Binnen PwC belastingadvies in Australië rammelt de interne controle, zoals bij de timmerman de deuren piepen, aldus Jan Bouwens.

Discussie Column 15 mei 2023

Piepende deuren

De internationale taxpraktijk van PwC Australia heeft, door informatie te lekken, een probleem veroorzaakt dat PwC wereldwijd raakt. Global head Bob Moritz moet de zaak redden. Daartoe moet hij terugvallen op het dagelijks werk van de accountant: de aanwezigheid en werking van internal controls.

Uit  Financial Times-publicaties blijkt dat PwC-belastingpartner Peter Collins de Treasury en de Australian Tax Authority (ATO) hielp bij het ontwikkelen van nieuw belastingbeleid. Dat beleid was intussen omgezet naar voorgenomen wetgeving, maar de ontwerpwet moest nog openbaar worden gemaakt. Collins deelde echter al informatie met collega's, over hoe zij hun klanten het beste konden adviseren over methoden om met de toekomstige belastingwetgeving om te gaan.

Ik was eigenlijk verrast toen ik deze artikelen las. In Nederland is het voor accountants verboden om adviesdiensten aan te bieden aan de (oob)-bedrijven die zij controleren. Evenzo is het verrassend om te zien dat Collins de Treasury en ATO adviseerde en deze kennis tegelijkertijd deelde met zijn collega's, die deze informatie vervolgens in het voordeel van hun klanten konden gebruiken. Deze praktijk is vergelijkbaar met het adviseren van bedrijf A over het ontwikkelen van product K om vervolgens bedrijf B te adviseren over hoe zij het succes van product K kunnen ondermijnen. Waarom brak Collins die regel? En, nog belangrijker, waarom hebben zijn collega's Collins niet op deze inbreuk gewezen?

De eerste vraag is eenvoudig te beantwoorden. In elke organisatie vind je op elk niveau mensen die bereid zijn een grens te overschrijden en informatie te onthullen die ze niet mogen vrijgeven. Er zijn veel redenen om dit gedrag te verklaren, waarvan de meest populaire is dat het individu zijn reeks successen wil behouden en geen enkele succesonderbreking wil accepteren.

Maar waarom dachten zijn collega's dat het goed was om deze informatie te ontvangen en te gebruiken? Hoewel het mogelijk is dat Collins hen vertelde dat het in orde zou zijn om naar de verstrekte informatie te handelen, zou je toch verwachten dat ze deze uitspraak zouden controleren voordat ze dat zouden doen. Ik tast volledig in het duister over hoe iemand (inclusief Collins' baas Tom Seymour) zou kunnen geloven dat PwC-collega's  deze informatie als adviestool konden inzetten. Dat is eigenlijk ondenkbaar.

Wat zal het gevolg zijn voor PwC? Dat hangt echt af van de maatregelen die de organisatie gaat nemen om te voorkomen dat dit probleem zich nog een keer voordoet. Zelfs executives die het advies van de consultant hebben opgevolgd, zullen hun wenkbrauwen fronsen gezien wat ze weten over Collins. Zal PwC ook bedrijfsgeheimen delen met andere bedrijven?

Op dit moment is een team van PwC onder leiding van Bob Moritz, Global Chairman, naar Australië. Moritz zal aldaar overtuigend moeten aangeven welke maatregelen PwC heeft genomen om de zaak op te lossen. Dergelijke maatregelen houden in dat het kantoor op nadrukkelijke wijze een reeks controles implementeert en handhaaft, die moeten voorkomen dat Collins-types zulke informatie vrijgeven. Het zou ook (of misschien wel in de eerste plaats) inhouden dat de ontvangers van deze informatie de vraag stellen: is deze informatie legitiem? Deze vraag kan worden beantwoord door een intern bureau. PwC heeft waarschijnlijk een dergelijk systeem, maar moet dan toch uitleggen waarom dat systeem niet heeft gewerkt in het geval van het Collins-lek.