Als iedereen een vraagstuk alleen vanuit eigen perspectief bekijkt en het perspectief van een ander wantrouwt, komen we niet verder. Dat geldt ook voor het accountantsberoep, aldus Arjan Brouwer.

Discussie Column Vandaag

Trots en verbinding

Eerder deze maand was ik bij de uitreiking van de Henri Sijthoff Prijs. Het jaarlijks terugkerende evenement waarin ondernemingen die zich onderscheiden door goede, transparante verslaggeving in het zonnetje worden gezet. Hoewel de jury kritisch was op de gerealiseerde vooruitgang van de verslaggeving in Nederland - mogelijk een pas op de plaats in aanloop naar de implementatie van de CSRD - kregen ASR Nederland, Heijmans en Van Oord complimenten en mochten zij de prijzen in ontvangst nemen.

Tijdens de bijeenkomst gaf Heineken-bestuursvoorzitter Dolf van den Brink een toespraak over de uitdagingen waarmee de samenleving heeft te maken. Hij ging in op de impact van de conflicten in de wereld, de duurzaamheidsuitdaging, de schaarste aan arbeid, kapitaal en energie en de uitdagingen ten aanzien van technologische ontwikkelingen die zowel kansen als risico's met zich meebrengen.

Het zijn stuk voor stuk thema's waarmee ook accountants hebben te maken. Soms in de eigen bedrijfsvoering, soms omdat het de gecontroleerde ondernemingen raakt. En vaak beide. Technologie biedt kansen om de efficiëntie en de effectiviteit van de controle naar een hoger niveau te brengen, maar de concrete toepassing is weerbarstig. En als ondernemingen al gebruikmaken van AI in het goedkeuringsproces van facturen of declaraties, of in de beprijzing van producten en diensten die via een onlineplatform worden verkocht, wat betekent dat dan voor de controle? Investeringen in technologie vragen om kapitaal, wat leidt tot nieuwe financieringsvraagstukken in de sector. En dat de schaarste aan arbeid ook de accountancy raakt, zal niemand zijn ontgaan.

Net als in de maatschappij heeft niet iedereen hetzelfde beeld bij de uitdagingen en de oplossingen. Mogen we nu wel of niet wonderen verwachten van de inzet van AI in de controle? Is uitbesteden van bepaalde werkzaamheden naar andere landen wel of geen goede oplossing voor de schaarste aan personeel in Nederland? En is private equity nu wel of geen wenselijke nieuwe bron van kapitaal voor accountantsorganisaties? De meningen lopen nogal uiteen. Dat is op zich geen probleem als partijen zich via een constructieve dialoog in elkaar, elkaars oplossingen en elkaars zorgen kunnen verplaatsen. Van den Brink maakte zich zorgen over toenemende polarisatie in de samenleving, die het steeds moeilijker maakt om vooruit te komen. Ook in en ten aanzien van de accountantssector speelt dat een rol. Stevige discussies zijn gaande.  Dat is soms nodig om tot de kern te komen, zonder wrijving geen glans. Maar als iedereen een vraagstuk alleen vanuit zijn of haar eigen perspectief bekijkt en het perspectief van de ander wantrouwt, komen we niet verder.

Een private-equity-aandeelhouder zal misschien meer voordelen zien van private-equity-investeringen in de accountancy, dan iemand die van dichtbij een faillissement van een door private equity gehouden onderneming heeft meegemaakt. Maar alleen voordelen of alleen nadelen, dat kan ik me moeilijk voorstellen. Een accountant die het afgelopen decennium van binnenuit de cultuurverandering en de kwaliteitsverbetering heeft ervaren, zal een positiever beeld hebben over de sector dan een stakeholder die vooral nieuws over de sector leest als er iets misgaat. Maar alleen hosanna of alleen treurnis? Kom op zeg.

Als we er nu eens van uitgaan dat accountants, bestuurders van accountantsorganisaties, beroepsorganisatie NBA, toezichthouder AFM en andere actoren in en om de sector vanuit goede intenties komen tot hun ideeën en acties, wordt het een stuk makkelijker om goed naar elkaar te luisteren, verschillen te overbruggen en verbetering te realiseren.

Dat is des te belangrijker in een periode waarin zaken als de invoering van de CSRD, technologische ontwikkelingen en arbeidsmarktkrapte voor grote uitdagingen zorgen en waarin alle hulp welkom is om die uitdagingen het hoofd te bieden. Een periode waarin ongetwijfeld niet alles direct goed zal gaan. Niet omdat de wil er niet is, maar omdat het gewoon niet zo makkelijk is. Ontkennen dat zaken soms misgaan, is niet wenselijk; het staat verbetering in de weg. Voor het niet accepteren dat zaken soms misgaan geldt hetzelfde. Minstens even belangrijk als streven naar first time right, is streven naar het leren en verbeteren in jaar twee.

Ook mogen accountants trotser zijn op alles wat wel goed gaat. De impact op de kwaliteit en de betrouwbaarheid van jaarrekeningen, CSRD-rapportages en andere informatie die niet onderschat mag worden. De impact op de kwaliteit van interne beheersing en governance bij ondernemingen. En ik heb de indruk dat het tempo van innovatie behoorlijk wordt opgevoerd. Het is misschien niet allemaal even zichtbaar en er worden (nog) geen prijzen voor uitgereikt, maar meer trots mag best.

Volgens Van den Brink heeft Nederland een hoopvol toekomstverhaal nodig dat ons verbindt. Wat mij betreft is het toekomstverhaal van de accountantssector behoorlijk hoopvol. Nu nog wat meer verbinding.