John Weerdenburg is benieuwd naar de evaluatie van de huidige PE-regeling voor accountants en de praktische gevolgen daarvan.

Discussie Column 14 mei 2024

PE, wat doen we ermee?

De permanente educatie van accountants ligt onder een vergrootglas. En dat is niet vreemd, want de schandalen rondom de verplichte kennistoets hebben onze branche geen goed gedaan. Veel (mkb-)accountants zijn ongelukkig met het huidige systeem en daarom is het goed dat de toegezegde evaluatie van dit POP-systeem is gestart. Alle NBA-leden hebben daarvoor een enquête ontvangen. Op voorhand ben ik erg benieuwd naar de uitkomsten, maar ook naar de praktische gevolgen hiervan.

Mkb-accountants kenmerken zich door hun hands-on mentaliteit. Vanuit dat perspectief bezien is het niet zo vreemd dat de nu toegepaste academische aanvliegroute van het huidige PE-stelsel bij hen 'schuurt'. Binnen dit systeem ligt de aandacht namelijk vooral op een goede vastlegging van het proces (leerdoelen bepalen, de te verrichten leeractiviteiten, de behaalde leerresultaten en ten slotte de reflectie). Deze aanpak matcht niet met de belevingswereld van de mkb-accountant en stuit daarom op weerstand. Laatst hoorde ik een accountant nog zeggen: 'Als je in staat bent om een mooi verhaal te schrijven, is het al goed. Of de accountant wel een passende cursus heeft gevolgd, doet er eigenlijk niet toe." Dat zijn uitspraken die uitnodigen tot… reflectie.

Verplichte onderwerpen 

Ondertussen worstelt de NBA met het instellen van verplichte onderwerpen. Ik kan me daar persoonlijk niet zo'n goede voorstelling bij maken. Wie in een waterrijke omgeving woont, twijfelt er toch ook niet aan of het wel zinvol is om zijn kleuter naar zwemles te sturen? Om maar iets te noemen. Bij de uitoefening van ons beroep gaat het er vooral om dat je kennis en vaardigheden verwerft en bijhoudt, die aansluiten bij je core business. Het lijkt mij vrij logisch dat je daar als accountant ook intrinsiek toe gemotiveerd bent. En is verplichtstelling dan eigenlijk wel nodig?

De NBA kan bij haar keuzes voor verplichte onderwerpen gebruikmaken van informatie uit de ingevulde monitoringvragenlijst die kantoren jaarlijks insturen. In het mkb gaat het dan over kennis van assurance-opdrachten, samenstellen, externe verslaggeving, de Wwft en fiscale onderwerpen. Zijn er belangrijke actualiteiten op deze gebieden (zoals de nieuwe Standaard 4400)? Dan kan de NBA je kantoor op basis van de beschikbare data attenderen op (of verplichten tot) het eigenmaken van deze nieuwe kennis.

Zo was het met de komst van de NOW en TVL (met veel nieuwe regels over het omzet- en kostenbegrip en wat er wel en niet mee moet tellen) volstrekt logisch, dat de NBA een opleiding hierover verplicht zou stellen. De grote maatschappelijke impact en de nieuwe specifieke kennis die bij deze opdrachten nodig is, passen ook prima in een verplichte cursus met eventueel een afsluitende kennistoets. Dan heb je een proeve van bekwaamheid waaruit de nodige deskundigheid blijkt, waarmee de NBA ook nog haar slogan 'Nederland rekent op zijn accountants' concreet kan invullen.

Wat vinden de leden?

Terug naar ons huidige PE-stelsel, dat sinds 2019 bestaat. Wat vinden we daar als accountants nu van, wat is de afdronk? De NBA gaf destijds aan het vernieuwde PE-stelsel na een aantal jaren te willen evalueren. Voor die evaluatie betrekt de NBA haar leden nu, door middel van de eerder vermelde enquête en de eerste ledenconferentie op 10 juni aanstaande.

De enquête heeft mij verbaasd, omdat hierin een elementaire vraag ontbreekt: "Als je mag kiezen tussen het huidige of het vorige PE-systeem, wat heeft dan je voorkeur?" Ik begrijp niet goed waarom onze beroepsorganisatie die belangrijke hoofdvraag niet stelt en misschien wel zorgvuldig lijkt te vermijden. Met zo'n enquête wil je toch doorprikken op wat er écht leeft en wat er speelt, om te kunnen bepalen of er voldoende draagvlak is? Is de NBA soms bang voor de mogelijke gevolgen, als zij die vraag wél concreet stelt? Dat lijkt mij niet aannemelijk.

In het huidige systeem van regels bij de NBA zijn er Nadere Voorschriften en Verordeningen. Het bestuur stelt de Nadere Voorschriften zelfstandig vast. Bij een verordening is een stemming (met de mogelijkheid om amendementen in te dienen) in de ledenvergadering nodig. En je raadt het al: De regel rondom de PE is een van die Nadere Voorschriften, waarmee het bestuur uiteindelijk de touwtjes in handen heeft. Met andere woorden: Belanden de uitkomsten van deze (nogal sturend geformuleerde) enquête straks gewoon in de la, inclusief de extra bijgeschreven commentaren? En eindigt het dan straks met: we dronken een glas, we deden een plas… en alles bleef zoals het was?