Niet voor het eerst waarschuwt Marcel Pheijffer accountants voor de risico's op fraude en witwassen met crypto's. Het feitenrelaas van de accountant van cryptobeurs FTX is ontluisterend.

Discussie Column 24 september 2024

Ongevraagd advies: accountants, blijf verre van de cryptobusiness

Nimmer heb ik een cent gestoken in crypto's - zelfs niet om te zien hoe de handel daarin precies werkt - en ik weet zeker dat ik dat in de toekomst evenmin zal doen. Ik zie de cryptowereld als een groot piramidespel van 'producten' zonder een herleidbare en rationele onderliggende waarde. Ook bij dit piramidespel geldt dat degenen die vroeg zijn ingestapt, flinke winsten hebben behaald. Zij zullen mij uitlachen, wat hun goed recht is. Degenen die later instapten en nog crypto's bezitten moeten nog maar zien of zij ook flinke winsten zullen behalen. Ik denk dat zij mij ook zullen uitlachen.

In deze bijdrage richt ik mij door middel van een ongevraagd advies tot accountants: blijf ver weg van de cryptobusiness. Wat een logisch vervolg is op mijn eerdere bijdragen over 'het sprookje van Tether', 'laat de crypto-luchtballon leeglopen', 'crypto als hot topic' en  'cryptohorror voor accountants'.

De laatstgenoemde bijdrage gaat over de accountants van cryptobeurs FTX. Het bedrijf van Sam Bankman-Fried (SBF) dat ten onder ging en was verstrengeld met Alameda Research, waarbij SBF eveneens nadrukkelijk betrokken was. FTX was de 'pinautomaat' van Alameda: klantengelden die bij FTX werden gestald, zijn verplaatst naar Alameda en vervolgens risicovol belegd en uitgegeven aan onroerend goed en sponsoring van sporters, artiesten en politici.

Alamada was toegestaan om maximaal 65 miljard US Dollar van FTX te lenen en op te nemen. Een bizar hoog bedrag. In accountantstermen: van materieel belang. De accountant van FTX die twee controleverklaringen afgaf (in juli 2021 en in april 2022) ontging dit echter volledig. Het betreft accountantsorganisatie Prager Metis, dat als accountant van (het imperium van) Donald Trump eerder ook al een scheve schaats reed. Recent, op 17 september jl., kwam Prager Metis een schikking met de Securities & Exchange Commission (SEC) overeen. Het daarbij openbaar gemaakte feitenrelaas toont een ontluisterend beeld.

Feitenrelaas SEC

De SEC schetst als meest significante tekortkoming "Prager Metis failure to understand FTX's relationship with Alameda Research (…) and the pivotal role Alameda played in FTX's business. Despite the interconnected nature of the companies and the significant financial transactions between them, Prager Metis and the audit engagement team failed to adequately assess the risk of material misstatement presented by the FTX-Alameda relationship. As a result, the audit plan and procedures largely excluded Alameda."

De 'blinde vlek' bij Prager Metis kon ontstaan doordat de betrokken partner en diens team "fundamentally did not understand FTX, or the crypto asset markets in which it operated. In its rush to accept FTX as an audit client, Prager Metis assembled an engagement team that collectively lacked the competence, experience, and knowledge to appropriately conduct the audits". Specifiek ten aanzien van de opdrachtpartner stelt de SEC het volgende: "The Engagement Partner was not competent to audit a large, complex crypto asset trading platform. He did not understand the basic technology behind crypto assets or the crypto asset industry. He lacked basic knowledge about foundational concepts, including crypto wallets and blockchain technology. He lacked knowledge of basic terminology regarding crypto assets. He lacked an understanding of the functionality of crypto asset trading platforms. And he had no awareness of prior, widely publicized, instances of crypto asset industry failures and frauds."

Je vraagt je af hoe bij een dergelijk kantoor - meer dan honderd partners, 26 vestigingen - wordt omgegaan met het aannemen van nieuwe cliënten en het daaraan toewijzen van een partner. Het beeld dat de SEC in deze schetst is niet best: "During the internal client acceptance process, Prager Metis partners raised concerns to each other and the Engagement Partner about Prager Metis taking on a complicated, first-time audit of a crypto industry client on an accelerated schedule, particularly at a time of year when their resources were heavily utilized (their 'busy season'). Prager Metis partners also noted that taking on FTX as a client would be a high-risk engagement, that the firm lacked sufficient experience auditing crypto industry companies (and trading platforms in particular), and that they understood from FTX that its internal financial reporting function was virtually nonexistent."

Een partner die aanwezig was bij de eerste ontmoeting met de nieuwe cliënt mailde de opdrachtpartner nadien "that there appeared to be billions of dollars in unrecorded assets, that the financial statement information that had been circulated before the meeting appeared to be inaccurate, and that there were significant related-party transactions that had not been booked" .

Schikking

De interne observaties ten spijt, Pager Metis heeft FTX als cliënt aangenomen en deze zonder adequate, laat staan een deugdelijke, controle, twee verklaringen verstrekt die voor FTX de opmaat tot een beursgang hadden moeten zijn. Zover is het uiteindelijk niet gekomen: FTX ging failliet en SBF verdwijnt vermoedelijk de bak in (hij tekende onlangs hoger beroep aan tegen zijn veroordeling waarbij een gevangenisstraf van 25 jaar werd opgelegd).

Prager Metis kwam met de SEC overeen om vanwege nalatigheid in haar controles bijna twee miljoen US Dollar te betalen. Bovendien komt het kantoor min of meer onder curatele te staan van een onafhankelijke compliance-officer, die toezicht moet houden op de kwaliteitsprocedures van het kantoor.

Ronduit genant zijn de openbaar gemaakte gegevens die laten zien hoeveel (of eigenlijk: hoe weinig) profijt Prager Metis heeft gehad van het bedienen van FTX. Anders gezegd, voor hoeveel geld het kantoor haar ziel heeft verkocht, namelijk: "It is further ordered, adjudged, and decreed that Defendant is liable for disgorgement of $3,868.90, representing net profits gained as a result of the conduct alleged in the Complaint, together with prejudgment interest thereon in the amount of $916.27."

Advies

Mijn advies aan accountants is niet gebaseerd op slechts de beschreven casus van FTX en Prager Metis. Toezichthouders legden aan meerdere spelers in de cryptosector boetes op, of troffen schikkingen. En er komt nog meer aan. Hoofdrolspelers zijn onderwerp van strafrechtelijke onderzoeken of reeds veroordeeld. De risico's op fraude en witwassen met crypto's zijn groot. En los daarvan: wat is nou eigenlijk die herleidbare en rationele onderliggende waarde van een crypto?