Lieuwe Koopmans

De bijeenkomst is een initiatief van de Ledengroep Interne & Overheidsaccountants (LIO) van de NBA. In de aanloop naar de discussiemiddag stuurde het bestuur van de ledengroep een enquête naar de aangesloten internal auditors (afdelingshoofden van IAF’s) en naar hun ‘counterparts’: de externe accountant waarmee ze samenwerken. In dit onderzoek wordt onder meer geïnventariseerd in hoeverre wordt samengewerkt bij de controle van de jaarrekening en bij het geven van assurance bij niet-financiële informatie (bijvoorbeeld op het vlak van maatschappelijk verantwoord ondernemen). De resultaten worden op 2 juli gepresenteerd.

Mogelijk wordt op basis van deze enquête en de conclusies van de discussiemiddag een aanzet gegeven tot een handreiking over de samenwerking tussen internal auditors en externe accountants, aldus NBA-LIO-bestuurslid Ronald van Rijswijk. Ook een overzicht van ‘best practices’ voor die samenwerking is een optie. Hij nodigt leden van harte uit om deel te nemen aan de gedachtewisseling over dit issue. “Behalve over verschillen gaat het dan ook om hoe beide partijen elkaar kunnen versterken.”

Corporate Governance

Verschillende ontwikkelingen hebben in de afgelopen jaren impact gehad op de verhouding tussen externe accountants en internal auditors. In de eerste plaats de jongste versie van de Code Corporate Governance, waarin niet alleen de internal auditor een expliciete plek kreeg, maar waarin ook werd gesteld dat beide partijen in hun werk complementair zijn aan elkaar. Dit had als gevolg dat meer ondernemingen belangstelling toonden voor het opzetten van een eigen IAF, ook in de (semi-) publieke sector, en dat al bestaande internal auditafdelingen binnen bedrijven een steviger positie kregen.

'De internal auditor is niet een soort hulpsinterklaas van de externe accountant.'

Ook de eigen rol richting de externe accountant wordt nu door de code duidelijker gemaakt, vindt Astrid Langeveld, groepsdirecteur internal audit bij Achmea en IIA-bestuurslid. “De internal auditor is daardoor niet een soort hulpsinterklaas van de externe accountant, maar heeft een eigen zelfstandige rol in de governance. In de praktijk zie je bij veel bedrijven inmiddels een volwassen, gelijkwaardige relatie tussen de accountant en de IAF.”

COS 610

Daarnaast zorgde het verscherpte AFM-toezicht op de jaarrekeningcontrole door externe accountants ervoor dat laatstgenoemden de befaamde richtlijn COS 610 strakker gingen uitleggen en toepassen. Het effect daarvan was dat internal auditors minder werkzaamheden gingen verrichten in het kader van de controle van de jaarrekening, omdat accountants daar naar eigen zeggen niet voldoende op konden steunen. Dit gold overigens niet voor IAF’s van financiële instellingen, die regelmatig voorbereidend werk doen en in sommige gevallen (zoals bij ziektekostenverzekeraars) zelfstandig een oordeelsverklaring opstellen voor toezichthouders.

De COS 610-kwestie versnelde een trend die al langer zichtbaar was bij IAF’s: dat cijfers en financiële processen minder prioriteit hebben in het auditwerk en dat er een verschuiving richting strategische en niet-financiële processen en de kwaliteit van management control plaatsvindt. “Ik doe wat de externe accountant niet doet en omgekeerd”, aldus Ronald Jansen, Chief Audit Executive bij Ikea en vice-voorzitter van IIA. “Uiteraard delen we elkaars bevindingen en bij het invoeren van nieuwe systemen (met impact op de jaarrekening) werken we zelfs gebroederlijk samen.”

Interpretatie

'De afdeling vaktechniek is binnen organisaties steeds dominanter.'

De herziene Code en de omgang met COS 610 waren echter niet voor iedereen eenduidig. Externe accountants gingen dit verschillend interpreteren, signaleert Ronald van Rijswijk. “Voor een deel is dat verklaarbaar omdat elke situatie weer anders is; denk bijvoorbeeld aan de onderlinge verschillen tussen de internal auditafdelingen naar grootte en kwaliteit. Aan de andere kant zijn individuele meningen niet bevorderlijk voor de helderheid.” Astrid Langeveld (Achmea) maakte zelfs mee dat binnen hetzelfde kantoor accountants verschillend dachten over de samenwerking met de internal auditors. “Zo is de afdeling vaktechniek binnen organisaties steeds dominanter, wat afspraken over samenwerking op groepsniveau voor een specifiek bedrijf kan doorkruisen.” Van Rijswijk en Langeveld zijn daarom gecharmeerd van het idee om te komen tot een soort handreiking waarin, behalve een inventarisatie van best practices over de samenwerking, meer duidelijkheid wordt verschaft over de uitleg van de relevante regelgeving en de invloed van het extra toezicht door de AFM.

Breder

Ronald Jansen (Ikea) staat gereserveerder tegenover een dergelijke handreiking. “Nadenken over best practices vind ik prima, maar een handreiking in de zin van aanvullende richtlijnen vind ik een stap te ver en in de verkeerde richting. Daarvoor is het onderwerp in mijn ogen te situationeel afhankelijk.” Ook omdat het idee vanuit de NBA komt, is Jansen verder beducht voor een te grote focus op de controle van cijfers en financiële processen. “Dat zou tegengesteld zijn aan de ontwikkeling van veel internal auditafdelingen. Een eventuele handreiking moet breder zijn dan alleen de invloed van COS 610, dus ook aandacht voor strategische en niet-financiële processen.” Ook Langeveld onderkent dit punt: “Een IAF beoordeelt het gehele beheersingsraamwerk en daarin dus ook de maatregelen die zijn getroffen om betrouwbare stuur- en verantwoordingsinformatie te hebben. Dat is breder dan vanuit jaarrekeningperspectief. En omdat werkzaamheden van beide partijen elkaar hier kunnen overlappen is samenwerking cruciaal.”