Goodwill: gaan we toch weer gewoon afschrijven?
Accounting-standaarden bewegen mee met de tijd. Zo lijkt het er op dat het impairment-only model zijn langste tijd heeft gehad.
Ralph ter Hoeven
Wie goed luisterde naar de onlangs gehouden gezamenlijke bijeenkomst van de internationale (IASB) en de Amerikaanse regelgever (FASB) op het gebied van boekhoudstandaarden, had aan een half woord genoeg. De Amerikanen zijn klaar met het impairment-only model. Het model waarop je niet afschrijft op goodwill, maar dat jaarlijks test op waardevermindering. Het model dat ze nota bene zelf hebben geïntroduceerd...
Het is allemaal nog niet zeker en alles moet nog worden uitgewerkt in conceptregels, maar de boodschap was duidelijk: impairment-only heeft zijn langste tijd gehad. En vooral naar aanleiding van kritische vragen van enkele IASB-leden kwamen de redenen naar boven; feller geuit dan ik had verwacht.
Zo werd aangegeven dat sinds de introductie van het impairment-only model (2001) goodwill op de balans van Amerikaanse ondernemingen meer dan verdrievoudigd is, terwijl over dezelfde periode slechts drie procent aan waardevermindering is geboekt. Inmiddels de nodige crises verder, fronsen toezichthouders, centrale bankiers en politici de wenkbrauwen: hoe bestaat dit? Waarom is er over een periode die een generatie bestrijkt niet meer afgeboekt?
Niet verrassend
Voor de kenners van de regels en de impairment-praktijk is deze uitkomst absoluut niet verrassend. Goodwill mag op een (zeer) hoog niveau in de organisatie worden beoordeeld, waardoor een acquisitie vaak wordt beschermd door de interne goodwill van andere bedrijfsonderdelen die in de test worden opgenomen. Shielding heet dit in jargon. De impairment test kent verder geen begrenzing in de tijd. Verwachte positieve marges vanaf het einde van de budgetperiode tellen daarom sterk mee in de berekende bedrijfswaarde van het operationele segment.
En als klap op de vuurpijl: ondernemingen stellen de testen zelf op en geloven uiteraard in de terugverdienbaarheid van hun eigen activa. De IASB heeft het in dit kader over "a natural bias that management may have towards optimism". Deze bias is de reden dat het voorzichtigheidsbeginsel weer in ere is hersteld in het Conceptual Framework.
Een ander argument van een FASB-lid is ook een klassieker in de literatuur: het gaat de analisten vooral om de winst- en-verliesrekening en het kasstroomoverzicht. Hij wees op de verandering in de topindex van de Amerikaanse beurs gedurende het bestaan van de FASB. De top bestaat nu uit Amazon, Apple, Google, Facebook en Microsoft, in tegenstelling tot de kapitaalintensieve zwaargewichten van een halve eeuw geleden. Dus waarom zoveel moeite doen (en kosten maken) voor het elke keer weer testen van een post op een balans waar de aandacht niet echt naar uitgaat.
Tijdgeest
Het zijn allemaal argumenten die eerder de revue zijn gepasseerd. Maar zoals ik al eerder heb beweerd: ook accounting-standaarden zijn onderdeel van een politiek proces en bewegen mee met de tijd. Het impairment-only model is in de VS geïntroduceerd om de pijn van het afschaffen van pooling accounting te verzachten. De IASB volgde braaf een aantal jaar later. En nu blijkt uit de kille cijfers dat de pijn teveel is verzacht en wordt er feitelijk meer prudentie geëist. En een regelgever kan niet anders dan aan deze veranderde tijdgeest gehoor geven. Daarom verwacht ik ook dat vroeger of later de IASB zal meegaan.
Is dit erg? Hebben we een probleem? Nee hoor, absoluut niet. In Europa en dus ook in Nederland heeft het impairment-only model nooit voeten aan de grond gekregen, althans EU-IFRS buiten beschouwing latend. Goodwill moet gewoon worden afgeschreven en mocht zelfs in een nog niet zo ver verleden als alternatief in een keer van het eigen vermogen worden afgeboekt. Thans geldt een afschrijvingsperiode over de economische levensduur met een maximum van tien jaar. Het maatschappelijk verkeer kan hier prima mee leven. Iedereen beseft dat de voordelen die in de betaalde goodwill besloten zitten eindig zijn. Ook gezien de vaak korte levenscyclus van diensten en producten en de heftige marktdynamiek, moeten synergiën snel worden benut om een overname succesvol te laten zijn. Betaalde goodwill wordt zo binnen een aantal jaren door interne goodwill vervangen, wat de basis is en blijft voor het afschrijvingsmodel.
Ruimte voor verbetering zit meer in de kwaliteit van de toelichting. Meer informatie over hoe belangrijke overnames bijdragen aan het resultaat en hoe succesvol de integratie verloopt ten opzichte van de verwachtingen. Daar is de IASB nu mee bezig, op grond van een 'door de ogen van het management-benadering'. Dat heeft meer zin in het kader van het verstrekken van nuttige informatie.
Als de IASB nu de FASB volgt in het afschrijvingsmodel en omgekeerd de FASB de IASB volgt in de kwaliteit van de toelichting, dan verenigen we de best of both worlds. Want uiteindelijk is een wereldwijd eenduidige standaard voor de verwerking van deze omstreden post ook een waardevol goed.