Discussie Opinie 02 maart 2020

NBA, houd je toch gewoon bij je leest!

Laat de wettelijke controle van de jaarrekening over aan een publiekrechtelijke organisatie en de rest aan de markt, bepleit Leon van den Nieuwenhuijzen.

Leon van den Nieuwenhuijzen

“We zitten in het oog van de storm” zegt onze voorzitter, in afwachting van de reactie van minister Hoekstra op basis van de aanbevelingen van de MCA en CTA over de toekomst van ons beroep. We staan dus weer aan de vooravond van een mogelijke verandering. Ja, weer een verandering, maar deze zal uiteindelijk ook wel met een sisser aflopen. Natuurlijk wel het bekende papieren verbeterprogramma met nog meer regels, toezicht, indicatoren etc.... maar dan zijn we in ieder geval weer voor tenminste vijf jaar onder de pannen. Leuk is dat! Daarnaast zijn ook de eerste verzachtende woorden al gehoord: ”er gaat ook veel goed”, “we moeten ons niet alleen laten leiden door incidenten”, ”natuurlijk, gedrag en communicatie kunnen altijd beter”. En dat is ook zo, er gaat inderdaad veel goed. Maar toch.

Eén ding is volgens mij wel duidelijk, onze (wettelijke) rol wordt niet meer begrepen. We redeneren teveel vanuit onze eigen (professionele) perspectief in plaats vanuit het perspectief van het maatschappelijke veld en van de opdrachtgever. De bekende vragen spelen daarbij een rol. Zoals de reikwijdte van de wettelijke opdracht (wat doe je nu wel en wat doe je nu niet, en kun je dat goed uitleggen?), onbegrip over alle gradaties en nuances in verklaringen en mate van zekerheden, waarin zit nu het verschil tussen een cijfer 6 of een 9 in relatie tot een goedkeurende accountantsverklaring (en wie bepaalt dat?) en de uitgebreide (technische) formulering van de accountantsverklaring, wat in de perceptie wordt ervaren als indekgedrag. Een knappe jongen die het allemaal nog begrijpt. We doen dan ook te weinig aan perceptiemanagement. We leggen het te weinig uit. Waarom niet echt iets anders? Een poging; ik besef dat het hier en daar kort door de bocht is.

Laat de wettelijke controle van de jaarrekening sec (dus ècht alleen de jaarrekening, niet meer en niet minder) over aan een publiekrechtelijke organisatie. Bijvoorbeeld onder de vleugels van een PBO, een publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie. De dienende rol. Laat nu de NBA al een PBO zijn! Kortom, moeten we de wettelijke taak nog niet eens goed tegen het licht houden, meer inperken en niet verder aankleden en verbreden met allerlei franje en zijpaden? Stem dat natuurlijk goed af met de wetgever, maar leg het daarna goed uit. Vergelijk het met de rol van de Belastingdienst en de aanslag die iedereen in Nederland ontvangt. Ook dit gaat over jouw persoonlijke ‘financiële jaarrekening’, waarbij geen uitgebreide vragen worden gesteld over ‘jouw beleid, jouw keuzes of over de vraag of jij je huisvuil wel goed scheidt’.

Vraagstukken over bijvoorbeeld duurzaamheid, integrated reporting, risico-analyses of cybersecurity kun je dan overlaten aan de markt en kunnen per thema afzonderlijk worden gegund. Hier heeft de NBA naar mijn mening dus geen enkele rol te vervullen, het raakt immers niet die wettelijke taak. De wettelijke taak en de niet-wettelijk gerelateerde taken worden in de praktijk dus echt gescheiden. Over de niet-wettelijk voorgeschreven onderwerpen ontstaat dan een zuivere relatie tussen opdrachtgever en opdrachtnemer, met een op maat gesneden opdracht. Natuurlijk alleen als de opdrachtgever daar behoefte aan heeft. Dus laat de markt daarbij zijn werk doen, niet de wet. Er is dan geen onduidelijkheid meer over elkaars rollen en verwachtingen. De verwachtingskloof is daarmee ook ten einde. En je krijgt in het maatschappelijke veld ook geen discussies meer over die tarieven en partnerbeloningen. Dat is dan voor deze niet-wettelijk voorgeschreven onderwerpen echt een spel tussen opdrachtgever en opdrachtnemer, waarbij professionele kwaliteit komt bovendrijven en verder conform de in de opdracht afgesproken tarieven wordt beloond. De verdienende rol, waarbij de markt je expertise beloont.

Natuurlijk zitten aan dit format ook haken en ogen, maar de grote winst is volgens mij dat er duidelijkheid ontstaat over de reikwijdte van de wettelijke opdracht en over elkaars rollen en verwachtingen, waarbij de spanning tussen commercie en professie tot het verleden behoort. En het is een keer ècht iets anders en geeft geen ruimte meer tot ‘window dressing’ en ‘pappen en nathouden’.

Kortom, NBA houd je bij je leest die hoort bij een PBO. Maak daarbij van een commodity weer echt een priority. Dat is al moeilijk genoeg, zo leert de praktijk!