Marcel Pheijffer staat nog een keer stil bij een recente uitspraak van de Accountantskamer. De overwegingen en bewoordingen van de tuchtrechter hadden steviger mogen zijn, meent hij.

Discussie Column 26 september 2023

Bestuurder accon avm: verzachtende maar ook verzwarende omstandigheden

Recent deed de Accountantskamer uitspraak in de tuchtklacht tegen een voormalig bestuurder van accon avm. Hij zou - in mijn woorden - onder meer hebben gegoocheld met cijfers in financiële rapporten. Dit betrof in ieder geval de cijfers met betrekking tot de belastingschulden en de omzet. De rapporten en de cijfers in de interne administratie alsmede voor de raad van commissarissen en de bank verschilden (aanzienlijk) van elkaar. Zo kreeg de bank het fraaiste plaatje voorgeschoteld en toonde de interne administratie het somberste beeld. De rapportage aan de rvc zat er ergens tussenin.

In deze bijdrage ga ik de annotatie van Lex van Almelo elders op deze site niet overdoen. Ik schets de kern van de zaak en maak met name een punt ten aanzien van de zwaarte van de opgelegde maatregel. Daarbij vel ik geen oordeel over de hoogte van de straf (en wil op dat punt ook geen discussie uitlokken), dat is aan de Accountantskamer. Het gaat mij puur om de motivering van de maatregel.

Kern van de zaak

De uitspraak van de Accountantskamer is lezenswaardig (ik verwijs in deze naar de bespreking daarvan door annotator Lex van Almelo). Zo wordt goed uiteengezet dat het "enkele feit dat sprake is van verschillen tussen rapportages onderling en/of verschillen tussen de rapportages en de interne administratie niet hoeft te betekenen dat sprake is van fouten in een of meer van de rapportages". Iedere rapportage dient echter wel een deugdelijke grondslag te bevatten.

Op dat laatste ging de bestuurder nat met betrekking tot de rapportages van de halfjaarcijfers 2020. Hij kon tegenover de Accountantskamer geen voldoende verklaring geven voor de door hem in de rapportages berekende belastingschuld. Deze bedroeg in de rapportages aan de bank en de raad van commissarissen ruim elf miljoen euro en volgens de interne administratie en enkele schattingsposten ruim het dubbele.

Opgelegde maatregel

De Accountantskamer velt een relatief mild oordeel. Dat valt om twee redenen te verklaren. Ten eerste zijn diverse klachtonderdelen ongegrond verklaard. Onderdelen ten aanzien waarvan de Accountantskamer de advocaat van de klagende partij als het ware 'huiswerk' heeft gegeven. In de uitspraak is duidelijk aangegeven op welke punten de klachtonderdelen onvoldoende zijn onderbouwd, wat in een eventueel hoger beroep wellicht nog kan worden gerepareerd door een nadere onderbouwing te verstrekken.

Ten tweede weegt de Accountantskamer een aantal aspecten in het voordeel van betrokkene: hij is ontslagen, kwam negatief in de publiciteit en heeft zich als accountant uitgeschreven. In feite zijn dit als het ware 'verzachtende omstandigheden' waaraan de Accountantskamer gewicht heeft toegekend.

Wat ik echter mis is het door de Accountantskamer meewegen van 'verzwarende' omstandigheden. Ik doel dan met name op het feit dat juist van een accountant mag worden verwacht dat dergelijke, cijfermatige rapportages correct zijn. Juist omdat de accountant weet dat derden vertrouwen stellen in het feit dat die rapportages door de accountant zijn ondertekend. Zelfs als het niet om een assuranceverklaring gaat, is het zo dat derden daaraan een dergelijk vertrouwen ontlenen: het is de handtekening van de accountant die telt.

In deze kwestie lag er voor bijna 16,9 miljoen euro aan fiscale aanslagen. Een hard gegeven. De loon-, omzet- en vennootschapsbelasting die daarnaast over het eerste halfjaar van 2020 moest worden afgedragen was goed in te schatten en bedroeg nog eens 6,5 miljoen euro. In totaal ging het dus om 23,4 miljoen euro. Het is slecht voorstelbaar dat je een dergelijke post dan 'per ongeluk' voor ruim elf miljoen in rapportages aan de raad van commissarissen en de bank opneemt. Wat nadrukkelijk de vraag oproept of hier geen sprake is van ' opzet' en 'misleiding', elementen die in de fraudedefinitie centraal staan. Maar deze vraag stond in de tuchtklacht niet expliciet centraal.

Bezien in deze context komt de bestuurder - zoals annotator Van Almelo vaststelde - 'goed weg'. Arnout van Kempen reageerde op die kwalificatie met de opmerking dat dit voor hem niet 'zo boeiend' is, omdat wel duidelijk is dat de betrokken bestuurder er hoe dan ook niet vrolijk onder is. In de richting van betrokkene ben ik het met Arnout eens: Door de afloop van de zaak (ontslag, publiciteit en uitschrijving) had deze zijn 'straf' al gehad.

Maar een dergelijke casus staat in een bredere context: niet alleen betrokkene moet ervan leren; zo'n casus heeft ook impact op de beroepsgroep. Het zou niet goed zijn als de les wordt opgevat dat je een ernstig vergrijp kunt plegen en dan wegkomt met een standje. Deze kwestie raakt de essentie van het accountantsvak: betrouwbaarheid en vertrouwen.

Daarom hadden de overwegingen en bewoordingen van de Accountantskamer - ongeacht de op te leggen maatregel - in deze van mij een stuk steviger en instructiever mogen zijn. Temeer daar het hier niet zomaar om het handelen van een 'normale' accountant gaat, maar het een bestuurder betreft die in die hoedanigheid zijn organisatie representeerde en in diskrediet bracht. Als dat geen verzwarende omstandigheid is…

Ik had dan ook graag gezien dat de Accountantskamer expliciet had beschreven welke maatregel deze in een dergelijke context geïndiceerd acht, rekening houdende met de verzwarende omstandigheden, om deze vervolgens te mitigeren in verband met de verzachtende omstandigheden. Daarmee wordt een duidelijker signaal naar de beroepsgroep én het maatschappelijk verkeer afgegeven.