Marc Schweppe

Zoals gebruikelijk werd de discussie muzikaal omlijst door zanger Dave Dekker, die zijn repertoire nadrukkelijk had afgestemd op het zakelijke deel. "Huil maar lekker uit", hield hij de zaal voor. "Praat maar van je af, wat er met je is gebeurd, alles kan ik aan.

Voordat NBA-voorzitter Kris Douma, Accountantskamer-voorzitter Sandra Schreuder, SRA-voorzitter Diana Clement en raadsheer Ward Messer in debat gingen, deelde Antoinette Dijkhuizen haar emoties met de aanwezigen. Als oud-KPMG'er, die jaren geleden voor zichzelf begon met 4You accountancy, is Dijkhuizen "heel boos" over de examenfraude. Vooral gaat het in haar optiek over de toon aan de top, waar ook de Amerikaanse toezichthouder PCAOB op aansloeg. "We moeten ontzettend oppassen om een gezond beroep te houden", stelde zij. Ook de recente brief van de NBA aan reguliere vergunninghouders over de examenfraude was verkeerd gevallen, erkende Dijkhuizen. "Ik moet elke dag meer mijn best doen om mijn mensen te motiveren."

'Ik moet elke dag meer mijn best doen om mijn mensen te motiveren.'

Volgens Kris Douma heeft wat er is gebeurd de reputatie van het beroep "gigantisch geraakt" en kan dat niet zonder consequenties blijven. "De hygiëne van het beroep vraagt dat we handelend moeten optreden, als er signalen zijn dat breder sprake is van examenfraude."

Bevoegdheden

Hij gaf duiding aan de wens van het NBA-bestuur om de bevoegdheden van de beroepsorganisatie beter aan te laten sluiten op wat er vanuit de maatschappij wordt gevraagd, zoals ook bleek uit de slotrapportage van de kwartiermakers. "Hebben we een stelsel ingericht dat voldoet aan de eisen van de tijd? Volgens mij niet", aldus Douma. In toenemende mate is het de accountantsorganisatie die zorgt voor kwaliteit, in plaats van de individuele accountant. Niet voor niets zijn twintig van de 53 maatregelen uit het rapport In het publiek belang gericht op kantoren, net als de AQI's en de aanwijsbevoegdheid die nu in wetgeving worden vastgelegd.

"Zijn de verantwoordelijkheden goed verdeeld?", vroeg Douma zich af. De NBA wil haar taak graag goed vervullen, maar dat vraagt wel om "de juiste maatvoering". Hij erkende tegelijk dat dit vooral de wettelijke controle betreft en minder de rest van de achterban. "Daar hebben we ons werk nog beter te doen. Ook de accountants in business willen graag hun titel behouden, maar krijgen nu niet genoeg terug voor hun contributie."

Tuchtrecht

Sandra Schreuder, sinds 2020 voorzitter van de Accountantskamer, ziet "veel discussie en emotie" binnen het accountantsberoep. Zij citeerde een recente stelling van forensisch accountant Peter Schimmel: "Een beroep dat zich door tuchtrecht laat leiden, is de regie kwijt qua koers." Volgens Schimmel had die stelling betrekking op de open normen in het beroep, die soms door toezichthouder AFM of door de tuchtrechter worden ingevuld.

Schreuder gaf een korte historische schets van de Accountantskamer, die ooit primair was bedoeld voor de controlepraktijk. Maar inmiddels heeft zeker negentig procent van de tuchtzaken betrekking op het mkb. Binnen de Trias Politica van het beroep is het tuchtrecht bedoeld om de kwaliteit te bewaken en te verbeteren. Open normen kunnen dan soms haaks staan op een juridische blik. Wat de AcK-voorzitter graag vaker zou willen horen is "zo had ik het niet bedoeld". Mede daarom kijkt zij uit naar de nieuwe accountantswet, waarin de tuchtrechter ook gedragsbevorderende maatregelen krijgt.

Ward Messer, rechter in civiele zaken in Amsterdam, heeft sinds een jaar ook zitting in de Accountantskamer. In een andere rol bij de Tuchtcommissie Banken ziet hij vooral lager en middenkader personeel langskomen, voor zaken rondom "rekeninggluren", het zetten van valse handtekeningen of het stelen van geld. "Vooral kleine rotte appels", aldus Messer. Net als andere sectoren werkt de bankensector daarbij met een eigen aanklager. Kan die ook iets oplossen bij accountants, vroeg hij zich af. Zaak is vooral om goed na te denken wat het probleem is dat moet worden opgelost.  

Glijdende schaal

Nadat zanger Dave Dekker aansluitend had gesteld "Elke meter kan de laatste zijn", benadrukte SRA-voorzitter Diana Clement het belang van de individuele verantwoordelijkheid van de accountant. De beroepseed moet die accountant helpen bij dilemma's. "We moeten niet de stap zetten dat we nog meer verantwoordelijkheid leggen bij kantoren", aldus Clement. "Dat is een glijdende schaal, het leidt tot meer rottigheid en gaat ons beroep niet helpen."

'We moeten ons geluid beter laten horen, ik vind dat we dat onvoldoende doen.'

Het eindrapport van de kwartiermakers heet 'Druk en tegendruk' en dat moet het beroep doen: tegendruk geven, meende de SRA-voorzitter. "We moeten ons geluid beter laten horen, ik vind dat we dat onvoldoende doen." Het beroep moet zich niet angstig opstellen naar bijvoorbeeld de AFM, vond zij, als het gaat om normstelling zoals recent rondom de OKB. Beter is het om met de toezichthouder om de tafel te zitten, net zo lang tot er duidelijkheid is over een te hanteren norm. "Juridische gevechten is niet wat onze sector nodig heeft, we hebben heldenverhalen nodig."

Volgens Messer wordt er binnen het accountantsberoep heel veel op basis van regels gewerkt, maar mogen accountants ook zelf nadenken. "Wees niet te bang dat je hier een keer bij de Accountantskamer komt te zitten. Als je hier nooit komt, is dat misschien ook niet goed."

De volgende editie van de Rode Loper gaat in op private equity in de professionele dienstverlening en staat gepland voor vrijdag 13 september aanstaande.