Welke rol gaat de accountant innemen rondom duurzaamheid? Zijn accountants vooral bezig met de regeltjes, of écht bezig met onze planeet, vraagt Omar El Messaoudi zich af.

Discussie Column 17 mei 2023

Zaaien en oogsten

Hé jij! Wist jij dat er ook andere specialisten volop bezig zijn met duurzaamheid? Het is niet iets dat vanzelfsprekend de accountant toekomt. Sterker nog, het is een open markt. De snelste en slimste spelers zullen er profijt van hebben en de rest kan al snel in het stof bijten. Het komt niet vanzelf als een mooie maaltijd op het bordje van de accountant. De accountant is niet per definitie dé aangewezen specialist om het te doen. Die illusie moet even de wereld uitgeholpen worden.

Nu dat helder geworden is, wil ik het er toch nog even met je over hebben. Die duurzaamheid, hoe gaan we daar eigenlijk mee om als accountant? Gaan we weer de focus leggen op de achterkant, lees verantwoording, en aan welke verslaggevingsregeltjes deze allemaal moet gaan voldoen? Of gaan wij het dit keer anders doen? Even geen assurance op de eerste plek. Laten wij de achterkant even vergeten en beginnen bij de voorkant. Klinkt logischer toch? We beginnen vooraan. We komen de achterkant dan vanzelf wel tegen. Laten wij dus niet kijken aan welke regeltjes de externe verslaggeving allemaal moet gaan voldoen en hoe wij zekerheid hieromtrent gaan verschaffen, maar laten wij de vraag beantwoorden hoe wij de klant kunnen helpen om de aansturing op duurzaamheid, het presenteren van goede PKI's en het innoveren van processen en verbetering van de cultuur omtrent duurzaamheid te kunnen versterken.

Laten wij onze kennis en kunde daarop loslaten. Samen optrekken met de klant. De klant echt begrijpen. De mogelijkheden echt begrijpen. In de praktijk ervaren wat wel en niet werkt. Een sparringpartner en adviseur. In een later stadium kan er vervolgens gekeken worden welke rapportage stakeholders graag willen zien en hoe de accountant hier zekerheid over kan geven. Dit lijkt mij een logischer volgorde dan andersom.

Als accountant zijn wij geneigd om al snel in toetsingskaders te denken. Dat is niet altijd de beste manier om met een nieuw fenomeen om te gaan. Soms moet je de informatie eerst leven en beleven en wie weet past die rol ons zó goed dat wij de andere rol met betrekking tot duurzaamheid niet eens hoeven te vervullen of niet eens willen vervullen. Laat dat maar aan andere specialisten over. Wellicht willen wij ons nu weer in allerlei gekke bochten gaan wringen om maar als dé aangewezen persoon erkend te worden die de duurzaamheidsverslaggeving toetst en van zekerheid voorziet.

Ik zeg niet dat dit laatste per definitie van de baan moet, het is zeker een mooie kans. Als wij het waar kunnen maken en een duidelijke boodschap hebben richting het maatschappelijk verkeer. Wat controleren wij wel en wat niet? Wat kunnen wij wel en wat niet? Ook accountants hebben twee handen. Als die vol zitten kun je maar beter genoegen nemen met wat je hebt. Zie duurzaamheid als een rivier. Je kunt er volop induiken met een emmer bij de hand en proberen om de gehele rivier in de emmer te krijgen, of je kunt rustig langs de rivier zitten en stapsgewijs de emmer vullen tot deze de gewenste hoeveelheid bevat. Sta daar even bij stil en laat je gedachten stromen.

Laten we nu even verder lopen. Geen tijd om stil te staan. De aarde draait met een snelheid van ruim 107 duizend kilometer per uur om zijn as heen. De tijd tikt door, de kwaliteit van onze planeet neemt af. Er komen miljoenen organisaties bij en de bronnen raken uitgeput. Bomen worden gekapt, bepaalde dieren sterven uit en het weer is gedesoriënteerd. Wat is de rol die wij hier als accountant in gaan nemen? Zijn wij vooral bezig met de regeltjes, of zijn wij écht bezig met onze planeet?

Bakken met geld, tijd en energie worden verslonden om uiteindelijk tot een toetsingskader en standaarden te komen, waardoor de accountant met limited assurance kan aangeven of organisaties 'groen' zijn of niet. De accountant is blij. Het werk is gestructureerd en conform de standaarden gedaan. Het toetsingskader vinden wij duidelijk. De toezichthouder is akkoord. Iedereen blij. Er ligt een jaarrapport dikker dan het eerste deel van Harry Potter en de broodjes kunnen uit de oven. Reden om te vieren dat duurzaamheid beetgepakt is.

Ondertussen stort de kwaliteit van onze planeet verder in, ontstaat een scheefgroei bij organisaties tussen het jaarrapport en de daadwerkelijke business, rapportages worden groener maar de werkelijkheid grauwer, standaarden en regels worden nog scherper gemaakt vanwege toezichtrapportages en het aantal bladzijdes van het jaarrapport stijgt en het aantal bomen daalt, er ontstaat geen cultuurshift bij organisaties om groener te handelen zolang het rapport maar groen is en voorzien van een stempel van de accountant, kleinere organisaties vallen tussen wal en schip omdat deze niet aan toenemende eisen kunnen voldoen, accountants missen een enorme kans om samen met organisaties aan de voorkant op te trekken, de verwachtingskloof stijgt en de focus komt te liggen op het snoeien en niet op het zaaien en oogsten.

Hoe ga je van blauw naar groen? Voeg daar geel aan toe. Exact datgene wat ontbreekt. Zoek maar even op waar geel voor staat.