Marcel Pheijffer schrijft over Amerikaanse accountantskantoren met een 'latex-ruggengraat', die meewaaien met een nieuwe politieke wind.

Discussie Column Vandaag

Money talks

In deze bijdrage ga ik in op de aankondiging van Donald Trump, daags na zijn aantreden, dat bedrijven die voor de overheid werken geen specifiek beleid en doelstellingen op het gebied van Diversity, Equity & Inclusion (DEI) meer mogen hebben. Diverse grote accountantskantoren hebben - zonder noemenswaardig commentaar, laat staan kritiek - direct hun internetpagina's en beleid aangepast. Dit ondanks hun uitingen in het verleden. Daarmee laten accountants weer eens zien over een latex-ruggengraat te beschikken en hypocriet te zijn.

DEI-decreet

Dat de Amerikaanse president Donald Trump en zijn maatje Elon Musk driftig bezig zijn om de Verenigde Staten - en als het aan hen ligt ook de rest van de wereld - op te schudden, moge duidelijk zijn. De inkt op het ene presidentiële decreet is nog niet droog of het volgende wordt alweer getekend. Een decreet betreft kort gezegd een staatsrechtelijke term die betrekking heeft op een opdracht van een regeringsleider, regering of parlement die de status van wet heeft.

Trump bepaalde onder meer dat bedrijven die voor de Amerikaanse overheid werken geen DEI-doelen meer mogen hebben, met als gevolg dat diverse Amerikaanse bedrijven per direct hun diversiteits- en inclusieprogramma's hebben stopgezet. Het gaat bijvoorbeeld om Amazon, Google, McDonald's. Meta en Walmart, maar ook om diverse accountantskantoren, waaronder Deloitte, KPMG en PwC.

Nu het om een decreet gaat en er daarmee sprake is van een besluit met de kracht van wet, kan ik de beslissing tot het stopzetten van DEI-programma's vanuit bedrijfseconomisch perspectief weliswaar begrijpen, maar geenszins waarderen. Daarbij plaats ik bovendien de kanttekening dat diverse decreten en andere beslissingen van Trump inmiddels aan rechterlijke toetsing zijn onderworpen en daarom mogelijk geen standhouden. Hetgeen de vraag oproept wat de genoemde bedrijven, waaronder accountantskantoren, doen als de rechter alsnog een streep door het decreet van Trump zet? Maken zij dan weer een draai van 180 graden?

Gemakshalve ga ik er nu echter maar van uit dat het DEI-decreet rechtmatig is en in stand zal blijven. Onder die omstandigheden kunnen bedrijven die zaken met de Amerikaanse federale overheid willen blijven doen - dat is een keuze, geen verplichting - en dus hun DEI-beleid moeten stopzetten, juridisch gezien weinig anders.

Principes overboord

Bedrijven kunnen er echter ook voor kiezen om principes te laten prevaleren en voor hun medewerkers en andere belanghebbenden te kiezen, in plaats van dat zij voor Trump en de Amerikaanse overheid kiezen. Een dergelijke keuze is oprechter dan het zonder meer stopzetten van DEI-programma's en oogst wat mij betreft dan ook applaus: practice what you preach. Dat heeft op korte termijn dan weliswaar een duur prijskaartje, maar daartegenover staat behoud van geloofwaardigheid. Geloofwaardigheid is een belangrijke karakteristiek voor accountants die te boek willen staan als betrouwbare en integere zekerheidsverstrekkers.

Met de geloofwaardigheid van een accountantsorganisatie die met elke politieke wind meewaait - ter voorkoming dat omzet en winst verloren gaan - is het slecht gesteld. Het schept een beeld van Dirty Cash & Money talks, hetgeen mij doet denken aan de tekst van een gelijknamig nummer (eind jaren tachtig, van de band Adventures of Stevie V). Een nummer dat gaat over de zucht naar materialisme en het in ruil voor 'smerig geld' - des te meer, des te beter - laten varen van trots en eigenwaarde:

I want your money

 I've no excuse, I just want you to use me
Take me and abuse me
I got no taboos, I'll make a trade with you
Do anything you want me to

 Money talks, mm-hmm, money talks
Dirty cash, I want you, dirty cash, I need you, oh
Money talks, money talks
Dirty cash, I want you, dirty cash, I need you, oh

 I once had pride, now that's all behind
I want to get rich quick
I want success and all that goes with it
And I'm gonna use my sex

Amerikaanse accountantsorganisaties die zich voordoen als politieke speelbal door zich zonder slag of stoot 'te verkopen' en hun principes - if any - over boord te zetten, zijn hypocriet en ongeloofwaardig. Het levert betrokkenen dan ook terecht kritiek op, bijvoorbeeld van medewerkers, klanten en de LGBTI+-gemeenschap.

Maar ook kritiek van de niet-Amerikaanse zusterorganisaties. Zo nam bijvoorbeeld de Britse tak van Deloitte direct afstand van de ommezwaai van hun Amerikaanse collega's en verklaarde KPMG Nederland het diversiteitsbeleid gewoon voort te zetten. Hoe dan ook raakt de naam van de niet-Amerikaanse zusterorganisaties bezoedelt door het handelen van hun collega's in de Verenigde Staten. Zij staan immers voor hetzelfde merk.

Websites aangepast, beleid in de prullenbak

Onder meer Deloitte en KPMG hebben hun Amerikaanse websites inmiddels aangepast. Zij zijn naar schatting goed voor drie miljard respectievelijk 400 miljoen dollar aan federale contracten. Beleidsdocumenten inzake de vertegenwoordiging van minderheden gaan bij hen de prullenbak in.

Paul Knopp, ceo van KPMG US, schreef in een email aan zijn medewerkers dat het juridische landschap rondom diversiteit, gelijkheid en inclusie-inspanningen aan het verschuiven is door de decreten en in de rechtbanken. Voorts: "Wij zullen de hoogste ethische normen handhaven en volledig voldoen aan alle toepasselijke wetten en voorschriften, inclusief naleving van de uitvoerende bevelen die van invloed zijn op ons als federale contractant."

Deloitte kwam met soortgelijke teksten. Zo schreef Doug Beaudoin, de chief people officer, aan zijn personeel: "We zullen onze doelstellingen voor diversiteit op het gebied van personeel en bedrijf, ons transparantierapport over diversiteit, gelijkheid en inclusie en ons DEI-programma laten varen."

Principes, beleid en uitingen in het verleden zijn geen garantie voor de toekomst

Om het contrast tussen de huidige koers van bijvoorbeeld Deloitte en die in het verleden te illustreren, geef ik enkele voorbeelden uit het DEI Transparancy Report 2023:

• "At Deloitte, we firmly believe that increasing diversity within all organizations, fostering equitable access to opportunities and resources, and promoting inclusion and understanding are critical to our future."
• "Publishing our inaugural DEI Transparancy Report in 2021 was an important step in our commitment to equity and to creating transparency and trust with our people and communities."
• "Our work on this critical journey is not done. We are firmly committed to making an impact that matters on our community and society."
• "Goal: address talent experience inconsistencies so that Black, Hispanic/Latinx, non-binary, and LGTBQIA+ professionals feel they can be their authentic selves in the workplace at a rate consistent with the overall workforce."

Nu Trump er is, is diversiteit kennelijk geen kritische factor meer, de creatie van vertrouwen evenmin. De kritische reis is abrupt geëindigd, impact maken niet langer nodig. Het doel om inconsistenties in de bezetting op te lossen kan de prullenbak in. De rechte rug blijkt van latex.

Geef mij dan maar de oprechtheid van twaalf procureurs-generaal die - kennelijk zonder vrees hun baan te verliezen - een persbericht en verklaring uitbrachten waarin zij stevig afstand nemen van het DEI-beleid van Trump. Zij staan wel voor principes:

• "As state attorneys general representing tens of millions of American workers, we strongly oppose the President's attempts to weaponize decades-old policies, which have been supported by Democratic and Republican administrations alike, to combat historical inequities faced by underrepresented communities and the ongoing, insidious discrimination that still exists in our country."
• "President Trump's executive orders are unnecessary and disingenuous. These orders have nothing to do with combatting discrimination. The Trump administration has longstanding civil rights laws at its disposal to combat real discrimination, and we would be willing partners if it chose to pursue this path. Instead, the administration is targeting lawful policies and programs that are beneficial to all Americans."
• "President Trump's attack on diversity, equity, inclusion, and accessibility initiatives undermines a simple and unassailable goal: to create fairer workplaces and opportunities for all to succeed."

Helaas is het leiderschap van accountantsorganisaties in de Verenigde Staten niet in staat om een dergelijk krachtig signaal af te geven. Voor hen geen principes maar 'smerig geld'. Een verontrustend signaal. Het roept immers ook de vraag op in hoeverre zij bestand zijn tegen de druk die hun clientèle levert, als in de bestuurskamers lastige bevindingen van de accountant met het bestuur worden besproken.