Wim Bartels maakt een vergelijking met het populaire dobbelspel tijdens kerst, bij het nadenken over de jongste ontwikkelingen in de EU rondom duurzaamheidsregelgeving.

Discussie Column 20 december 2024

Dobbelspel

Het is weer de tijd van het jaar waarin we elkaar cadeautjes geven. Sommigen doen dat op pakjesavond, anderen vieren het met kerst. De cadeautjes liggen dan geduldig onder de kerstboom te wachten tot de kerst zich aandient en het feest kan beginnen. Vroeger was dat altijd redelijk eenvoudig: mensen kochten cadeautjes voor elkaar, naam erop en op de avond zelf uitdelen en uitpakken. Maar tegenwoordig is dat al lang niet meer de enige vorm. Ik hoor steeds meer van mensen die willekeurige cadeautjes kopen en op de avond zelf door middel van een dobbelspel én een leuke avond hebben én kans hebben op de meeste cadeautjes. Het spel blijft tot het laatst toe spannend; mijn zoon won onlangs in de laatste ronde bijna alles en kwam beladen thuis.

Ik moest hieraan denken, toen ik de recente ontwikkelingen in de EU overdacht rondom de duurzaamheidsregelgeving. Von der Leyen heeft aangekondigd dat ze via een zogenoemd 'Omnibus initiatief' drie sets regels gaat evalueren: de CSRD, de CSDDD en de EU Taxonomy. Ze zei erbij dat de inhoud van de wetgeving goed is, maar dat de Europese Commissie gaat kijken naar vermindering van de regeldruk.

Maar wat gaan die vereenvoudigingen dan zijn? Er doen allerlei mogelijke aanpassingen de ronde. Optrekken van de grens voor rapportage naar grotere ondernemingen. Een middencategorie bedrijven definiëren die in vereenvoudigde vorm zouden rapporteren. Uitstel of afstel van de sectorstandaarden. Wijzigen van de vereisten voor niet-EU-groepen. Versimpelen van de EU-taxonomie. En dat zijn nog maar een paar van de mogelijkheden.

Al deze 'cadeautjes' worden nu onder de spreekwoordelijke kerstboom gelegd en het dobbelspel zal binnenkort beginnen. Wie er uiteindelijk met de meeste cadeaus naar huis zal gaan wordt de grote vraag. De staf van de Europese Commissie heeft zelf op dit moment ook nog echt geen duidelijkheid over het voorstel, dat moet de komende tijd worden uitgewerkt. Het zijn dus nadrukkelijk mogelijkheden en nog niets staat vast. Ondertussen zijn al wel belanghebbende groepen begonnen om de dobbelstenen alvast te gooien en te proberen er straks met 'drie keer zes' uit te komen.

We gaan dus een periode van grote onzekerheid tegemoet, want niet alleen zal de commissie de voorstellen moeten uitwerken, daarna zal het ook door het politieke proces moeten en daar kan nog van alles gebeuren. Hoe lang die periode zal duren is ook niet bekend, maar het zal zeker langer zijn dan ‘een paar maanden’.

Daar helpt dan niet bij dat ook de transpositie van de CSRD in veel landen, waaronder Nederland, nog niet is afgerond op het moment van deze opinie. Dat roept vooral voor bedrijven ook verdere onzekerheid op. Wat moeten zij doen? Uitgaan van het juridische standpunt dat ze niet hoeven te voldoen zolang er geen wet is, of ervan uitgaan dat de CSRD ongewijzigd zal worden ingevoerd en gewoon maar door? Wat ik begrijp is dat de meeste beursgenoteerde bedrijven, die nu in ieder geval nog onder de Non-Financial Reporting Directive vallen, doorgaan met rapportage zoals de CSRD – of eigenlijk ook de ESRS – dat vereisen.

Dezelfde onzekerheid geldt natuurlijk ook voor de toezichthouders, voor de Sustainability Reporting Board  én voor ons accountants.

Als accountants lijken we wellicht enigszins aan de zijlijn te staan, maar wij zijn uiteraard wel de partij die straks assurance moet geven en zijn een heel belangrijke gatekeeper in de gehele rapportageketen. Naast dat we ons geluid moeten laten horen over de wijzigingen die wij voorstellen of juist niet willen zien, onder andere vanuit public interest, verdere internationale harmonisatie en haalbaarheid voor ons als accountants, zullen we in onze natuurlijke adviesfunctie de gecontroleerde organisaties moeten bijstaan in hun afwegingen over duurzaamheidsrapportage: wat zijn de laatste ontwikkelingen, wat is het juiste moment om te beginnen met de voorbereidingen of juist te stoppen, wat zijn de 'no regret'-stappen, hoe kunnen de regels die er zijn worden ingezet om de strategie en sturing van het bedrijf te verbeteren?

Ik verwacht eerlijk gezegd niet dat de CSRD of de CSDDD verdwijnen. En de EU Taxonomy zal ook wel in enige vorm blijven bestaan, Von der Leyen heeft immers gezegd dat de inhoud goed is. Het is daarmee hoe dan ook duidelijk dat duurzaamheid en verantwoording daarover afleggen vanaf nu een rol blijven spelen in het bedrijfsleven. En daarmee is het aan ons om bedrijven richting te geven om zich zo goed mogelijk voor te bereiden op wat er toch komen gaat en vooral ze ook op het spoor te zetten van de betekenis van duurzaamheid voor de continuïteit van hun bedrijf – of er nu regels zijn of niet.

Welke cadeautjes er dan ook onder de kerstboom vandaan komen en wie het dobbelspel ook wint, de lichtjes blijven dan branden en de piek kan blijven schitteren op de top.