Marc Schweppe

Onderzoeker Frank Verbeeten (VU) gaf een inkijkje in de resultaten van recent onderzoek onder accountants in business naar ontwikkelingen in de financiële functie. Robotics en data analytics zullen snel terrein winnen. Niet verwonderlijk, want met robotics gaat een bedrijf “van 5.000 naar 500.000 facturen per fte”, aldus Verbeeten. Organisaties die robotics toepassen kennen lagere kosten voor de financiële functie; organisaties die data analytics gebruiken zijn effectiever in hun financiële functie.

Slimmeriken

De financieel professional van de toekomst moet een schaap met vijf poten zijn.

Grootste probleem is vooral om de slimmeriken te vinden die de weg hierheen kunnen realiseren: de ‘kwalitatieve capaciteit’, nodig voor de invulling van het proces. Jongere financieel professionals hechten wel meer waarde aan competenties op het gebied van data-analyse; data skills nemen snel af bij toename van de leeftijd. Om de juiste specialisten te vinden is niet eenvoudig. De financieel professional van de toekomst moet een schaap met vijf poten zijn. En opleidingen blijven achter, al biedt de RC-opleiding inmiddels meer ruimte voor data analytics. “Als we niet uitkijken staat finance straks aan de zijlijn”, waarschuwde Verbeeten.

Joris Joppe, zelf actief in data-analyse en als ‘referent’ ingezet om iedere bijdrage van commentaar te voorzien, deed na het betoog van Verbeeten een kleine steekproef met de zaal: “wie is er zelf al bezig met robotics?”. Terwijl iedereen het graag over robotisering heeft, ging er van de ruim honderdvijftig deelnemers welgeteld één hand omhoog. Die ene hand kwam van een AiB-er van de beroepsorganisatie zelf; wellicht omdat het onderwerp in het kader van de toekomstvisie nogal eens op de NBA-agenda staat.

Voor het block gezet

Als een ‘generale repetitie’, zo voelde de presentatie ‘De accountant voor het block gezet’ voor Aukje Wijnen en Mike van Bergen, twee studenten van Hogeschool Avans in Den Bosch. Daags na het NBA-event moesten ze hun scriptie over de ins en outs van blockchaintechnologie namelijk aan de hogeschool presenteren.

De rekenkracht van één bitcointransactie kost vierduizend keer meer energie dan een betaling via creditcard.

Is alles wat er in de blockchain staat ook automatisch de waarheid, zo vroegen zij zich af. Het duo zag zorgpunten rondom de toepassing van blockchain ten aanzien van transparantie, governance en identiteit. En wat te denken van duurzaamheid: de rekenkracht van één bitcointransactie kost vierduizend keer meer energie dan een betaling via creditcard.   

Joppe, die de zaal uitnodigde de scriptie vooral eens te lezen, herkende een afwachtende houding ten aanzien van blockchain. En zo hard gaat het in de praktijk ook nog niet. Hij deed een oproep om druk uit te oefenen op de betrokken softwareleveranciers.

AI

Volgens Angelique Koopman, partner audit innovation bij Baker Tilly Berk, helpt het inzetten van op algoritmen gebaseerde tools binnen de auditpraktijk om de afwegingen van accountants beter te onderbouwen. In dat verband verbaasde ze zich over de miljarden die bijvoorbeeld gemoeid zijn met transfers in de voetbalwereld, “bijna geheel gebaseerd op onderbuikgevoel”.

‘Als er techniek is die er voor zorgt dat ik mijn werk beter kan doen, dan wil ik die gebruiken.’

Koopman doet momenteel promotieonderzoek aan Tilburg University, gericht op verhoging van de controlekwaliteit in een digitale omgeving. Haar onderzoek naar Redesigning the Audit in an Age of Digitization belicht elementen als data analyse, process mining en artificial intelligence. Digitale technieken herkennen patronen die je als mens mogelijk mist, transacties die op ongebruikelijke momenten plaatsvinden of journaalposten die kunnen wijzen op fraude. Ook ‘olifantenpaadjes’ binnen organisaties komen daarmee in beeld. Hoewel Koopman president Kennedy citeerde, die de mens omschreef als “de meest bijzondere computer van allemaal”, zou zij niet meer zonder data analytics willen. “Als er techniek is die er voor zorgt dat ik mijn werk beter kan doen, dan wil ik die gebruiken”. Wat haar betreft is het geen kwestie van wel of niet willen innoveren. “Het is kiezen voor interesse in artificial intelligence, of eindigen in een museum.”

Speeltuin

‘De mens is nog steeds nodig, maar het werk gaat wel flink veranderen.’

Martin de Bie, adviseur innovatie bij 216Lab (onderdeel van 216 Accountants), omschreef zichzelf als “werkzaam in een speeltuin van innovatie”. 216 is eerder ontstaan uit het verzelfstandigen van de mkb-praktijk van KPMG. De Bie erkende dat de organisatie nu nog veel energie moet steken in het toekomstbestendig maken van zichzelf. Veel bestaande functies zijn geschrapt, het partnermodel is ingeruild voor een ‘spotify’-achtig organisatiemodel. “Alle werkprocessen worden opnieuw beschreven, geen leverancier is voor ons meer heilig”, aldus De Bie. “De mens is nog steeds nodig, maar het werk gaat wel flink veranderen”.

Nieuwe boekhoudpakketten worden meer en meer gebaseerd op robotics en andere partijen knagen graag aan de bestaande dienstverlening van accountantskantoren, waarschuwde hij. Zo biedt de Rabobank met Tellow een nieuwe boekhoudapplicatie, met name gericht op zzp-ers. “Dat raak je het eerste kwijt. En financieringsaanvragen kunnen zij ook beter dan accountants”. De Bie wees ook op IBM-computer Watson, die in de VS inmiddels wordt gebruikt voor het geven van belastingadvies. “Iedereen kan voorspellen, maar de toekomst ligt in jouw verandering”, zo stelde de 216-adviseur. Twee dagen na de bijeenkomst maakte 216 bekend dat het een deel van de standaarddienstverlening gratis gaat aanbieden.

Panel

Wat betekent digitalisering voor de beroepsgroep: individueel, op kantoorniveau en voor het beroep als geheel? Dat was de centrale vraag tijdens de afsluitende paneldiscussie van de bijeenkomst, waarvoor de eerdere sprekers gezamenlijk aanschoven. Verbeeten meende dat analytics en robotics veel sneller gaan dan blockchain, dat hij nog even wilde afdoen als “technologie in de speeltuinfase”. Ook volgens De Bie staat blockchain nog in de kinderschoenen, al werkt de horeca inmiddels wel met betalingen in bitcoins. Mkb-adviseur Jan Wietsma waarschuwde in dat verband dat hypes zoals blockchain toch opeens hard kunnen gaan: “in de periode waarin je er niks over hoort, gebeurt er het meest”.

De aanwezigen onderkenden dat niet aanhaken bij alle veranderingen vooral in de mkb-praktijk een probleem wordt. Klanten veranderen, jonge accountants worden opgeleid met veel meer kennis van it-gerelateerde zaken, het aantal it-specialisten binnen accountantskantoren gaat sterk groeien. Koopman gaf aan dat innovatie het beste verloopt via pilots in samenwerking met klanten, om te bezien wat daar uit komt. “Iets in de praktijk meteen toepassen, dat werkt niet”.

De zaal vroeg zich af hoe vernieuwing van het accountantsberoep past binnen de huidige regelgeving. “Je wordt geremd door het keurslijf van ons vak”, aldus één van de aanwezigen. “De COS zegt niks over bitcoins.” Koopman stelde dat innoveren binnen haar organisatie gebaseerd is op bestaande richtlijnen en wordt gedreven vanuit vaktechniek. “Het past binnen de standaarden, daar moeten we ons aan houden.” Tegelijk gaf ze toe dat er nog geen pasklaar antwoord is op alle technologische en ethische vragen die de digitalisering met zich meebrengt. “Moeten we straks ook de drie wetten van de robotica van science fictionschrijver Isaac Asimov opnemen in onze regels?”, vroeg Jacques Urlus (NBA) zich af.

Discussieleider Robert Mul (NBA) refereerde bij de afronding aan het verdere verloop van het visietraject binnen de NBA, dat nu gericht is op het verder verdiepen van thema’s. Hij waarschuwde nog eens dat de technologische ontwikkelingen hard gaan en vragen om vertaling naar de dagelijkse praktijk: “Wie gaat de algoritmes controleren?”