Accountant
NBA-platform voor accountants en financials
Overig
Magazine Podcast Dossiers Nieuwsbrief Contact
Home >Discussie> Columns > 2025 > 1 > Auditor, het is zover: het grote Kodak-moment is hier. Koffers inpakken!
Pieter de Kok

AI is klaar om de menselijke auditor naar de geschiedenisboeken te verbannen, meent Pieter de Kok.

Discussie Column

Auditor, het is zover: het grote Kodak-moment is hier. Koffers inpakken!

Leestijd van ongeveer 4 minuten 13 reacties

Stel je een wereld voor waarin de menselijke auditor wordt vervangen door een onstuitbare, onvermoeibare, foutloze kracht. Geen vergaderingen meer, geen dikke managementletters vol jargon, geen 'inschattingen' van risico's. In plaats daarvan is er een AI-algoritme, een digitale waakhond die in real-time elk financieel detail analyseert en het maatschappelijk verkeer geruststelt met een objectieve, data-gedreven waarheid. Voor de menselijke auditor is dit geen evolutie. Het is een big bang. Het Kodak-moment van de auditwereld is aangebroken en er is geen weg meer terug. Het is einde oefening, beste collega's.

Auditor 1.0: Een beroep dat zijn houdbaarheidsdatum heeft bereikt

Decennialang waren auditors het fundament van financiële zekerheid. We onderzochten cijfers, zochten naar afwijkingen en probeerden het vertrouwen van stakeholders te waarborgen. Maar laten we eerlijk zijn: hoe vaak heeft de auditgeschiedenis ons laten zien dat zelfs de scherpste controleurs zaken over het hoofd zagen? Enron. Wirecard. Oxfam. Keer op keer bewezen menselijke auditors hun feilbaarheid.

De accountant 1.0 heb ik in 2015 persoonlijk vervangen door de accountant 3.0. We proberen nu nog krampachtig vast te houden aan de dorpsaccountant 2.0, maar het is vergeefs.
In de komende maanden wordt dit een gepasseerd station. Het gaat nu razendsnel. Het maatschappelijk verkeer is het zat om te vertrouwen op mensen die fouten maken, zich laten leiden door subjectieve oordelen en zich liever druk maken over life balance en wel of geen integriteit. Het maatschappelijke verkeer wil zekerheid. Geen 'redelijke mate van zekerheid', maar absolute, onwrikbare waarheid. En dat is waar AI binnenkomt, klaar om de menselijke auditor naar de geschiedenisboeken te verbannen.

AI: De nieuwe ruggengraat van financiële controle

Waarom zouden we menselijke auditors nodig hebben, met al hun beperkingen, als AI simpelweg alles beter doet?

  • Onstuitbare snelheid: Waar een auditor maandenlang bezig is om een jaarrekening te controleren, doet een algoritme dit in seconden. 24/7, zonder pauzes of vakantiedagen. AI monitort continu en detecteert afwijkingen zodra ze zich voordoen. Problemen die ooit maanden verborgen bleven, worden nu direct zichtbaar.
  • Absolute objectiviteit: AI kent geen belangenverstrengeling, geen subjectieve interpretatie, geen 'beste inschatting', debatteert niet over 'een beetje integer'. Het volgt de regels en feiten, zonder ruimte voor foutieve aannames.
  • Grenzeloze rekenkracht: Elke transactie, elk document, elke afwijking wordt geanalyseerd. AI kijkt niet alleen naar de cijfers, maar vergelijkt ze ook met miljoenen andere datasets wereldwijd. Het detecteert patronen, afwijkingen en risico's die menselijke auditors niet eens zouden herkennen.
  • Eindeloos leren: Terwijl auditors elke nieuwe uitdaging apart moeten aanpakken, wordt AI steeds slimmer. Het leert continu van nieuwe gegevens en inzichten, wat betekent dat de controleprocessen alleen maar beter worden. Het menselijke leerproces steekt hierbij schril af.

Een wereld zonder auditors: het Kodak-moment

De Kodak-vergelijking is treffend, maar misschien zelfs te mild. Waar Kodak langzaam wegzakte in irrelevantie door de opkomst van digitale fotografie, staat de auditsector een nog dramatischer lot te wachten. Dit is geen langzame uitdoving. Dit is een explosieve paradigmashift.
Bedrijven zullen geen jaarrekeningcontrole meer nodig hebben in de traditionele zin. Waarom wachten op een menselijke controleur, als een AI-algoritme in real-time een compleet overzicht kan geven? De rol van de auditor – ooit een onmisbare schakel in het vertrouwen van stakeholders – wordt simpelweg overbodig. Adios amigos!

Het maatschappelijk verkeer zal niet alleen AI accepteren, maar erop vertrouwen. Meer nog, ze zullen erop staan. Geen enkel bedrijf zal een menselijke handtekening onder een jaarrekening nog serieus nemen, als AI de absolute standaard wordt.

Het einde van de menselijke auditor: Exit stage left

De toekomst is duidelijk: auditors, zoals we ze vandaag kennen, staan op het punt te verdwijnen. En net zoals de filmrollen van Kodak werden vervangen door digitale pixels, zal de menselijke controleur worden vervangen door onzichtbare algoritmen. Het maatschappelijk verkeer heeft geen behoefte meer aan menselijke schattingen; het wil zekerheid. Absolute zekerheid. En AI levert die zekerheid met een snelheid en precisie waar geen mens tegenop kan.

Zeg niet dat ik jullie niet heb gewaarschuwd; directe omscholing is mijn advies!

Wat blijft er over?

Misschien een handjevol specialisten die toezicht houden op de AI-systemen. Misschien enkele consultants die bedrijven helpen de laatste stapjes naar volledige automatisering te zetten. Maar de dagen van menselijke auditors die ongelofelijk matige e-dossiers doorspitten, afvinken en steekproeven uitvoeren, zijn geteld.

Dit is geen evolutie; dit is extinctie. Auditors, bereid je voor op een einde dat sneller en radicaler zal komen dan je ooit had gedacht. Het grote Kodak-moment van de auditsector is niet langer een dreigend schaduwbeeld. Het is hier, nu en het is onvermijdelijk.

Hartelijke groet,
Pieter, bijna gecertificeerd cactuskweker

Wat vindt u van deze column?

Reageer

Pieter de Kok is partner bij Coney Minds. Van 2010 tot en met 2014 was De Kok aanjager van vernieuwingsbeweging Tuacc.

Gerelateerd

13 reacties

Reactie plaatsen

jules muis

@ Pieter. We zeggen eigenlijk niet zoveel anders Pieter, maar ik had wel je reactie nodig, hieronder, om dat te begrijpen. Ook waar je stelt dat er eigenlijk niet zoveel zal veranderen.

Maar wel met de aantekening dat het spel tussen informatie en disinformatie exponentieel zal verscherpen. Vandaar mijn inbreng aangaande het belang van inzicht in de onderliggende waardenstelsels en aannames van algoritmes.

Je geestdrift over innovatie kennen we reeds lang, en ik kan daar niet zoveel ander licht op doen schijnen, anders dat ik vermoed dat noch het oranje gevoel, noch het club lidmaatschap van welke maatschap/beroepsvereniging dan ook, prikkels zullen zijn voor een exclusieve aanpak van een coalitie van de willenden., maatschappelijk en techniek gedreven. Te veel diverse belangen. Te sterke return on investment drang.

Maar de overtuiging dat de wereld van de accountant steeds interessanter zal worden, maakt dat ik je sterfhuis scenario even niet zie zitten.

En, en hier kom ik dicht bij je, het moet wel verdient worden. En dat doe je niet met op de handen zitten.

Ron Heinen

Er dreigt een fundamenteel probleem voor AI: de content waar AI-Systemen op getraind wordt.

Eigenaren van content gaan voor afschermen, betaling vragen, exclusieve deals sluiten en zelf AI gebruiken.

Een contentcrisis dreigt.

De slang bijt in zijn eigen staart.

Pieter de Kok

Dank @Jules, dit is wat ik denk.

Het accountancyberoep richt zich vooral op randvoorwaarden: geld, macht, consolidatie, private equity. Ook deze site is er druk mee. Geld, groter, grootst , private equity. Niemand in het werkveld die het echt boeit.

Innovatie en fundamentele verandering in (technology driven) methodologie zijn nauwelijks onderwerpen van gesprek. Wanneer leiders over technologie spreken, valt het gebrek aan inhoudelijke kennis op. De statements die wél over innovatie gaan, bestaan voor 85% uit marketing, 10% uit hoop en slechts 5% uit echte inhoud.

Als ik op bijeenkomsten ben waar innovatie thema is zie zelden auditors, bijna altijd softwarepartijen met een business case.

Het beroep mist een duidelijke visie op de toekomst. Niet alleen in Nederland. Als er een revolutie komt, zoals mijn bijdrage suggereert, dan zal die niet vanuit de sector zelf komen, maar van buitenaf—precies zoals destijds bij Kodak.

Mijn boodschap is dan ook een wake-up call: ja, technologie en AI veranderen de wereld, maar niet zo abrupt als sommigen nu verkondigen.

Tegelijkertijd is mijn verhaal een reactie op de loze marketingpraatjes die al jaren de discussie over innovatie in accountancy domineren..

Wie de toekomst van het beroep écht wil begrijpen, moet verder kijken dan de hype en zich verdiepen in de inhoud. Helaas gebeurt dat nog te weinig. Ik zou het geweldig vinden om hier met een meuke groep aan te werken.

Dus eens met @Henri

jules muis

Ja, een wat schurend doordenkertje @Pieter, zelfs geen hoop op een doorstart? Of schildering in de zin van creatieve destructie? Geeft hopenlijk aanleiding tot een zero-based carriere exercitie voor/door hen die niet stil willen zitten.

Nu is duurzaamheid/houdbaarheidsdatum een erg relatief begrip. Je kijkt daar anders tegenaan
op je 40ste dan op je tachtigste.

Je wordt er ook anders mee geconfronteerd, Op je 40ste wordt een interview vraag “ waar denk je dat je over tien jaar bent?” nog wel eens gesteld. Bij mij, op mijn 81ste, droogde dat soort vragen vanaf mijn 50ste op. Maar stel je die wel meer en meer aan jezelf.

We hebben in 1971 bij het schrijven van ‘de Accountant, Morgen?” niet aan zo’n doem scenario gedacht, wel aan een bredere functie. Werd meteen afgekat door ‘het establishment’ van toen.

De cummulatieve wijsheid sinds die tijd vertelt ons ook - onder verwijzing naar het cliché bij afloop van iedere ‘Accountantsdag, “ we zijn nog even verward maar op een steeds hoger niveau - dat een positieve variant ‘we zijn nog steeds cijferneukers, maar op een steeds hoger niveau’ niet tot de onmogelijkheden behoort.

Ik zie in zo’n toekomst scenario, @Alexander Vissers, niet de dood van de jaarrekening. Die blijft per definitie ondanks de kwetsbare vorm en inhoud een belangrijk verantwoordings instrument. En ook meer en meer voor overheidshuishoudens.

Wie schrijft die blijft.

Maar dat er wezenlijke kansen liggen, ondanks alle ESG kritiek, op verbreding, en misschien wel upgrading ( systemic issues) lijkt me binnen handbereik.

Het te geregeld falen van het beroep dat je noemt als opstapje van je blog, lijkt me geen reden
tot overgave.

De vermeende objectiviteit van AI is een gotspe. Die juist vanwege de overdonderende snelheid om zekerheid en inzicht vraagt in het onderliggende waardenstelsel.

De algorithm auditor wacht al in de zijbeuk.

Michiel Roest

Hoe menselijker de accountant, hoe lastiger te vervangen door een machine

Henri van Horn

Dat de voortgang van AI disruptief zal zijn voor het financiële vak in zijn huidige vorm, dus breder dan alleen de auditor, lijkt mij onontkoombaar.

Dat de professie zo stil is over deze ontwikkeling vind ik zorgwekkend.

Frans Kersten

De introductie van het Chinese DeepSeek toont aan dat ook AI niet te vertrouwen is. Op vragen over voor China gevoelige kwesties komt geen antwoord!
Er is dus minimaal behoefte aan audit van AI.
Overigens stond volgens mij in NIvRA-geschrift 16 al dat ICT alleen nooit de oplossing kan zijn omdat deze niet in staat is de verbinding te leggen met de fysieke wereld. Toen vanuit de invalshoek dat je in de administratie alles perfect, incl. sluitende verbanden, vast kunt leggen, maar je toch de voorraden moet inventariseren. En nog steeds zal niet alles digitaal zijn. Enron bewees destijds de juistheid hiervan.
Overigens heb ik zo’n 20 jaren geleden al eens voor de NOREA geschreven dat de controle van de jaarrekening zou verdwijnen en zou worden vervangen door controle van systemen op leveren van betrouwbare, actuele informatie die de gebruikers dan zelf met hun analysetools zouden onderzoeken.

Alle Bergsma

Hahaha, schitterende vergezichten

Menno Bouma

Heb je tegenwoordig ook al een certificaat nodig om cactussen te kweken joh :O

Claudia Honings

En daarbij optellend eventuele (onzichtbare) duurzaamheid complicaties en ‘digital waste’, bijvoorbeeld ten aanzien van gebruik van grote data centers. Ik denk dat we nog een paar puzzelstukjes moeten vinden voordat het plaatje compleet is.

Claudia Honings

Dat is mogelijk en ik ben benieuwd. Ik schreef 15 jaar geleden hier al over in mijn hbo scriptie, waarbij ik het momentum eerder had ingeschat. In de praktijk heb ik gemerkt dat de werkelijkheid weerbarstiger is, waardoor m.i. het beroep moeilijk in modellen is te vervatten. Neem bijvoorbeeld de diversiteit aan systemen en dat het aan een ‘happy flow’ in boekhouding vaak ontbreekt. Ook het belang van ctfs en de effectieve werking van de gitc kan hierin niet worden onderschat. Ook dat is niet altijd zoals men mag verwachten en blijft mensenwerk. Een audit approach vraagt om maatwerk, inzicht in de verschillende in- en externe belangen en kennis van de organisatie en sector. Vervolgens dient de regelgeving ook aangepast te worden en dat kan jaren duren. Aan de andere kant maakt ai nu ook drastische sprongen en zijn de vooruitzichten veelbelovend. Wie gaat het zeggen….

Alexander Vissers

Beste Pieter de Kok, leuk dat je dit schrijft, misschien houdt het private equity op afstand. Een wereld waarin geen auditors nodig zijn is een betere dan een wereld waar ze wel nodig zijn. Maar je sarcastische betoog gaat voorbij aan de essentie van het accountantsberoep: onafhankelijk deskundige getuige zijn. Bevestigingen van derden ontvangen en afstemmen, zelf openbare registers raadplegen waarnemingen doen ter plaatse etc. Daar kan geen systeem iets aan veranderen. Accountants zijn geen onderdeel van het productieve proces voor consumenten dus als ze uitgefaseerd kunnen worden betekent dat alleen maar winst, dan kunnen ze onderdeel worden van het direct nuttige productieproces: masseur, nagelspecialist, saunabouwer, kok of treinmachinist. Dat nog afgezien van het feit dat noch de wettelijke controleplicht voor [private ondernemingen die niet van openbaar belang zijn noch de groottecriteria voor de controleplicht ooit onderbouwd zijn.

Geert de Jonge

Mooi geschreven Pieter. Zou zo maar kunnen. Ik verwacht nog wel een overgangsregeling. Oude auto's keuren en dan voor 12 uur afmelden bij de AFM.

Reageer op dit artikel

Spelregels debat

    Aanmelden nieuwsbrief

    Ontvang elke werkdag (maandag t/m vrijdag) de laatste nieuwsberichten, opinies en artikelen in uw mailbox.

    Bent u NBA-lid? Dan kunt u zich ook aanmelden via uw ledenprofiel op MijnNBA.nl.

    Relevantie Datum