Discussie opinie 04 mei 2020

#SamenSterk

We willen wel, maar kunnen we het ook? De accountantscontrole op de NOW-regeling: past deze aap op de schouders van accountants?

Antoinette Dijkhuizen

Met grote voortvarendheid heeft de overheid de NOW-regeling in het leven geroepen. Ondernemers ondervinden door de coronacrisis dagelijks schade aan hun onderneming. Voor elke ondernemer een nachtmerrie.

De politiek heeft dit zien aankomen en daarop zo adequaat mogelijk ingegrepen. Ik voel dankbaarheid voor deze ondersteuning in moeilijke tijden. Ook na de crisis moet het land met elkaar verder.

De eerste ervaringen

Ondertussen heeft onze sector de nodige ervaringen opgedaan met het aanvragen van de NOW-regeling. En dan komen ook de vragen en het besef van de consequenties/risico’s. Voor veel ondernemers is de NOW-regeling een middel om te overleven, waarbij we weten dat de wetgeving in een zeer korte tijd tot stand is gekomen. Er is geen tijd geweest om bij de totstandkoming van de wetgeving over meer aspecten voldoende/passend na te denken; je kan als accountantssector dus de vraag stellen “Gaan we controleren naar de letter van de wet of naar de geest van de wet?” Ik hoop het laatste, maar mijn vermoeden is het eerste.

Er zijn in de praktijk echt veel vragen. Mijn team vindt het lastig (bijna onmogelijk) om de gevraagde accountantsverklaring te verstrekken. Er zijn teveel onduidelijkheden en dat in combinatie met onze verantwoordelijkheid (met de tuchtrechter in het achterhoofd).

En dan zie ik nog een tendens. Veel ondernemers die bij een administratiekantoor zitten zijn op zoek naar een accountant voor deze accountantsverklaring. Gaan die nog wel een accountant vinden? We hebben allemaal te maken met de klantacceptatieprocedure; dat kost tijd en geld. En wil je dan deze opdracht wel aannemen? Onze sector kent tenslotte al een enorme werkdruk. Ik voorzie maatschappelijke discussie met de onderliggende opmerking “heb je een accountant echt nodig, dan is deze niet thuis”.

Moreel kompas

In de media en in gesprek met anderen merk ik dat het frauderisico onderkend wordt, en dat er een appel wordt gedaan op het toetsen van het moreel kompas van de ondernemer door de accountant met zijn/haar moreel kompas. Kunnen we dat wel?

Als accountant toetsen wij aan de geldende wet- en regelgeving. Deze wet- en regelgeving is voor meerdere interpretatie vatbaar. Wat doen we bij verschil in inzicht met onze professionele oordeelsvorming? (Wie is de objectieve, redelijke geïnformeerde derde?) Als accountant merk je iets op, je voelt dat het ethisch niet klopt, maar naar de letter van de wet mag het wel. Is er dan een vangnet? In de huidige praktijk niet.

Is dit dan niet het moment om met elkaar besluiten te nemen om handen en voeten te geven aan ons moreel kompas? Anders blijft het bij woorden; met daden maken we het verschil. En dat kan alleen als er voldoende veiligheid wordt geboden aan de accountant, die een dilemma bespreekbaar wil maken.

Politiek aan zet: #SamenSterk

Het gaat om het spaargeld van Wopke Hoekstra; heel stoer gaf hij aan diepe zakken te hebben. Tegelijk kan ik mij voorstellen dat hij behoefte heeft aan inzicht in en onderbouwing van de uitkeringen om zich te verantwoorden in het parlement. De politiek is namelijk aan zet om te bepalen waar het belastinggeld terecht dient te komen in deze tijden van chaos en nood. Het morele ijkpunt ligt bij die politiek.

De Belastingdienst en het UWV gaan ongetwijfeld gebruik maken van hun eigen data om achteraf de (al dan niet terecht vermeende) fraudeurs eruit te halen. Kunnen we echter niet beter vooraf met elkaar informatie delen en keuzes maken? Deze situatie is uitzonderlijk en vraagt in mijn ogen ook om een uitzonderlijke benadering. #SamenSterk: trek dan ook samen op.

Deel de groep ondernemers op in deelgebieden, maak gebruik van branchecijfers en van big-data. Ik ben voorstander van meer dialoog met de politiek. Geef accountants veiligheid om de echte bevindingen te rapporteren. Vooraf de verwachtingen afstemmen en niet dit maatschappelijke fraudeprobleem als ‘aap op de schouder’ bij de accountants leggen. Laten we als sector Wopke Hoekstra de informatie geven die nodig is. Slechts op die manier komt het geld terecht bij de partijen die dit het hardste nodig hebben. Op deze manier vervult onze sector een grote ondersteunende rol voor het maatschappelijke verkeer.

#SamenSterk: accountants die samenwerken met politiek, Belastingdienst en UWV.