Accountantsdag 2023

Accountantsdag 2023: 'Duurzaamheid is een risico dat je moet bespreken'

1 januari 2024 nadert met rasse schreden: Het moment waarop grote beursondernemingen als eerste verplicht worden om te gaan rapporteren over hun impact op mens en milieu. Wat is de rol van de accountant bij de controle van deze verslaggeving en wat zijn de uitdagingen? Die vragen stonden centraal tijdens de sessie 'Duurzame bedrijfsvoering: dilemma's in de praktijk' op de Accountantsdag.

Martijn Slot

Gespreksleider Marcia Luyten ging in gesprek met voormalig accountant en vastgoedontwikkelaar Coert Zachariasse, beleidsmedewerker CSRD bij Flynth Jirina van Daal, program director ESG Academy van de Uva Kavita Nandram en interim en program manager van The Executive Nomad Bob Beusekom. Van Daal merkt enige angst onder accountants over hoe ze moeten omgaan met niet-financiële verslaggeving. "Dat komt voort uit het gebrek aan kennis en niet precies weten wat er exact in het verslag moet komen. Links- en rechtsom wordt er van alles geroepen, maar het gehele plaatje overzien blijkt lastig. Dat weerhoudt sommige organisaties er nu nog van om ermee aan de slag te gaan."

Accountantsdag_23november2023_duurzaamheid1_900x590.jpg

Het kost tijd

Als gevolg van de inflatie wordt alles duurder en tegelijkertijd worden duurzaamheidseisen voor organisaties opgeschroefd. Dat werpt bij Luyten de vraag op: Hoe blijf je als organisatie winstgevend? Beusekom reageert:

'Links- en rechtsom wordt er van alles geroepen, maar het gehele plaatje overzien blijkt lastig.'

"Het is een open deur, maar langetermijnwaardecreatie moet voorop staan bij organisaties. Daarom draai ik de vraag om: Wat is de prijs als je niet duurzaam bent? Dat kost je misschien op de lange termijn veel meer." Volgens Nandram vindt er met de komst van de CSRD een versnelling plaats van organisaties die ermee aan de slag gaan. "Het wordt belangrijker gevonden en er worden stappen gezet. Maar het kost ook tijd. Dat geldt zeker voor multinationals, die graag alle gezichten dezelfde kant op willen krijgen."

Zachariasse heeft als vastgoedontwikkelaar duurzaamheid hoog in het vaandel staan en dat maakt zijn bedrijf interessant voor medewerkers. "Het is gedreven vanuit intrinsieke motivatie en onze medewerkers dragen hetzelfde duurzame gedachtengoed uit. Zij geven elke dag 150 procent. Ik krijg regelmatig sollicitaties, terwijl er geen vacature uitstaat. Zo graag willen ze hier komen werken."

Aansluiten bij het verhaal

Financiële verslaggeving kent voor accountants geen geheimen meer, is volledig gestandaardiseerd en dus vergelijkbaar. Dat geldt nog niet voor niet-financiële verslaggeving.

'Het kost tijd om de meetbaarheid en vergelijkbaarheid op hetzelfde niveau te krijgen als financiële verslaggeving.'

Beusekom: "Het kost tijd om de meetbaarheid en vergelijkbaarheid op hetzelfde niveau te krijgen als financiële verslaggeving." Van Daal vult aan: "Niet-financiële verslaggeving steekt anders in elkaar dan financiële verslaggeving. Dat maakt dat we niet alles kunnen vergelijken. De verslaggeving moet aansluiten bij het verhaal dat de organisatie zelf wil uitdragen. Als accountant is het belangrijk om te achterhalen wat dat verhaal is en of ze de juiste stappen zetten ten opzichte van hun eigen doelstellingen."

Gesprek aangaan

Wat nu als een organisatie niet wil rapporteren over duurzaamheid? Wat is de rol van de accountant in zo'n situatie? Van Daal: "Ik zou het gesprek aangaan met de klant. Ik ben als eerste benieuwd wat de klant tegenhoudt en vervolgens probeer ik hem of haar van mening te veranderen." Beusekom: "Ik wil als accountant in business een organisatie beïnvloeden. Ik zou de organisatie dus van reflectie voorzien en succesverhalen van andere organisaties laten zien, die al wel rapporteren over duurzaamheid."

'Ik wil als accountant in business een organisatie beïnvloeden.'

Nandram vindt het ook belangrijk het gesprek aan te gaan. "Dat is ook de rol van een accountant, die we meer op moeten pakken. Niet alleen het gesprek aangaan over het klimaat, maar ook over social en governance." Duurzaamheid is een risicofactor en dus daarom van groot belang voor een organisatie, benadrukt Zachariasse. "Het is overduidelijk dat je er rekening mee moet houden. Als je het niet doet, wordt je bestaansrecht ondermijnd. Het is dus absoluut een risico dat je moet bespreken met de organisatie."

Begin er nu mee

De panelleden hebben nog een aantal tips voor accountants die te maken krijgen met niet-financiële verslaggeving. Nandram: "Begin er nu mee. Of eigenlijk: Begin er gisteren mee. Dit is iets wat heel belangrijk is voor onze toekomst. Zorg dat je goed geëquipeerd bent als accountant." Van Daal: "Verdiep je erin en zie de toevoegde waarde die je kunt hebben als accountant, door het toevoegen van betrouwbaarheid aan dit soort informatie. Wij zijn getraind om financiële informatie te structureren. Zorg dat je dat ook kunt voor niet-financiële informatie." Zachariasse benadrukt tot slot dat het vroeg of laat een existentieel onderwerp wordt voor elke organisatie. "We moeten realistisch zijn: Het is veel werk om ermee bezig te gaan. Daarom is het belangrijk om er vroeg mee te beginnen. Omarm het en benader het onderwerp positief."

'Accountant moet straks ook greenwashing kunnen achterhalen'

Met de komst van de CSRD-wetgeving op 1 januari 2024 verandert de rol van de accountant. Ellen Bisseling, partner forensic bij Deloitte Financial Advisory, ging tijdens de Accountantsdag nader in op greenwashing.

Het mag geen verrassing heten dat ook bij niet-financiële verslaggeving fraude op de loer ligt. Fraude als gevolg van druk, gelegenheid en rationalisatie (de 'fraudedriehoek') om ESG-prestaties in de verslaggeving rooskleuriger neer te zetten dan ze zijn. "Fraude onder druk kan zijn dat een organisatie een CO2-emissie-doelstelling moet halen en anders gaat rapporteren", aldus Bisseling. "Onder rationalisatie valt dat je alleen over ESG gaat rapporteren omdat de wetgever dat van je verlangt en je een verhaal verzint en de fraude voor jezelf goedpraat. Onder gelegenheid kan vallen dat je fraude pleegt omdat de definities nog niet vastliggen. De fraudeur kan voor zichzelf interpreteren wat noodzakelijk is om te benoemen. Als accountant is het noodzakelijk om deze drie mogelijkheden van fraude te ontdekken."

Accountantsdag_23november2023_duurzaamheid2_900x590.jpg

Daar bovenop komt greenwashing. Daarvan is sprake als moedwillig informatie wordt weggelaten en je de organisatie rooskleuriger neerzet dan die in werkelijkheid is. Accountants moeten straks gaan controleren of het klopt dat er in de gehele productieketen geen kinderarbeid is. Is de accountant wel de aangewezen persoon om te achterhalen of er sprake is van greenwashing? Bisseling meent van wel. "Als een klant op een billboard langs de weg een groene belofte doet, dan moeten we dat ook terugzien in het jaarverslag." Het is overdreven om alle marketinguitingen onder de loep te nemen, erkent zij. "Maar degene waarin een organisatie zich nadrukkelijk profileert, verdienen de aandacht. Dat zijn elementen die je ook terug wilt zien in een duurzaamheidsverslag."

Ruimte voor interpretatie

Het beoordelen van een duurzaamheidsverslag door een accountant is nog allerminst een ABC’tje. "De rapportageraamwerken, waarmee je bijvoorbeeld je CO2-uitstoot kunt meten, zijn nog relatief jong en dus op verschillende manier te interpreteren. Dit maakt het voor accountant lastig om te kiezen welk raamwerk je waarvoor gebruikt", meent Bisseling. "Daarnaast zijn er in organisaties beperkte en onvolwassen beheersingsmaatregelen. Dat maakt het voor ons lastig om te achterhalen waar de informatie vandaan komt."

Bij veel organisaties ontbreekt vooralsnog een overkoepelende ESG-administratie. "Dat betekent dat de accountant overal de informatie vandaan moet halen en aan elkaar moet linken. Daarnaast is er geen tegenstrijdig belang. Iedereen begrijpt dat als we het over emissie hebben, je een zo laag mogelijke uitstoot wilt rapporteren. Er is geen enkele partij die zegt: 'De uitstoot moet hoger, want dat is beter voor onze organisatie.'"

Historische data ontbreekt

De laatste uitdaging waar accountants vooral de eerste jaren tegenaanlopen bij het beoordelen van een duurzaamheidsverslag, is het ontbreken van historische informatie. "Het heeft natuurlijk tijd nodig om die data op te bouwen", stelt Bisseling. "Zonder die historische data is het voor ons eerst nog lastig om de vergelijking te maken tussen verschillende organisaties in wat goed en fout is."

Terugkijken van de Accountantsdag-deelsessie over greenwashing kan via het YouTube-kanaal van de NBA. 

 

Gerelateerd

reacties

Reageren op een artikel kan tot drie maanden na plaatsing. Reageren op dit artikel is daarom niet meer mogelijk.

Aanmelden nieuwsbrief

Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.