Bij het bepalen van grenzen voor rapportage- en controleverplichtingen moet ook nagedacht worden over de criteria die daarbij worden gehanteerd, meent Arjan Brouwer.

Discussie Column 24 mei 2023

It is not (only) the size that matters

De hoge inflatie van het afgelopen jaar heeft veel ongewenste gevolgen. Afgaand op een recent FD-artikel is een verplichte accountantscontrole er één van. Over de vraag of accountantscontrole inderdaad ongewenst is, zullen de meningen verschillen. Maar dat de grens van twaalf miljoen euro omzet of zes miljoen euro balanstotaal sneller dan verwacht wordt bereikt als inflatie de prijzen opjaagt, ligt voor de hand.

Datzelfde geldt overigens ook voor de grenzen van de grote rechtspersoon, relevant voor bijvoorbeeld de vraag of vanaf het boekjaar 2025 de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) van toepassing is. Een niet geringe en kostbare uitdaging voor de ondernemingen die hier onder vallen. De beroepsorganisatie pleit dan ook voor het laten meegroeien met de inflatie van de grensbedragen. Dit lijkt een simpele oplossing voor het 'inflatieprobleem' (afgezien van het feit dat we hiervoor afhankelijk zijn van de EU) en komt waarschijnlijk niet alleen tegemoet aan de ondernemingen die op de grens balanceren, maar ook aan de accountantssector die, gezien de beperkte capaciteit, een verdere toename van de populatie controleplichtige bedrijven niet zonder meer met gejuich zal ontvangen.

De vraag voor welke categorie organisaties de controleplicht zou moeten gelden is relevant. Net zoals de vraag welke organisaties de CSRD moeten toepassen of voor welke organisaties extra eisen zouden moeten gelden, omdat ze van groter maatschappelijk (openbaar) belang zijn. Schaarse middelen moeten worden ingezet waar dat de grootste maatschappelijke toegevoegde waarde heeft. Tot nu toe wordt dat vooral bepaald door de omvang van de rechtspersoon en de rol op de kapitaalmarkt; denk hierbij aan beursgenoteerde ondernemingen en financiële instellingen. Die twee aspecten zijn niet onbelangrijk, maar het is toch ook een wat beperkte invalshoek.

Als we nadenken over rapportageverplichtingen en controleplicht en daarin aanpassingen maken, dan zou wat mij betreft ook opnieuw nagedacht moeten worden over de criteria die in ogenschouw worden genomen. Natuurlijk hebben grotere organisaties vaak een grotere maatschappelijke impact en is het belangrijk dat stakeholders de beschikking hebben over relevante en betrouwbare informatie van deze organisaties. Maar ik betwijfel of de (financiële) omvang en rol op de kapitaalmarkt allesbepalend zou moeten zijn. Is het logisch dat een klein beursfonds met een lage marktkapitalisatie en beperkte handel wordt gezien als een organisatie van openbaar belang en een grote niet-beursgenoteerde organisatie niet? Hoe maatschappelijk ontwrichtend is het geweest dat een aantal kleinere beursfondsen geen accountant konden vinden? Of kunnen beleggers prima zelf hun afwegingen maken als het gaat om hun beleggingskeuzes in deze kleine beursfondsen?

Is het logisch dat een onderneming met veel omzet, maar een beperkte impact op milieu en mensen, op grond van de CSRD moet rapporteren en een onderneming met minder omzet die een veel grotere impact op het milieu heeft niet? Is het logisch dat bepaalde grote overheidsorganisaties waar soms honderden miljoenen of zelfs miljarden doorheen gaan en beslissingen worden genomen die van grote invloed zijn op de samenleving, niet hoeven te rapporteren op grond van de CSRD terwijl een BV met pak hem beet vijftig miljoen euro omzet dat wel moet?

Het bewustzijn dat organisaties niet alleen verantwoording verschuldigd zijn aan financiële investeerders, maar ook aan andere stakeholders, en dat niet-financiële informatie een belangrijk onderdeel is van de informatieverschaffing door organisaties, is de afgelopen jaren toegenomen. In het verlengde daarvan moeten we die niet-financiële aspecten en analyse van de stakeholders bij een organisatie ook nadrukkelijker een plaats geven bij het bepalen van de rapportage- en controleverplichtingen. Want: It is not (only) the size that matters.