Europa wil met het Omnibus-initiatief misschien wel duurzaamheidsregels versimpelen en stroomlijnen, maar van afstel gaat het niet komen, stelt Wim Bartels.

Discussie Column Gisteren

Monopoly

Tot voor kort leek de Europese Unie een rechte koers te varen op het gebied van duurzaamheid.

Toen Von der Leyen vanuit de Verenigde Staten vernam over de Inflation Reduction Act, beloofde zij om de rapportageverplichtingen met 25 procent te verlagen. In 2024 nam de druk toe om die belofte gestand te doen, zeker na het Draghi-rapport dat stelt dat onder meer de regeldruk voor Europese bedrijven de concurrentiepositie onder druk zet.

De voorzitter van de Europese Commissie maakte in november vorig jaar bekend dat ze in dat kader drie wetten en directives in onderlinge samenhang zou evalueren: de CSRD, de EU Taxonomy en de CSDDD (de due diligence directive). Dit zogenoemde 'Omnibus-initiatief' zorgt voor de nodige onzekerheid bij bedrijven en in het verlengde daarvan ook bij accountants. Want wat gaat er gebeuren? Verdwijnt alles weer net zo snel als het is gekomen, wordt rapportage uitgesteld, vervalt de assuranceverplichting wellicht?

Inmiddels worden de contouren van het voorstel dat de Europese Commissie eind februari gaat uitbrengen helderder. Onder meer een aanvullende categorie kleinere bedrijven (tussen 250 en duizend werknemers), een mogelijk uitstel voor kleinere bedrijven en een versimpeling van de huidige standaarden, zijn mogelijke aanpassingen.
Het dobbelspel is de afgelopen maand overigens een Monopoly-spel geworden. Iedereen heeft zijn kanskaarten aan het spel toegevoegd, maar de partijen met de meeste huizen - in dit geval Duitsland en Frankrijk - lijken het spel te gaan domineren.

Wat evenzeer helder wordt, is dat dit niet langer een op zichzelf staand initiatief is. Het Omnibus-initiatief is slechts een klein onderdeel van een grote set aan voorgestelde maatregelen om een betere concurrentiepositie te creëren. En dat is niet alleen vanwege het Draghi-rapport; inmiddels is ook het geopolitieke speelveld belangrijk veranderd in de afgelopen maanden (of misschien zelfs weken). Ook in dit opzicht lijkt de (Amerikaanse) partij met de meeste huizen de Europese agenda te sturen.

De logische vraag die ik de afgelopen weken krijg, is wat dit allemaal gaat betekenen en wat bedrijven en accountants het beste kunnen doen. Als alles onzeker is, is het misschien maar beter te wachten op een definitief plaatje. En ook komt de vraag op, of we inderdaad niet geholpen zouden zijn met uitstel, versimpeling of mogelijk zelfs afstel (al dan niet voor bepaalde categorieën bedrijven).

Ik denk dat het goed is allereerst te herhalen wat Von der Leyen over het Omnibus-initiatief heeft gezegd: de inhoud is goed, het gaat om stroomlijnen en versimpelen. Van afstel zal het dus niet komen.

Bij de gedachte dat de regels misschien alleen voor grote bedrijven zouden moeten gelden, moeten we niet onderschatten hoe belangrijk het midden- en kleinbedrijf voor onze economie is. We mogen ons graag richten op de grote corporates, maar het merendeel van de economie wordt gerealiseerd door de kleinere bedrijven. Die ontslaan van hun verplichting tot rapporteren is daarmee niet echt een goed idee, als je de gehele economie duurzaam wilt maken. Tenminste, áls je gelooft dat aandacht voor duurzaamheid inderdaad nodig is voor onze toekomst en concurrentiepositie. Moeten we niet 'terug naar start', in Monopoly-termen?

Laten we de lens niet vernauwen tot de actuele situatie tussen de EU en de VS. Wereldwijd wordt nieuwe regelgeving ontwikkeld om economieën duurzamer te maken. Brazilië, Australië, China, om er een paar te noemen, hebben allen regelgeving ingevoerd om duurzaamheid te stimuleren. Duurzaamheid zal daarmee niet meer van het toneel verdwijnen en is nodig om een rol van betekenis te blijven spelen.

Ook als we niet per se alle doelen willen bereiken voor bescherming van natuur en milieu, dan blijven financiële risico's en kansen bestaan. Als we klimaatverandering nemen, dan hoef je de krant maar open te slaan om te lezen over overstromingen, branden en droogte - ook in de EU. In het licht van de energietransitie wordt nadrukkelijk gekeken naar lagere afhankelijkheid van andere landen voor grondstoffen, juist in het kader van de geopolitieke situatie en concurrentiekracht. Groenland blijkt opeens van groot belang te kunnen zijn, zo is duidelijk geworden nu de president van de VS graag een bod doet op dat land (overigens vooral vanwege nationale veiligheid, volgens zijn stelling).

De regio die zich het beste voorbereidt om voldoende toegang te hebben tot steeds schaarsere middelen uit de natuur (water, biodiversiteit, zeldzame metalen en materialen), zal het minst afhankelijk zijn van de grillen van andere regio's. Want het gaat in Monopoly niet alleen om de meeste huizen, het gaat er ook om de huizen op de juiste plaats te hebben. Met een hotel op Dorpsstraat/Ons Dorp heb ik nog niemand het spel zien winnen.

We gaan nu wellicht 'langs start' met de herijking van de regelgeving, maar niet 'terug naar start' als je het mij vraagt. En wij accountants, laten we onszelf en onze klanten vooral blijven voorbereiden op dat wat komen gaat. Want het is duidelijk dat van afstel geen sprake zal zijn. En in alle eerlijkheid is lang niet iedereen al goed voorbereid en kunnen we de tijd dus goed gebruiken.