Discussie Opinie 12 juni 2020

De coronazorg vof: klaar voor een volgende golf

De uitdagingen van zorgverlening in verband met COVID-19 en een mogelijke oplossing: het opzetten van een regionale coronazorg vof.

Reinier Veld

De afgelopen maanden stond de ziekenhuiszorg in Nederland vrijwel geheel in het teken van COVID-19. Inmiddels starten ziekenhuizen hun reguliere zorg mondjesmaat weer op, veelal geprioriteerd op de NZa-urgentielijst. Daarnaast blijft er capaciteit gereserveerd voor COVID-19-verdachte en besmette patiënten. Over de (mate van) heropstarten van reguliere zorg worden regionaal afspraken gemaakt. Daarbij is meer urgente zorg soms lastiger in te plannen in combinatie met coronazorg, terwijl minder urgente zorg soms prima past.

Tegelijkertijd zien we in de rest van de zorgketen, van huisarts en thuiszorg tot de langdurige zorg, dat zorgverlening gedeeltelijk is afgeschaald tijdens corona. De zorgtaken van deze zorgprofessionals zijn bovendien soms sterk veranderd als gevolg van het coronavirus. Huisartsen hebben coronaspreekuren ingericht. Thuiszorgorganisaties stellen zorgprofessionals in risicogroepen vrij van zorgverleningstaken. Instellingen voor langdurige zorg laten (bijna) geen vrijwilligers en bezoekers toe, waardoor meer taken bij het zorgpersoneel komen te liggen.

Als laatste is er een groep COVID-19 (verdachte) patiënten in thuisisolatie, waarvan een deel alleenstaand en (daardoor) beperkt hulpcapaciteit kan inschakelen. Of juist in woongroepen, wat een risico is voor verspreiding. Voor hen zijn in sommige regio's (leegstaande) zorglocaties en zelfs hotels tijdelijk omgebouwd tot corona zorghotels.

De verwachting is dat COVID-19 nog wel een tijdje blijft en mogelijk zijn zeshonderd extra IC bedden nodig om dit te kunnen opvangen. Een - veelgenoemde - tweede (en mijns inziens ook volgende) golf lijken aannemelijk, zoals we ook ieder jaar een griepgolf zien. Al met al voldoende signalen om goed na te denken over de (toekomstige) inrichting en invulling van de coronazorg. Terwijl ik dit schrijf lees ik het bericht op Nieuwsuur, waarin Ernst Kuipers pleit per regio een COVID-19-ziekenhuis aan te wijzen. Wat mij betreft is dat onvoldoende. Enerzijds vanwege de versmalling naar aangewezen ziekenhuizen (per regio), voor het desbetreffende ziekenhuis een groot offer; om niet te spreken van de zorgprofessionals en patiënten van dat ziekenhuis. Anderzijds vanwege de versmalling naar patiëntencategorie, gericht op de 'kale' ziekenhuiszorg voor COVID-19-patiënten. Het virus heeft een maatschappelijk ontwrichtend karakter en is zorgdomein overstijgend.

Coronazorg vof

Om die reden pleit ik voor een coronazorg vof: een samenwerking tussen verschillende zorgaanbieders in een regio (bijvoorbeeld in ROAZ-verband), in de hele zorgketen. De coronazorg vof levert zorg aan COVID-19 verdachte en besmette patiënten, van het huisartsenspreekuur tot en met de IC. Van begeleiding en verzorging tot aan palliatieve zorg. De zorg is dus gericht op het hele spectrum aan COVID-19-patiëntencategorieën. Bijkomend voordeel is dat het ruimte biedt aan ziekenhuizen om reguliere zorg verder op te schalen en de mogelijkheid biedt COVID-19-verdachte patiënten snel te isoleren.

De deelnemende (lees: regionale) zorgorganisaties verschaffen de zorgprofessionals voor de coronazorg vof. Huisartsen faciliteren de coronaspreekuren, terwijl ziekenhuizen de (gespecialiseerde) verpleegkundigen en artsen leveren voor de cohort- en intensive care-afdelingen. Zorgprofessionals uit de langdurige zorg (verpleging, verzorging en thuiszorg) nemen de zorg en begeleiding op zich voor patiënten en cliënten die normaliter niet in een ziekenhuis worden opgenomen. Hospices leveren de palliatieve zorg voor COVID-19-patiënten. Alles onder één dak. Oude ziekenhuislocaties (vaak nu nevenlocaties van een ziekenhuisgroep) kunnen dienen als locatie voor de coronazorg vof, die hierdoor vrij eenvoudig kunnen worden ingericht. Zodoende is er gespecialiseerde zorg voor alle patiënten, ook de patiënten die niet (standaard) naar een ziekenhuis gaan.

En als het aantal COVID-19 (verdachte) patiënten afneemt? Dan zijn er ongetwijfeld voldoende mogelijkheden voor de coronazorg vof, waarbij flexibiliteit mij het sleutelwoord lijkt, zoals snel op- en afschaalbare eerstelijnsverblijf, en een beschikbaarheidsfunctie bij toekomstige zorgcalamiteiten.

Kortom: concentreer de zorg voor COVID-19-patiënten, bundel de krachten in een zorgdomein-overstijgende coronazorg vof en zorg daarmee tegelijk voor een flexibele schil in het zorglandschap.