Moet de accountant zich als een soort bezemwagen ontfermen over door toezichthouders tijdens de rit afgeschoven toezichtstaken, zoals rondom de deponering van jaarcijfers, vraagt John Weerdenburg zich af.

Discussie Column 20 september 2023

De mkb-accountant als bezemwagen?

Nog even en het is alweer 31 oktober. De uiterlijke datum waarop de jaarrekeningen 2022 van onder andere bv's gereed moeten zijn. Of dat in de praktijk ook gaat lukken, is een vraag die elk najaar terugkomt. In de praktijk zie ik veel accountants die ook na Halloween nog bezig zijn om jaarrekeningen samen te stellen, onder het terminaal klinkende motto "Als ik het einde van het jaar maar heb gehaald".

Hiermee verwijzen ze dan naar artikel 2: 394 lid 3 BW (uiterlijk twaalf maanden na afloop van het boekjaar moet de rechtspersoon de jaarrekening op de in lid 1 voorgeschreven wijze openbaar hebben gemaakt). Maar ook die datum ligt vaak buiten bereik, waardoor zowel de opmaak- als de publicatieplicht wordt overtreden. Ondertussen kijkt de KvK van een afstandje naar deze vertraagde deponeringsprocessen, ogenschijnlijk niet bij machte om het deponeringstempo te bespoedigen.

Betekent dit nu ook dat de accountant medeplichtig is bij dit economische delict (want dat ís het)? Formeel zou ik zeggen: nee. Maar je schendt wel je zorgplicht als je je klanten niet tijdig attendeert op het belang om de deadlines van 31 oktober en 31 december te halen. In het ene geval ligt de oorzaak bij de klant die zijn stukken te laat aanlevert. In het andere geval maakt de enorme berg werk (achterstanden NOW/TVL, gebrek aan personeel) op het bureau van de accountant het halen van deze deadlines op voorhand kansloos. Zolang er nog geen curator in het vizier komt, lijkt er ook nog niet zoveel aan de hand. Bovendien: welke accountant gaat actief overtredingen melden waar hij of zij zelf debet aan is?

Wat ook niet bijdraagt aan snellere deponering, is het tandeloze toezicht hierop door de KvK. Iedereen weet: daar waar toezicht faalt, worden regels opgerekt en overtreden. Maar is het voor de KvK dan zo lastig om actie te ondernemen? Welnee. Filter je database op ondernemingen die hun jaarrekening nog niet in SBR hebben aangeleverd en je weet wie je moet aanschrijven, aanmanen en beboeten – geen rocket science. Met een KvK die vrijwel niets doet, verschuift er een toezichtstaak naar het bordje van de accountant. Dat is overigens geen nieuw scenario; kijk maar naar het verplicht melden van ongebruikelijke transacties in het kader van de Wwft. Ook zoiets. Collega Joris Joppe maakte hier onlangs nog een aardige 'inspanning-batenanalyse' van in zijn column 'Wetsvoorstel Wwft vanaf 2024 niet meer van toepassing op accountants'.

De grotere vraag die hier ligt, is: moet de accountant zich in 2023 nu echt als een soort bezemwagen ontfermen over al die door toezichthouders tijdens de rit afgeschoven toezichtstaken? Dat lijkt mij een grote misvatting. Het kan ook anders. Daarom pleit ik er als eerste voor om voor kleine en micro-rechtspersonen de uiterlijke termijn van de opmaak- én publicatieplicht te bepalen op uiterlijk twaalf maanden na afloop van het boekjaar. En ik pleit voor een krachtiger Kamer van Koophandel, die haar toezichtstaak in dezen veel serieuzer gaat opvatten. Dat lijkt me een mooi begin.