaarrekening? Ook daar ontstaat een dilemma; een vicieuze cirkel.
We moeten het debat én de oplossing zoeken bij de inhoud van het morele kompas. Marco van der Vegte heeft er eerder een opinie over geschreven, waarin hij de woorden 'lef' en 'onconventioneel' heeft gebruikt.
Doe waar je voor bent opgeleid, help je klant. Toon lef en schrijf het op zoals het is. Geef ruimte aan het inhoud geven van ons moreel kompas. Juist daarmee kan de politiek afwegingen maken. #samensterk