Discussie Opinie 19 maart 2021

Greenwashing als frauderisico voor de jaarrekeningcontrole van de accountant

Hoe moet de accountant omgaan met beloftes rondom de compensatie van CO2-uitstoot in een bestuursverslag of een mvo-verslag? Risico’s op fraude of greenwashing liggen op de loer.

Micha Soentpiet

Onlangs verschenen diverse artikelen in de media over het risico van greenwashing. Greenwashing wordt daarin gelinkt aan bedrijven die hun imago op een goedkope manier willen oppoetsen. Bedrijven maken beloftes, bijvoorbeeld dat zij voor een bepaald jaar klimaatneutraal zijn. Dit kan op verschillende manieren worden gerealiseerd. Zo kan de (werkelijke) CO2-uitstoot worden gecompenseerd met zogenoemde CO2-certificaten, door bijvoorbeeld te investeringen in duurzame projecten. Hierbij valt te denken aan het planten van bomen. Maar het is ook mogelijk om van andere bedrijven CO2-certificaten te kopen.

De schrijvers van de artikelen merken op dat het simpelweg niet mogelijk is dat alle beloftes c.q. commitments worden nagekomen. Er is gewoonweg niet genoeg aardoppervlak om de bomen te planten die de CO2-uitstoot zou moeten compenseren. In een ander artikel wordt de aandacht gevestigd op het feit dat bedrijven de huidige CO2-uitstoot compenseren met - in het verleden verkregen - CO2-certificaten. Deze vorm van compensatie is toegestaan, maar mogelijk niet wenselijk.

Naast reclame-uitingen publiceren ondernemingen ook bestuursverslagen als onderdeel van de jaarrekening en mvo-verslagen. Hierin worden beweringen rondom het klimaat en in brede zin rondom duurzaamheid gedaan. Voor een accountant is het object van onderzoek de (financiële) jaarrekening. In de controleverklaring bij de jaarrekening wordt nadrukkelijk verwezen naar het bestuursverslag. De accountant wordt ook met regelmaat gevraagd om een oordeel te geven over mvo-verslagen.

Hoe moet de accountant omgaan met beloftes inzake de compensatie van CO2-uitstoot in een bestuursverslag of een mvo-verslag? En met name als beloftes worden gedaan die consumenten mogelijk op het verkeerde been zetten, of als sprake is van greenwashing. Ook komt de vraag op of er financiële consequenties verbonden zijn aan het compenseren van CO2-uitstoot.

Greenwashing is een fenomeen dat kan worden geschaard onder de noemer fraude. Er is namelijk sprake van opzet en misleiding. Greenwashing kan zich op verschillende niveaus binnen een organisatie voordoen. Denk bijvoorbeeld aan een directie die beloond wordt voor het behalen van duurzaamheidsdoelstellingen. Het is van belang dat accountants alert zijn op dergelijke (fraude)risico factoren. Dit soort factoren kan er namelijk toe leiden dat een jaarrekening, bestuursverslag of mvo-verslag op specifieke punten een onjuiste representatie geeft van de werkelijkheid. De accountants (intern, extern of in business) zijn als onderdeel van de rapportageketen medeverantwoordelijk voor deze rapportages.

Het risico rondom fraude of greenwashing bij dergelijke rapportages wordt door de NBA onderkend. Wij zien een rol weggelegd voor de accountant in de financiële controle van de jaarrekening en het bestuursverslag, dus niet alleen bij specifieke opdrachten tot assurance bij duurzaamheidsinformatie.

De Werkgroep Fraude van de NBA heeft onlangs een Fraude-agenda gepubliceerd. Een van de speerpunten is het mobiliseren van de brede beroepsgroep. Duurzaamheid en het rapporteren daarover wordt steeds belangrijker voor stakeholders. De NBA zal de komende tijd dan ook nadrukkelijk aandacht schenken aan het fenomeen greenwashing. Wie feedback heeft op dit voornemen, bepaalde zaken mist of een actieve bijdrage wil leveren aan dit onderwerp, kan via e-mail reageren: fraude@nba.nl.