Discussie Opinie 22 oktober 2020

Fraudeagenda mag nog concreter

De agenda van de NBA-werkgroep Fraude mag verder worden aangescherpt en aangevuld, meent Joeri Frietman.

Vanwege de zwaarwegende maatschappelijke belangen legt de NBA de komende tijd het accent op het versterken van de kwaliteit van accountantswerkzaamheden op het gebied van fraude. De Werkgroep Fraude van de NBA heeft daarvoor een ambitieuze fraudeagenda opgesteld. Hierin worden pijlers benoemd waarmee accountants een betere invulling kunnen geven aan hun verantwoordelijkheid voor het ontdekken van fraude. Wij zien op enkele punten echter de noodzaak tot aanvulling en aanscherping en reageren dan ook op de oproep van de NBA om de fraudeagenda van feedback te voorzien.

Versterk de positie van fraude in de (permanente) educatie

Fraude is versnipperd opgenomen in de theoretische accountantsopleiding. Ook in de praktijkopleiding neemt fraude een beperkte plaats in. Fraudedetectie is echter een belangrijke verantwoordelijkheid van het beroep en zou daarom een veel zwaarder gewicht moeten krijgen in de opleiding. Dit kunnen we bewerkstelligen door fraude als stream op te nemen in de theoretische opleiding en trainees te verplichten het onderwerp te behandelen in bijvoorbeeld de semesterverslagen. Om de kennis en prestaties van accountants op het gebied van fraude verder te vergroten, adviseren wij accountantsorganisaties een meerjarig opleidingsplan op te stellen, zodat de 'fraudeneuronen' blijvend worden geactiveerd na het voltooien van de opleiding.

Zet forensische expertise niet standaard in: investeer in fraudedeskundigheid

De Commissie Toekomst Accountancysector (CTA) heeft aangegeven dat bij de controle de inzet van forensische expertise in alle fasen van het controleproces noodzakelijk is. In onze visie is deze doelstelling niet realistisch: het aantal experts is daarvoor ontoereikend. Bovendien is de expertstatus in lang niet alle gevallen nodig. Wij pleiten voor proportionele inzet: alleen in complexe gevallen is forensische expertise nodig. In de meeste situaties volstaat inzet van fraudedeskundigheid. Daarom adviseren wij accountantsorganisaties een select aantal medewerkers op te leiden tot fraudedeskundige. 

Rapporteer bevindingen alleen in concrete gevallen

Accountants worden vanaf het boekjaar 2021 verplicht om in hun controleverklaring aan te geven welke werkzaamheden zijn verricht in het kader van frauderisico’s en de eventuele bevindingen. De doelstelling is een betere communicatie. Dit leidt echter tot een belangrijk onwenselijk effect. Want door deze transparantie spelen we de 'fraudeur' in de kaart: we geven namelijk inzicht in de manier waarop frauderisico's (niet) worden beheerst. Bovendien leidt deze verplichting snel tot standaardteksten met beperkte informatiewaarde voor de gebruiker van de jaarrekening. Naar onze mening is rapportering alleen noodzakelijk als sprake is van een kernpunt in de controle, in concrete gevallen van (een vermoeden) van fraude én wanneer het bestuursverslag onjuiste beweringen bevat over de frauderisicobeheersing van de gecontroleerde entiteit.

Er is al veel vooruitgang geboekt in kwaliteit en zichtbaarheid van de werkzaamheden van accountants op het gebied van fraude. De concretisering van het beleid sluit echter nog niet waterdicht aan op de praktijk en kan naar onze mening nog efficiënter. Kriton pleit dan ook sterk voor een nadere uitwerking van de benoemde punten.