Terwijl de meeste aandacht uitgaat naar de CSRD, is een volgende lichting grote ondernemingen nu ook verplicht over 2025 te rapporteren in lijn met de EU Taxonomie-vereisten. Wat is precies de meerwaarde, vraagt Annebeth Roor zich af.

Discussie Column 18 oktober 2024

EU Taxonomie aan de beurt

Het staat nog niet scherp op ieders netvlies, maar naast verplichtingen vanuit de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), gaat tegelijkertijd ook de EU Taxonomie-regeling gelden voor alle grote ondernemingen. In tegenstelling tot de CSRD legt de EU Taxonomie exacte regels op over wat duurzaam is. De Taxonomie-kpi's leveren daarmee een kwantitatieve beoordeling op over de duurzaamheid van bedrijfsactiviteiten.

Alle grote ondernemingen die over 2025 conform de CSRD in 2026 een duurzaamheidsverklaring rapporteren, moeten daarbinnen ook conform de EU Taxonomie rapporteren. Daarmee is de EU Taxonomie onderdeel van de reikwijdte van de limited asurance-opdracht van de accountant. De EU Taxonomie is een gedetailleerd handboek voor wat de Europese Unie als duurzame bedrijfsactiviteiten ziet. Zo kan een bedrijfsactiviteit een substantiële bijdrage leveren aan een of meer milieudoelstellingen. De zes doelstellingen zijn het beperken van en aanpassen aan klimaatverandering, bescherming van water, transitie naar een circulaire economie, bestrijding van vervuiling en herstel van biodiversiteit. Bijvoorbeeld: als je chemicaliën produceert, beschrijft de EU een grenswaarde voor CO₂ per ton geproduceerd materiaal. Als je chemicaliën onder die grens produceert, draag je bij aan klimaatmitigatie. Naast deze substantiële bijdrage, dien je conform vastgestelde criteria aan te tonen dat je geen ernstige schade doet aan de andere vijf milieudoelstellingen en dat je voldoet aan sociale minimumgaranties (minimum social safeguards).

Beursgenoteerde bedrijven, grote banken en verzekeraars rapporteerden in de afgelopen drie jaarverslagen al conform de EU Taxonomie. Dit vormde een uitdaging in het navigeren van concept-wetgeving en een hoog tempo van elkaar opvolgende aanvullende criteria. Inmiddels zit de EU Taxonomie in een wat rustiger vaarwater, nu de criteria voor alle zes milieudoelstellingen beschikbaar zijn. Ook heeft de Europese Commissie tools en overzichten klaargezet voor bedrijven, zie de EU Taxonomy Navigator. De kastanjes zijn dus uit het vuur gehaald, maar de EU Taxonomie blijft een gedetailleerd en technisch handboek, dat voor elke onderneming flink wat uitzoekwerk vraagt.

Wat is precies de toegevoegde waarde van de EU Taxonomie, als er al een CSRD-rapportage ligt? Die zit mijns inziens in de normerende kant van de EU Taxonomie, die weinig ruimte laat voor mooie beloftes. Bedrijven rapporteren over het percentage van de omzet, de investeringen (CapEx) en operationele kosten (OpEx) dat uit potentiële duurzame activiteiten bestaat (eligibility %) en in hoeverre die daadwerkelijk als duurzaam geclassificeerd kunnen worden (alignment %). Het verschil tussen deze percentages zijn dus bedrijfsactiviteiten die in het licht van de EU Taxonomie nog niet voldoende duurzaam zijn. Het geeft concrete percentages en concrete criteria waarnaar gekeken kan worden, in relevante sectoren. Waar de CSRD ruimte geeft om zelf belangrijke thema’s te selecteren en op verschillende thema’s ruimte waarover je rapporteert, schrijft de EU Taxonomie tot in detail voor hoe de kpi’s moeten worden opgesteld. Voor de financiële sector gelden andere criteria, die een doorkijk geven op de sectoren die zij financieren, verzekeren etc. Daarnaast wordt er sinds begin 2023 over alle beleggingsproducten gerapporteerd welk percentage van de beleggingen in lijn met de EU Taxonomie-criteria is. Banken, beleggers en verzekeraars wachten dus op meer informatie van de groep grote ondernemingen die dit over 2025 gaat rapporteren.

Uiteraard zijn de EU Taxonomie-criteria niet perfect. Wie weleens op een verjaardag over duurzaamheid heeft gepraat, begrijpt dat vaststellen wat 'duurzaam' is, ingewikkeld is. De EU Taxonomie-criteria zijn een uitgebreid kader, opgebouwd vanuit wetenschappelijke onderbouwing en huidige wet- en regelgeving. De criteria refereren daarbij regelmatig naar best beschikbare technieken. En ja, helaas zijn er in dat kader ook politieke compromissen bijgekomen. Zo zijn gas en nucleaire energie als 'transitie-activiteit' geclassificeerd, niet duurzaam in zichzelf, maar nodig in de transitie naar een duurzame economie. Eind augustus startten ngo's een rechtzaak tegen de Europese Commissie omdat de aanvullende criteria voor transport per vliegtuig en schip te zwak zijn en daarmee juist tot greenwashing kunnen leiden. Deze criteria ondermijnen de intentie van de EU Taxonomie, want juist voor activiteiten waar transitie nodig is, zou je een hoge lat verwachten die de transitie aanjaagt.

Naast de CSRD-voorbereidingen is de EU Taxonomie dus ook aan de beurt. De afgelopen tijd legde ik daarom bij verschillende bedrijven de EU Taxonomie uit, met voorbeelden van hun bedrijfsactiviteiten en voorbeelden van andere beursgenoteerde bedrijven. Elke keer werd het gesprek direct concreet wanneer ze 'hun' bedrijfsactiviteit op het scherm zien en criteria die daarvoor van toepassing zijn. Een concreet gesprek over gedetailleerde criteria tijdens een eerste gesprek over EU Taxonomie, dat vind ik hoopvol. Juist omdat de CSRD vanwege haar algemene karakter en de aanloop van een dubbele materialiteitsproces niet altijd direct concreet wordt.

Het is dus de beurt aan grote ondernemingen, maar ook aan hun accountants, om de EU Taxonomie op te pakken. De eerste focus zal zijn op het vaststellen van de juiste scope (definities omzet, CapEx en OpEx) en welke bedrijfsactiviteiten onder de EU Taxonomie vallen (eligibility %). Het wordt echt interessant, als daarna duidelijk wordt in hoeverre die activiteiten duurzaam zijn (alignment %) en wat er nodig is om dat te laten toenemen.

Dit kan zowel binnen het bedrijf als met de accountant leiden tot concrete gesprekken over de verduurzaming van bedrijfsactiviteiten. Mijn tip daarbij: gebruik de criteria, maar staar je er niet op blind. Blijf het gesprek altijd voeren over wat daadwerkelijke verbeteringen in bedrijfsprocessen voor het milieu opleveren. Dat is uiteindelijk ook het doel van de wetgever zelf, motiveert de mensen die eraan werken en levert de juiste focus in implementatie op.