Geen normatieve aantallen, maar focus en toewijding!
Niet alleen het aantal wettelijke controles moet het vlieguren-debat beheersen, maar ook de mate van aandacht en focus van het kantoor op deze werkzaamheden, aldus Martijn Hengeveld.
Martijn Hengeveld
Het op 2 februari gepubliceerde onderzoek van de AFM bij niet-oob-vergunninghouders en de eerste voortgangsrapportage van de Kwartiermakers leiden direct tot veel discussie over de kwaliteit van de wettelijke controles bij de middelgrote en kleinere accountantsorganisaties. Q-Concepts is van mening dat niet alleen het aantal wettelijke controles het debat moet beheersen, maar ook de mate van aandacht en focus van het kantoor op deze werkzaamheden.
Op basis van data-analyse en een kansberekening concludeert de AFM in haar onderzoek dat bij accountantsorganisaties die minder dan vijftien wettelijke controles per jaar verrichten, de kans op een negatieve toetsing van een dossier bijna verdubbelt. Ook de hoogte van de omzet en de vergoeding per controle zouden van invloed zijn op de kwaliteit. Statistisch is wellicht een correlatie aangetoond, maar de vraag is of deze parameters de juiste zijn en of de discussie over vlieguren nu voorbijgaat aan andere parameters, die indicatoren zijn voor wat nodig is om hoge kwaliteit te leveren.
De focus en toewijding van de accountantsorganisatie, van de kleinste toetreder tot de markt tot zeer grote kantoren, zou wel eens veel bepalender kunnen zijn voor de kwaliteit van de wettelijke controles. Eerdere wetenschappelijke onderzoeken, op basis van interviews uit de praktijk, tonen aan dat cultuur, sturing en gedrag van de accountantsorganisatie in hoge mate bepalend zijn voor de kwaliteit van de controles. En daarmee is een heel andere parameter uit de data-analyse van de AFM relevant, namelijk de 'audit focus'. Dit is het relatieve aandeel van de omzet uit wettelijke controles op de totale omzet van de accountantsorganisatie. De kantoren die een grotere kans hebben op een onvoldoende dossier halen slechts zeven procent omzet uit de sector waar de AFM toezicht op houdt. Maar ook bij de grotere kantoren daalt al jaren het relatieve belang van de audit op het geheel.
De kwetsbare kantoren, groot of klein, zijn misschien wel dié kantoren waarbij het werken aan wettelijke controles het 'ondergeschoven kindje' is en waar niet de focus en toewijding van de organisatie als geheel naar uitgaat. Een kantoor dat zich in belangrijke mate toelegt op een beperkt aantal kleinere wettelijke controles en overige assurance werkzaamheden, is door haar focus op organisatieniveau en toewijding van young professionals op het beroep mogelijk zelfs beter in staat om prima kwaliteit te leveren dan een veel groter kantoor, dat een in absolute zin groter aantal controles uitvoert, maar waarbij deze slechts vijf procent van haar omzet vormen.
Niet alleen het aantal wettelijke controles moet daarom het vlieguren-debat gaan beheersen, maar ook de mate van aandacht en focus van het kantoor op deze werkzaamheden. In plaats van de publicatie van onderzoek proberen tegen te houden, of statistische uitkomsten te betwisten, of een discussie voeren of de lat nu ligt bij tien of vijftien controles, is de sector het meest gebaat bij een objectieve Audit Quality Indicator, die de mate van focus en toewijding uitdrukt die het kantoor heeft op haar wettelijke controletaken. Het risicogerichte en intensievere toezicht van de AFM kan zich dan richten op de organisaties, klein of groot, startend of gevestigd, waarbij het uitvoeren van wettelijke controles slechts een marginale bezigheid is. Voor een diversiteit in aanbod in de markt, zowel qua vraag als aanbod is het van belang om ook startende accountantsorganisaties, met gemotiveerde jonge professionals een aantrekkelijk beroepsperspectief én alternatief te bieden.
Zonder focus en toewijding zou ook een groot kantoor net zo goed lagere kwaliteit kunnen leveren, zodat ingrepen in de markt, die nu terecht geparkeerd zijn door de minister, zich kunnen richten op vergunninghouders die de kwaliteitsnormen niet halen, in plaats van een normatief aantal vlieguren.